این دودی که فرو می رود

هوا مخلوطی شامل ۷۸ درصد حجمی گاز، ۲۱ درصد حجمی اكسیژن و یک درصد حجمی گازهایی مانند گاز كربنیك، آرگون و ... است. از نظر شیمیایی این گازها بر یكدیگر اثر ندارند و در فضایی به ضخامت ۱۰ تا ۱۶ كیلومتر پیرامون كره زمین را احاطه كرده اند. در نتیجه با تغییر این تركیب حجمی و بر هم خوردن نسبت گازها در جو، مفهومی با عنوان «آلودگی هوا» شکل می گیرد.به طور كلی، بخش قابل توجهی از آلاینده های هوا از به كارگیری انواع سوخت های فسیلی مانند زغال سنگ، مواد نفتی، گاز طبیعی و سایر سوخت ها به وجود می آید. هر چند پدیده های طبیعی از قبیل آتش سوزی جنگل ها، نابودی گیاهان، طوفان هایی كه با گرد و خاك همراه است و آتشفشان های فعال نیز در ابعاد وسیع، سبب آلودگی هوا می شوند و حتی گازها و مواد معلق مضر را به میزانی بیش از فعالیت های انسانی در هوا پراكنده می كنند، اما پراكندگی این آلاینده ها در جو كره زمین به گونه ای است كه غلظت آلودگی آن بسیار كمتر از آلودگی های ناشی از دست ساخت های بشر است. مهم ترین آلاینده های هوا را می توان به صورت زیر بر شمرد.
‌●ذرات معلق در هوا
مهم ترین ذرات معلق آلاینده در جو عبارتند از: املاح سرب موجود در تترا اتیل سرب، فلوئور، بریلیوم، بنزین، آزسبت در لنت ترمز وسایل نقلیه، خاكستر برخی از سوخت هایی مانند زغال سنگ و چوب، موادی كه از دودكش های كارخانه های سیمان خارج می شود و گرد و غبار ناشی از رفت و آمد وسایل نقلیه در جاده های خاكی و یا وزش باد.گذشته از كاهش قابلیت دید در اثر وجود ذرات معلق آلوده كننده هوا، گازهایی در اتمسفر وجود دارند كه از منابع آلاینده وارد محیط می شوند و به علت قابلیت تشعشع و یا جذب نور، قابلیت دید را تغییر می دهند، در محیط زیست اثر می گذارند و آلوده كننده به شمار می آیند.ذرات معلق از تابش مستقیم خورشید به سطح زمین جلوگیری می كند و می تواند در سرد شدن سطح زمین موثر باشد. این مواد از سویی بر دستگاه تنفسی جانداران اثر دارند و از سوی دیگر، با پوشیده شدن گیاهان به وسیله گرد و غبار، عمل پاكسازی آنها به درستی انجام نمی شود که برای خود گیاهان نیز مضر است.
●گاز مونو اكسیدكربن
مونو اكسیدكربن (CO) گازی بی رنگ و بدون بو است. این ماده در نتیجه احتراق ناقص سوخت به وجود می آید كه تمام اتومبیل ها به آن دچار می شوند. این مشكل در شهرها بسیار اتفاق می افتد و بیش از نیمی از آلودگی هوا در بیشتر شهرها مربوط به این گاز است. وقتی كه غلظت CO در هوا به ۳۰ تا ۵۰ میلی گرم در متر مكعب هوا برسد، خطرناك است و میل ترکیبی زیاد این آلاینده با هموگلوبین های خون، سبب بروز مشکلاتی در سیستم تنفسی بدن می شود. آثار بد مونو اكسید كربن عبارتند از: كاهش ظرفیت ریه ها، آسیب به سیستم اعصاب مركزی، كم هوشی، كم حواسی و عوارض قلبی.
●گاز دی اكسید كربن
هنگامی كه اتمسفر، حاوی غلظت كمی از دی اكسید كربن و بخار آب است، میزان انرژی رسیده از خورشید به سطح زمین و نیز انرژی بازتاب یافته، به گونه ای خواهد بود که سبب ایجاد تعادل مناسب در درجه حرارت می شود، اما با افزایش غلظت بخار آب یا دی اكسید كربن، قابلیت جذب انرژی تابشی در محدوده تشعشات مادون قرمز افزایش می یابد، در حالی كه انرژی جذب شده در محدوده طول موج مرئی تغییری به وجود نمی آید. این به آن معناست كه با افزایش غلظت دی اكسید كربن در اتمسفر، انرژی جذب شده به وسیله كره زمین رفته رفته افزایش می یابد و موجب ازدیاد درجه حرارت آن می شود.
●اكسیدهای سولفور
این گازها از تركیب مواد معدنی و آلی گوگردی موجود در سوخت های فسیلی با اكسیژن به دست می آیند و خطرناک ترین آلاینده های عامل افزایش بیماری ریوی و مرگ و میر شناخته می شوند. كنترل اثرهای نامطلوب اكسیدهای سولفور در جو زمین مشكل است و تنها راه مراقبت، جلوگیری از تولید دی اكسید یا تری اكسید سولفور در اتمسفر است.از جمله موادی كه مقدار خروجی آنها از دودكش كارخانه ها بسیار قابل توجه است، اكسیدهای سولفور را می توان نام برد كه در صورت بازیابی نشدن، به همراه گازهای خروجی از دودكش ها وارد جو می شود. برآورد شده است كه غلظت اتمسفری دی اكسید كربن، متان و اكسید نیتروژن به ترتیب ۳۰ درصد، ۱۴۵ درصد و ۱۵ درصد افزایش یافته كه این افزایش، به طور عمده ناشی از به كار بردن سوخت های فسیلی در فعالیت های انسانی است.

منبع : شبكه اطلاع رسانی نفت و انرژی