انتخاب خروس برای گله های مادر

امروزه متداولترین روش پرورش خروسها ،در گله های مرغ مادر ،پرورش جداگانه های آنها در دوره پرورش میباشد . در این روش ، جوجه خروسها در باكسهای جداگانه ریخته شده و طبق برنامه مدیریتی خاص پرورش مییابند . از آنجائیكه در گله های مرغ مادر ،تولید تخم مرغهای نطفه دار با قدرت باروری بالا مد نظر میباشد ، لازم است كه خروسهایی كه قرار است در آینده در گله مخلوط شوند از شرایط مناسبی برخوردار باشند.چون همیشه خروسهای خوب در پایان دوره پرورش موجود نمی باشند و وجود خروسهای ضعیف و دارای اشكالات جسمانی و یا فرم بدنی نامناسب در بین خروسهای پرورش یافته امری اجتناب ناپذیر است .از این رو باید قبل از خروس اندازی در گله در خروسها انتخاب انجام گیرد . معمولا زمان اختلاط خروسها در گله ،حوالی ۲۲ هفتگی است ولی این مسئله نباید بعنوان یك قانون و یا اصل در نظر گرفته شود . از این رو مرغداران باتجربه با توجه به واكنش مرغها و خروسها ، زمان اختلاط را تعیین می كنند .
● علایم آمادگی مرغها جهت اختلاط :
مرغها در هفته های ۱۹ الی ۲۱ معمولا عصبی هستند و بعد ار هفته ۲۱ آرام میشوند و رفتارشان همراه با آرامش و وقار است. علاوه بر علائم ذكر شده، مرغهایی كه آمادگی برای جفت گیری دارند در اطراف كارگر و بازدید كننده پرسه می زنند و در حالت شدیدتر به حالت جفت گیری بر روی زمین مینشینند . اگر علامت اخیر دیده نشود .میتوان باگذاشتن كف بر روی پشت مرغ و واكنش مرغ به آمادگی مرغ پی برد . اگر مرغ در زمان گذاشتن كف دست بر روی پشت واكنش نشان ندهد و یا از زیر دست بگریزد ،هنوز آمادگی لازم را ندارد . اما اگر با گذاشتن كف دست بر روی پشت مرغ ،مرغ به حالت نشسته در آمد و بالها را از هم باز كرد و از زیر دست فرار نكرد میتوان نتیجه گرفت كه مرغ ها آمادگی لازم برای جفتگیری را دارند . بهمین دلیل است كه مسئول فارم باید واكنش گله را بسنجد و با واكنش یك مرغ قضاوت نكند .وجود شاهپر ها بر روی بستر نیز علامت دیگری برای آمادگی و تمایل مرغ ها جهت اختلاط میباشد .بعد از هفته ۲۰ در مرغهای مادرگوشتی پر ریزی شاهپر ها دیده میشود و پر ریزی (شاهپر ها) به حدی است كه بستر كاملا سفید میشود و بعنوان یك كار مدیریتی باید پر ها توسط شن كش جمع آوری و به بیرون از سالن منتقل شوند.
● علایم آمادگی خروسها جهت اختلاط :
اولین علامت آمادگی خروسها ،جهت تشكیل حرم و جفتگیری ، دیدن خروسهای كله زخمی در بین خروسها میباشد . وجود نزاعهای دائمی و درگیری های پایان ناپذیر نیز علامت دیگری است . وجود خروسهای كتك خور كه از زیر پای بقیه خروسها می گریزند و یا سرشان را زیر تراف برده اند كه از نوك زدن سایر خروسها در امان باشند و یا وجود خروسها در داخل لانه تخم گذاری بطوریكه سر آنها به سمت داخل لانه و قسمت دم به سمت درب لانه است از دیگر علامت های آمادگی خروسها برای جفتگیری حكایت دارد .
● زمان انتخاب خروسها :
بهترین زمان برای انتخاب خروسها ۱۹ الی ۲۱ هفتگی می باشد .
● عملیات انتخاب :
لازم است كه قبل از انتخاب ، پارتیشن ها به داخل باكس خروسها برده شود و به شرح زیر عمل پارتیشن بندی انجام شود . معمولا عملیات انتخاب در اوایل روز صورت میگیرد .بعد از اینكه عمل پارتیشن بندی به شرح شكل انجام شد، ۲ الی ۳ نفر ، مسئول گرفتن خروسها میشوند و یك نفر اپراتور در قسمت پیش انتخاب ، خروسها راانتخاب می كند. اخیرا در بسیاری از مرغداری های مادر گوشتی انتخاب خروس ها بر اساس طول شانك Shank (ساق پا) نیز انجام میشود.بدین صورت كه خروس هایی را كه طول شانك آنها زیاد و یا كم است حذف شده و تنها خروس هایی انتخاب میشوند كه طول شانك آنها متوسط میباشد.طبق آزمایشاتی كه انجام گرفته است ثابت گردیده است كه در خروس هایی كه طول شانك زیاد و یا كم دارند عمل جفت گیری بخوبی انجام نمیشود. در زمان بررسی شانك بهتر است كه فلس های پا نیز مورد بررسی قرار گیرند چون هر چه تعداد لكه های قرمز بر روی فلس های پا بیشتر باشد نطفه داری تخم مرغ ها در آینده بیشتر خواهد بود. از آنجائیكه خروسهایی كه گرفته میشوند ممكن است ظاهر یك خروس خوب را داشته باشند ولی علائمی نظیرلنگی پا را داشته باشند . لازم است كه خروسها پس از انتخاب در قسمت پیش انتخاب ریخته شوند و رفتار آنها در آن باكس مورد قضاوت قرار گیرد ( نظیر لنگی پا و یا فرم بدن ) و پس از اطمینان از سالم بودن خروس، در قسمت انتخاب ریخته میشوند . اگر برنامه واكسیناسیون نیز مد نظر میباشد خروسها پس از انتخاب مجددا گرفته شده و پس از انجام عمل واكسیناسیون در قسمت خروسهای انتخابی ریخته میشوند .
