جمعه, ۳۱ فروردین, ۱۴۰۳ / 19 April, 2024
مجله ویستا
حمد در قرآن
در قرآن كریم كلمه مباركه "الحمدللّه"، به تعداد سالهای نبوّت نبیاكرم(ص)، ۲۳ بار تكرار شده است. و از یكصد و چهارده سوره قرآن مجید ۵ سوره با الحمدللّه آغاز میشود. حمد به عنوان عبادت برگزیده خداوند در قرآن كریم از ویژگی خاص و جایگاهی والا برخوردار است. از اینرو خداوند انسانهای شایسته را به انجام آن ترغیب كرده است. هر چند در قرآن كریم واژههای "الحمدللّه"، "له الحمد"، "بحمد ربك"، "بحمد ربهم" و "نسبّح بحمدك" به كار رفته است، اما كلمه مباركه "الحمدللّه" جایگاهی ویژه دارد. حضرت امام خمینی(ره) میفرماید:"الحمدللّه یعنی، جمیع انواع ستایشها مختص به ذات مقدس الوهیت است. ... چون حمد در مقابل نعمت و انعام و احسان است و منعمی جز حق در دار تحقق نیست، [پس [جمیع محامد مختص او است ..."۱ بدان كه كلمه شریفه الحمدللّه ...، از كلمات جامعهای است كه اگر كسی به لطایف و حقایق آن، حق را به آن تحمید كند، حق حمد را آن قدر كه در خور طاقت بشریت است، بجا آورده ... از رسول خدا(ص) روایت شده كه "قول بنده كه میگوید الحمدللّه سنگینتر است در میزانش از هفت آسمان و زمین."۲ و هم از آن حضرت منقول است كه اگر خداوند عطا كند جمیع دنیا را به بندهای از بندگانش پس از آن بگوید آن بنده: الحمدللّه، آن كه او گفته، افضل است از آنچه به او عطا شده و هم از آن حضرت روایت شده كه "هیچ چیز محبوبتر پیش خدا نیست از قول قائل الحمدللّه، و از آن جهت خداوند بر آن، بر خود ثنا گفته"۳ در قرآن كریم كلمه مباركه "الحمدللّه"، به تعداد سالهای نبوّت نبیاكرم(ص)، ۲۳ بار تكرار شده است. و از یكصد و چهارده سوره قرآن مجید ۵ سوره با الحمدللّه آغاز میشود. سورههایی كه با حمد آغاز میشوند عبارتند از:
۱ ـ سوره اوّل قرآن كریم. "اَلْحَمْدُللّهِ رَبِّ الْعالَمین" رسول اكرم(ص) فرمود: "قسم به كسی كه جانم در دست اوست، در تورات و انجیل و زبور و حتی در خود قرآن مانند این سوره نیست. این سوره امّالكتاب و سبع مثانی است و این سوره بین خدا و بندهاش تقسیم شده است و برای بنده است، آنچه بخواهد".۴
۲ ـ سوره مباركه انعام؛ "اَلْحَمْدُللّهِ الَّذی خَلَقَ السَّمواتِ وَ الاَرْضَ وَ جَعَلَ الظُّلُماتِ وَ النُّورِ ثُمَّ الَّذینَ كَفرُوا بِرَبِّهِمْ یَعْدِلُون" ستایش خدای یكتاراست كه آسمان و زمین را آفرید و روشنی و تاریكی را مقرر داشت، باز كافران به خدای خود شرك میآورند. در این آیه، صفت خلاق بودن باری تعالی یادآوری شده است، صفتی كه شایسته حمد است. برای آگاهی از فضیلت این آیات به "فضایل و آثار سورهها" نوشته آقای عباس عزیزی رجوع كنید.۵ الحمدللّه یعنی، جمیع انواع ستایشها مختص به ذات مقدس الوهیت است. كلمه مباركه "الحمدللّه"، به تعداد سالهای نبوّت نبیاكرم(ص)، ۲۳ بار تكرار شده است.
۳ ـ سوره مباركه كهف؛ "اَلْحَمْدُللّهِ الَّذی أَنْزَلْ عَلَی عَبْدِهِ الْكِتابَ وَ لَمْ یَجْعَلْ لَّهُ عِوَجَا" ستایش و سپاس مخصوص خداست كه بر بنده خود (حضرت محمد(ص)) این كتاب بزرگ قرآن را نازل كرد و در آن هیچ نقص و كجی ننهاد.
