چین آرام و سنگین می آید

وقتی شما این مقاله را می خوانید، به احتمال قوی اقتصاد چین، جهشی ۲۰ درصدی داشته یا به عبارت دیگر پرشی ۲۰۰ میلیارد دلاری را تجربه كرده است.طبق تحقیقات اقتصادی _ آماری مركز آمار ملی چین، درآمد ناخالص ملی این كشور سیر صعودی را در پیش گرفته كه بدین ترتیب از هم اكنون با سبقت از ایتالیا، فرانسه و انگلیس مقام چهارمی غول های اقتصادی جهان را از آن خود می كند.با نگاهی به گذشته نه چندان دور، می توان دریافت كه رشد اقتصادی چین نسبت به دو كشور ژاپن و آلمان ۴ برابر و نسبت به آمریكا در رأس فهرست كشورهای قدرتمند اقتصادی، ۲ برابر سریع تر صورت می گیرد.این جهش رو به بالای چین، ناشی از محاسبات آشفته و ناگهانی نیست. بسیاری از اقتصاددانان با ارائه طرحی مفصل تر، معتقدند: در بررسی اقتصاد این كشور باید صنایع خدماتی و مراكز كاری كوچك كه سنجش سودشان دشوار به نظر می رسد، را نیز به حساب آورد. زمانی كه چین به عضویت سازمان جهانی تجارت درآمد، پذیرفت «درآمد ناخالص ملی اش» دقیق تر بررسی و اندازه گیری شود.البته اگر پكن این موضوع را پیش از پیوستن به سازمان جهانی تجارت قبول می كرد، به عنوان كشوری فقیر با درآمد متوسط عضو این سازمان نمی شد. البته بسیاری از مردم، داستان اقتصاد چین را واقعاً درك نمی كنند. این وضعیت با دو شرایط متضاد قابل توضیح است: برخی با در نظر گرفتن یك سیستم «برنامه ریزی مركزی» در اقتصاد چین بر این باورند كه اقتصاد این كشور نیز مانند ژاپن دهه ۱۹۸۰ ، سكندری رفته و ویران خواهد شد. اما این تحلیل، حاصل قرائت نادرست دو موضوع است: ژاپن كشوری كوچك با اقتصادی غول آسا و در حال چرخش به سمت مدرنیته بود و در آن دوره درآمدناخالص ملی اش كمابیش با آمریكا یكسان بود. اما لازمه رشد اقتصادی، تسری این «مدرن شدن» به تمام جهات و جوانب یك كشور است. عامل شكست ژاپن را نیز در اشاعه نیافتن این مدرنیسم به تمام ساختار آن از سیستم بانكها گرفته تا سیاست كنونی آن باید دید.
اما ماجرای چین ، حكایتی كاملاً متفاوت است. درآمد ناخالص ملی سرانه این كشور حتی پس از جهش، فقط ۱‎/۷۰۰ دلار شد. هرچند احتمالاً پكن نیز از برخی جهات، بعضی مشكلات ژاپن را تجربه خواهد كرد ولی قبل از آن، این درآمد سرانه را دو برابر كرده، به ۳‎/۴۰۰ دلار خواهد رساند.