● علائم خروسهای خوب :
معمولا در مرغداری ها ،یك تكنسین مشخص برای انتخاب خروس آموزش داده میشود كه چشمش به خروسها عادت پیدا كند . انتخاب خروسها توسط چند نفر كار درستی نیست چون عمل انتخاب یك امر حسی است. ممكن است نمرات داده شده به عوامل مختلف در خروسها توسط ۲ فرد یكسان نباشد و بدین ترتیب تعدادی خروس نامناسب در گله رها شوند و یا برعكس خروسهای مناسب حذف گردند .
مهمترین علائم در انتخاب خروس عبارتند از :
▪ داشتن سر و صورت سالم (چشمها سالم و براق – تاج و ریش براق و پر خون –نوك سالم و بدون انحنا و یا كج بودن و یا نوك متقاطع )
▪ دارای گردن قوی و كشیده
▪ پشت صاف و بدون قوز
▪ پاها صاف و بدون انحنا و و دارای قطر و طول مناسب
▪ مفصل زانو تورم نداشته باشد و یا قرمز نباشد .
▪ مفصل زانو گرم نباشد (عفونت های استافیلوكوكی و یا رئوویروسی )
▪ پنجه پا صاف و بدون پیج خوردگی
▪ كف پا بدون تورم و زخم
▪ سینه بدون علامت پینه بستن
▪ جناغ سینه بدون علامت شكستگی و یا كج بودن
▪ سینه به راحتی در كف دست جا بگیرد و جناغ سینه بیرون نزده باشد .
▪ -پرهای دم حالت قوسی داشته باشد .
▪ در زمان راه رفتن زرنگ و فعال باشد و علایم لنگی پا نداشته باشد
▪ طول ساق پا (شانك مناسب باشد ). كه بعدها مانع از جلوگیری نشود .
▪ علائم زخم و یا پرهای كنده شده بر روی بدن دیده نشود .
بعد از اینكه خروسها انتخاب شدند به دلیل استرس وارده لازم است كه تا ۲ الی ۳ روز از مولتی ویتامین استفاده كنند. در صورتی كه بیماری خاصی در گله وجود دارد، درمان لازم انجام گرفته و ۴-۳ روز پس از انتخاب خروسها، اقدام به اختلاط خروسها با مرغها نمود .
● احتیاط های لازم در زمان اختلاط :
▪ تراكم مرغها در مساحت باكس ها بطور دقیق محاسبه شده و نسبت به بالانس كردن باكس ها از نظرعددی اقدام شود .
▪ انداختن خروسها در ساعات پایانی روز و در نور ملایم انجام گیرد .
▪ در صورت امكان خروسها به تدریج در طی ۳ روز متوالی در باكس مرغ ها ریخته شوند .
▪ نسبت خروسها به مرغها در ابتدای تولید حدود ۱۱ درصد باشد .
▪ بر روی دانخوری مرغها ، گریل نصب شده باشد كه خروسها نتوانند از دان مرغها استفاده كنند
▪ در باكس ها ، دانخوری آویز مخصوص خروسها نصب شده باشد و دان مخصوص خروس در داخل آنها ریخته شود .
نزاع خروسها در روزهای اول اختلاط امری طبیعی میباشد .عمدتا ، نزاع ها برای تشكیل حرم و حریم میباشد . معمولا در گله های خوب در طول هفته اول حرم ها و حریم ها مشخص شده و نزاعها پایان می پذیرد . اما در گله هایی كه خروسها یكدست نیستند، نزاعها گاه تا هفته ۳۳ هم طول میكشد . نزاع در بین خروسها امری طبیعی است اما اگر بیشتر از حد دیده شود ، مانع از انجام جفتگیری و یا جفتگیری های ناقص میشود كه در نهایت منجر به تولید تخم مرغهای بی نطفه میشود كه این امر به سود مرغدار نیست . در صورتیكه برنامه پرورش ،بصورت پرورش و تولید در ۲ سالن جداگانه میباشد ، بهتر است كه خروسها ۲ هفته جلوتر به باكس ها منتقل شوند و از دانخوری آویز مخصوص خروس استفاده كنند تا به آن عادت كنند كه بعدها از دان تراف مرغها استفاده نكنند . بعد از ۲ هفته كه خروسها به سالن جدید (سالن تولید )منتقل شدند ،مرغها به باكسها منتقل شوند . همانطوریكه در مورد خروسها گفته شد . انتقال در ساعات پایانی روز و در ساعات خنكی هوا انجام شود .

مهندس حمیدرضا ضیایی

منبع : موسسه مرغداری ایران