در این آیه خداوند به خاطر نزول قرآن حمد شده است.
۴ ـ سوره مباركه سباء؛ "اَلْحَمْدُللّهِ الَّذی لَهُ ما فِی السَّمَواتِ وَ ما فِی الاَرْض و لَهُ الحمد فی الأَخِرَهٔ و هو الحكیم الخبیر" ستایش و سپاس مخصوص خداست كه هر آنچه در آسمانها و زمین است، همه ملك اوست و در عالم آخرت نیز سپاس مخصوص خداست و او به نظم آفرینش حكیم و به همه امور عالم آگاه است.
بنابراین حمد الهی عبادتی است كه در آخرت نیز بهشتیان آن را انجام میدهند. امام صادق(ع) فرمود: "دو سوره در قرآن مجید پشت سر هم قرار دارد: سوره سبأ ، سوره فاطر، كه با الحمدللّه آغاز میشود، هر كس آنها را در شب بخواند، خداوند او را در كنف حمایت خود حفظ میكند و هر كس در روز بخواند، ناراحتی به او نمیرسد و آنقدر خدا خیر دنیا و آخرت به او میبخشد كه بر قلب كسی خطور نكرده و آرزوی كسی به آن نرسیده است."۶
۵ ـ سوره مباركه فاطر: "اَلْحَمْدُللّهِ فاطِرِ السَّمَواتِ وَ الأَرْضِ جاعِلِ المَلائِكهِٔ رُسُلاً أُولِی اَجْنِحَهٍٔ مَّثْنَی وَ ثُلاثَ وَ رُباع یَزِیُد فِی الخَلْقِ ما یَشَآءُ اِنَّ اللّهَ عَلی كُلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ" سپاس خدایی را است كه آفریننده آسمانها و زمین است و فرشتگان را رسول پیمبران خود گردانید و دارای دو و سه و چهار بال و پر (قدرت) قرار داد و هر چه بخواهد در آفرینش میافزاید كه خدا بر هر چیز قادر است. جاهای دیگری كه الحمدللّه در قرآن یادآوری شده است عبارتند از:
۱ ـ نابودی ظالمان "فَقُطِعَ دَابِرُ الْقَومِ الَّذینَ ظَلَمُوا و الحمدللّهِ رَبِّ العالمین" پس به كیفر ستمگری ریشه گروه ظالمان كنده شد و ستایش خدای را كه پروردگار جهانیان است(انعام / ۴۵)
۲ ـ در مقابل هدایت "الحمدُللّهِ الَّذِی هَدَانا لِهذا و ما كُنّا لِنَهْتَدِیَ لَوْلا أن هَدانا اللّه" (بهشتیان گویند): ستایش خدای را كه ما را بر این مقام رهنمایی كرد كه اگر هدایت و لطف الهی نبود، ما بخود در این مقام راه نمییافتیم(اعراف / ۴۳)
۳ ـ آخرین سخن "وَ آخِرُ دَعْواهُمْ اَنِ الْحَمدُللّهِ رَبِّ العالمین" [بهشتیان [آخرین سخنشان ذكر اوصاف پروردگار عالمیان است.(یونس / ۱۰)
۴ ـ شكر بر اجابت دعا "الحمدللّه الَّذی وَهَبَ لِی عَلَی الِكبَرِ إسماعِیلَ و إسحَاقَ إنَّ رَبِّی لسمیع الدّعَآء" ستایش خدای راست كه به من در زمان پیری دو فرزندم، اسماعیل و اسحاق، را عطا فرمود كه پروردگار من البته دعای بندگان را خواهد شنید.(ابراهیم / ۳۹)
۵ ـ در مقابل نعمت "اَلْحمُدِللّهِ، بَلْ اَكْثَرُهُمْ لا یَعْلَمُونَ" ستایش مخصوص خداست ولی اكثر مردم آگاه نیستند.
