کیفیت آب آشامیدنی، تضمین کننده موفقیت واکسیناسیون خوراکی در طیور

استفاده از آب آشامیدنی متداول ترین و رایج ترین روش واكسیناسیون علیه بیماریهای گامبورو ، آنسفالومیلیت طیور و همچنین واكسیناسیون یادآور علیه بیماریهای نیوكاسل و برونشیت عفونی است.موفقیت واكسیناسیون تحت تاثیر مدیرت شرایط همانند كیفیت آب ،خنثی سازی كلی آب ، توزیع ، در دسترس بودن و میزان دریافت محلول واكسن می باشد.
● كیفیت آب :
شناخت كیفیت آب آشامیدنی طیور، شرط لازم جهت كنترل و نظارت خوب بر روی گله می باشد، بنآبراین آنالیز مرتب آب ( حداقل سالی یك مرتبه ) نیاز است. قبلاً آب آشامیدنی را چنین تعریف میكرده اند: آبی كه شفاف ، زلال، فاقد بو و مزه باشد. اگرچه این تعریف هنوز مناسب است، اما امروزه كیفیت آب باید به دو صورت مد نظر باشد: كیفیت باكتریولوژیك و كیفیت شیمیایی.حداكثر حد مجاز استاندارد در هر دو مورد در جداول یك و دو نشان داده شده است.
هر آبی كه دارای خصوصیات بیشتر از حد استاندارد های مورد اشاره باشد، بالقوه خطرناك در نظر گرفته می شود. توصیه شده است كه هر ساله آنالیز میكروبی و شیمیایی آب انجام گیرد اما در صورت بروز شرایط بیماری زایی غیر قآبل تشخیص، تعداد این تست ها باید افزایش یآبد. پارامترهای كلیدی كه در این آزمایش ها باید ازمایش شوند عبارتند از:
▪ باكتریایی:
وجود اجزاء مدفوع در آب نشان دهنده امكان آلودگی آب با عوامل بیماری زا می باشد. آلودگی می تواند از منشاء آب مثلاً از چشمه یا داخل مزرعه اتفاق افتاده باشد. ارتباط دادن بین میزان اجرام مدفوعی در آب آشامیدنی و ناهنجار یهای حاصل از بیماریها در گله مشكل است، اگرچه آبهای آلوده با عوامل مدفوعی نقش اصلی را در بیماریهای چند علتی ایفا می كنند . بهترین راه كنترل باكتریها در آب آشامیدنی به خصوص E.COLI و سالمونلاها استفاده از كلرین به میزان ۱/۰- ۲ ppm می باشد.
▪ PH :
باید تلاش شود تا میزان اسیدیتهآب در حدود اسیدیته خنثی نگهداری شود . باكتری ها در PH اسیدی بهتر رشد می كنند و این در حالی است كه كلرینه كردن آب باعث قلیایی شدن بیشتر آب می شود.
▪ سختی آب :
میزان سختی آب تحت تاثیر غلظت یون های كلسیم و منیزیم بوده و با علامت اختصاری ۰ F ۱ = ۱۰ میلی گرم / لیتر Ca co۳ و یا ۴ میلی گرم / لیتر Ca++ و یا ۴۳/۲ میلی گرم / لیتر++ Mgآبهای سخت تر دارای میزان كلسیم زیادتری هستند . مجموعه یون های یاد شده ، دیگر مواد حل شده در آب باعث كاهش میزان حلالیت آن می شود. میزان ایده آل سختی آب ۰ F ۱۰ نشان دهدنده آبهای خیلی سبك بوده كه بخاطر PH اسیدی باعث تخریب لوله ها میگردد. در صورتیكه میزان سختیآب بیش از ۰F ۶۰ باشد ، آب سخت بوده و باعث رسوب در سیستم لوله كشی و همچنین كاهش حلالیت را به دنبال دارد.
▪ آهن :
میزان زیاد آهن باعث رسوب در لوله ها و فرسودگی زودتر از موعد وسایل و دستگاهها می گردد. میزان آهن بیشتر از ۳/۰ میلی گرم / لیتر باید بالقوه خطرناك مدنظر قرار گیرد.
▪ درجه حرارت :
باید ازگرم شدن بیش از حد آب جلوگیری كرد زیرا باعث كاهش مصرف میشود. آب گرم اگرچه باعث افزایش حلالیت می شود اما در صورتیكه خیلی گرم باشد، باعث تخریب برخی داروها مثل تتراسیكلین ها در اثر هیدرولیز می گردد.