با به وقوع پیوستن این تحول، چین با جمعیت ۱‎/۳ میلیارد نفری اش در جایگاه دومین كشور قدرتمند اقتصادی دنیا قرار می گیرد. گرچه پكن نخواهد توانست این رشد پرشتاب را ادامه دهد. چه هر قدر هم كه رشد اقتصادی ۸‎/۵ درصدی تأثیر بسیاری در روند اقتصاد جهان گذارده باشد، هم اینك نیز سرعت رشدش وارد مرحله «آهستگی» شده است.تصور می كنم مشكلات چین نه از سر بی كفایتی، كه به دلیل موفقیت اش است. این كشور در سی سال اخیر رشد اقتصادی سریعی داشته كه پیش از این، هیچ كشوری آن را تجربه نكرده بود. این اتفاق به این ترتیب میسر شد كه در این دوره حكومت پكن به طور جدی بر رشد اقتصادی تمركز كرده و برای رسیدن به این هدف دست به هر كاری زد ولی این استراتژی سقوط هایی نیز دارد: در سال ۲۰۰۶ می توانیم شاهد مشكلات چین باشیم، اما این معضلات از آن نوع مسائلی خواهند بودكه هر كشور در حال توسعه ای ، آن را به جان می خرد.وقتی هرازگاهی اتوبان جدید و نورانی در چین می بینید می توانید به خود یادآوری كنید كه پیش از این به جای این اتوبانها، خانه ها، مغازه ها و مزارع وجودداشت. دولت چین انسانهای ساكن این نواحی را ناچار به تخلیه كرده و با پرداخت بهای املاكشان این اتوبانها را ساخته است. زمانی كه در هر سفر به این كشور، كارخانه جدیدی دیدید، به خاطر بیاورید كه اهالی این مناطق به ساخت و سازها اعتراض می كردند ولی به ندرت ساخت بنایی متوقف می شد و اما سدها، جاهایی كه زمانی روستاها و شهرستانها در آن بودند، حالا سدها بنا شده اند. اینكه قدرتهای سیاسی یا محلی نتوانستند جلوی توسعه كشور را بگیرند، به خوبی مبین راز رشد سریع چین است.
اما نتیجه از یك جهت نامتناسب است. گزارشی كه شاخه انسانی صندوق بین المللی پول، در مورد چین آماده كرده است، به شكاف عمیق ایجاد شده میان زندگی شهری و حومه شهری چین اشاره داشته و تابلویی را پیش رو قرار می دهد كه نشانگر نابرابرترین توزیع درآمد میان شهر و روستا در قیاس با دیگر كشورهای جهان است. براساس یك نظرسنجی عمومی در چین، مردم این كشور در قبال نابرابری تقسیم درآمد تاب چندانی ندارند. طبق داده های آماری دولت چین، این كشور ده سال قبل سالانه با میانگین ۱۰ هزار تظاهرات مواجه بود این در حالی است كه اخیراً این رقم به حدود ۲۰۰ تظاهرات در روز یعنی تقریباً ۷۴ هزار در سال رسیده است. این اعتراض ها بیش از آنكه تظاهراتی سراسری علیه حزب كمونیست باشند بیشتر تظاهراتی محلی هستند و به طور تخمینی در هر یك از این راهپیمایی ها ۳ میلیون نفر شركت می كنند.مقامات چین متوجه این مانع هستند. به همین دلیل بر رشد متعادل و متوازن تمركز كرده و بخش چشمگیری از درآمد را برای حومه شهرها خرج می كنند. همچنین از این رو به شكایات مجامع محلی بیشتر گوش فرامی دهند. از سوی دیگر حزب كمونیست حاكم چین اكنون سعی دارد با دقت بیشتری مقامات و مسؤولان خود را از بین اشخاص مسؤول تر و شناخته شده تر انتخاب كند. پكن می داند كه به جای پیشگیری ها و محدودیتهای سفت و سخت باید فضا را بازتر كند. اما آیا نگاهی «لنینیستی» قابلیت اجرای چنین راهكاری را دارد؟ دو هفته قبل در جریان تظاهرات محلی در شهرستان «دونگزو» بر ضد ساخت یك كارخانه، بر روی معترضان آتش گشوده شد كه در اثر آن ۲۰ نفر كشته و زخمی شدند و پس از آن سعی شد بر روی این حادثه سرپوش گذارده شود... چین الگوی كاپیتالیستی با برنامه ریزی مركزی را آفرید، اما به نظر می رسد باید برای دستیابی به مدلی پیچیده تر تلاش كند: «تكثرگرایی با برنامه ریزی مركزی».
منبع: زمان
نویسنده: فرید زكریا مترجم: نفیسه كوهنورد

منبع : روزنامه ایران