(نحل / ۷۵ )، (لقمان / ۲۵) و (زمر / ۲۹)
۶ ـ "وَ قَالُوا الحَمْدُللّهِ الَّذی اَذْهَبَ عَنَّا الْحَزَنَ" (بهشتیان) گویند: حمد خدا را كه حزن و اندوه ما را بِبُرد ...(فاطر / ۳۴)
۷ ـ بر صدق وعده "و قالُوا الحَمْدُللّهِ الَّذِی صَدَقَنَا وَعْدَهُ وَ أَوْرَثَنَا الأَرْضَ نَتَبَّوأُ مِنَ الجَنَّهِٔ حَیْثُ نَشَآءُ" (بهشتیان) گویند: ستایش خدای را كه وعده لطف و رحمتش را بر ما محقق فرمود و ما را وارث همه سرزمین بهشت گردانید تا هر جای آن بخواهیم منزل گزینیم.(زمر / ۷۴)
حمد الهی عبادتی است كه در آخرت نیز بهشتیان آن را انجام میدهند.
دو سوره در قرآن مجید پشت سر هم قرار دارد: سوره سبأ ، سوره فاطر، كه با الحمدللّه آغاز میشود، هر كس آنها را در شب بخواند، خداوند او را در كنف حمایت خود حفظ میكند.
۸ ـ بعد از نجات "فإذا اسْتَوَیْتَ أَنْتَ و مَنْ مَّعَكَ عَلَی الفُلْكِ فَقُلِ الحَمْدُللّهِ الَّذِی نَجَّانَا من القَوْمِ الظَّالِمینَ" پس چون تو (ای نوح) با همراهانت در كشتی نشستی بگو؛ ستایش خدای را كه ما را از ظلم ستمكاران عالم نجات داد.(مؤمنون / ۲۸)
۹ ـ شكرانه دانش "وَ لَقَدَْ ءَاتَیْنَا داوُدَ و سُلَیْمانَ عِلْما وَ قالا اَلْحَمْدُللّهِ الَّذی فَضَّلَنَا عَلی كَثِیرٍ مِّنْ عِبادِهِ الْمُؤْمِنینَ" و همانا ما به داود و سلیمان مقام دانش عطا كردیم كه (به شكرانه آن) گفتند؛ ستایش و سپاس خدای را كه ما را بر بسیاری از بندگان با ایمانش فضیلت و برتری عطا فرمود.(نمل / ۱۵)
پاورقیها:
۱ ـ آداب الصلوهٔ (آداب نماز) امام خمینی، ص ۲۵۱، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، ۱۳۷۳.
۲ ـ همان، ص ۲۵۷ به نقل از مستدرك الوسائل، ج ۵، ص ۳۱۴، مؤسسه آل البیت(ع).
۳ ـ همان، ص ۲۵۷.
۴ ـ فضایل و آثار قرائت سورهها، عباس عزیزی، ص ۱۸، انتشارات ارم، ۱۳۷۴ هـ .ش.
۵ ـ همان، ص ۲۸.
۶ ـ همان، ص ۵۳.
منبع:نشریه فرهنگ كوثر ، شماره ۱۳
نویسنده:اسماعیل محمدی كرمانشاهی
منبع : خبرگزاری فارس
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
خرید میز و صندلی اداری
خرید بلیط هواپیما
گیت کنترل تردد
اسرائیل ایران حمله ایران به اسرائیل آمریکا گشت ارشاد ایران و اسرائیل ارتش جمهوری اسلامی ایران دولت دولت سیزدهم وعده صادق جنگ جنگ ایران و اسرائیل
سیل قتل شهرداری تهران قوه قضاییه هواشناسی تهران سیلاب آموزش و پرورش سازمان هواشناسی پلیس وزارت بهداشت محیط زیست
قیمت خودرو یارانه خودرو قیمت دلار قیمت طلا بازار خودرو ایران خودرو بانک مرکزی حقوق بازنشستگان بورس دلار قیمت سکه
تلویزیون احسان علیخانی ازدواج سینمای ایران تبلیغات شبکه نمایش خانگی کتاب موسیقی دفاع مقدس سریال تئاتر سینما
دانشگاه تهران دانشگاه آزاد اسلامی
رژیم صهیونیستی عملیات وعده صادق غزه فلسطین جنگ غزه روسیه چین حماس سازمان ملل اسراییل ترکیه حزب الله لبنان
پرسپولیس فوتبال صنعت نفت آبادان لیگ قهرمانان اروپا رئال مادرید استقلال بارسلونا بازی لیگ برتر کشتی فرنگی تراکتور سپاهان
هوش مصنوعی سامسونگ تلگرام اپل وزیر ارتباطات ایلان ماسک ناسا عیسی زارع پور
سلامت چاقی پیاده روی درمان و آموزش پزشکی دیابت سلامت روان