● آب آشامیدنی واكسیناسیون :
موقعی كه آب آشامیدنی مورد استفاده در مرغداری دارای كیفیت مورد انتظار و همچنین بخوبی تحت كنترل قرار گرفته باشد، میتوان جهت استفاده در واكسیناسیون از آن استفاده نمود. جهت اطمینان از واكسیناسیون خوب باید در زمان توزیع واكسن ، ویروس واكسن، زنده و به میزان كافی در دسترس طیور قرار گرفته باشد. از طرفی مراقبت های ویژه در خصوص حمل و نقل واكسن ، شرایط ذخیره و وضعیت سلامت گله در هنگام واكسیناسیون ، كیفیت آب آشامیدنی و تكنیك های واكسیناسیون باید انجام گیرد.
● واكسیناسیون از طریق آب آشامیدنی :
تانك آب و همچنین آبخوری ها ابتدا كاملاً تمیز و سپس توسط یك شوینده خوب شسته میشوند.
لوله های آب با فشار شسته شده تا اطمینان حاصل شود كه هیچ رسوبی از مواد ارگانیك و معدنی شامل شویند ها ، ضد عفونی كننده ها و حتی آنتی بیوتیك ها در داخل آنها وجود ندارد.
سیستم توزیع آب قطع و واكسیناسیون در صبح زود صورت می گیرد. محرومیت از آب حداكثر ۵/۱ ساعت باید باشد. فراهم نمودن آب مورد نیاز جهت واكسیناسیون ( آب مورد استفاده بر اساس موارد زیر محاسبه میگردد: نوع پرورش ، سن طیور، رطوبت و دمای محیط ، نوع غذا ( پلیت یا آردی ) ، تركیبات غذا ( میزان نمك و پروتئین )
میزان آب مصرفی ( لیتر ) = ( تعداد پرندگان تقسیم بر ۱۰۰۰ × سن ( روز )
مثال : میزان آب مصرفی برای واكسیناسیون به روش آشامیدنی برای یك گله ۴۰۰۰ قطعه ای سن ۱۴ روزگی، حداقل ۵۶ لیتر میباشد. این فرمول تنها برای ۲۱ روز اول زندگی اعتبار دارد.
جلوگیری از نآبودی ویروس توسط كلرین محلول در آب ( در صورتیكه جهت ضد عفونی آب از كلر استفاده می شود باید حداقل ۴۸ ساعت قبل از واكسیناسیون پمپ كلر زنی خاموش گردد )
اگر به دلیل احتما آلودگی آب، امكان قطع كلر زنی وجود نداشت، باید در زمان واكسیناسیون كلرین محلول در آب خنثی گردد كه جهت این كار میتوان از شیر خشك كم چرب به میزان ۲۵۰ گرم برای هر ۱۰۰لیتر یا تیوسولفات سدیم به میزان ۵/۱ گرم برای هر ۱۰۰ لیتر آب آشامیدنی استفاده كرد.
۱۰ دقیقه صبر كنید تا كلرین به خوبی خنثی گردد و سپس توسط یك همزن پلاستیكی آنرا مخلوط كنید.
ویال واكسن را در زیر آب باز كرده و واكسن را با آب مخلوط كنید.
سیستم آبرسانی را باز كرده و خطوط پایینی و همچنین آبخوری های نیپل را بازدید كنید.روش دیگر توزیع واكسن، استفاده از ظروف پلاستیكی است كه باید سریع و به صورت یكنواخت انجام گیرد. حركت آهسته در داخل سالن ها جهت تشویق پرندگان به نوشیدن آب حاوی واكسن توصیه می شود. محلول واكسن باید حداكثر تا ۵/۱ ساعت بعد از توزیع، مصرف گردد. پس از خالی شدن تانك از محلول واكسن ، دوباره آنرا با آب حاوی شیر خشك كم چرب یا آب خنثی از كلرین پر كنید.پس از واكسیناسیون ، تجهیزات را تمیز كنید ( از ضد عفونی كننده ها استفاده نكنید )

مترجم : دكتر شهرام موحدی
نشریه تخصصی علم دامی و بیو تکنولوژی
Cazaban c. ، libourn ، France ( ۲۰۰۴ ) : Water quality determines the success of oral vaccination . WORLD POULTRY ، vol ۲۰ – N ۵

منبع : موسسه مرغداری ایران