تجارت الکترونیک (e- Commerce)

یکی از نمودهای شاخص فناوری اطلاعات و ارتباطات که امروزه محور توسعه اقتصادی کشورهای مختلف قرار گرفته، تجارت الکترونیک است. تجارت الکترونیک در تعریفی ساده انجام هر گونه امور تجاری و بازرگانی به صورت online و از طریق شبکه جهانی اینترنت است. اموری از قبیل خرید و فروش عمده یا خرده، کالاهایی از قبیل اتومبیل، نرم افزار، ارائه سرویس های مختلف به مشتریان نظیر مشاوره پزشکی یا حقوقی و موارد دیگری مانند تبادل کالا به کالا و راه اندازی مناقصه ها و مزایده ها شامل این نوع تجارت می شود. هدف از به کارگیری تجارت الکترونیک، ارائه روش های جدید در انجام امور بازرگانی است که طی آن بازرگانان قادر خواهند بود کالا و خدمات خود را بدون توجه به مرزها، به اقصی نقاط دنیا عرضه کنند. به طور کلی تجارت الکترونیک به بسترهای مناسب تجهیزات ارتباطی (مخابرات)، اینترنت پرسرعت، گمرک الکترونیک (سیستم آسیکودا Asycu data)، بانکداری الکترونیک (e-banking)، مالیات الکترونیک، پول الکترونیک (e-cash) و بورس الکترونیک نیازمند است. البته تجارت الکترونیک، منحصر به خرید و فروش از طریق شبکه اینترنت نیست بلکه به سادگی می توان هر گونه فعالیت مالی و تجاری بین موسسه ها و افراد مختلف را در حیطه تجارت الکترونیکی به انجام رساند. در تجارت الکترونیک، برای انتقال اطلاعات تجاری از کامپیوترهای یک یا چند شبکه متصل بهم برای انتقال اطلاعات تجاری استفاده می شود که بیشتر با خرید و فروش اطلاعات، کالاها و خدمات از طریق اینترنت مرتبط هستند. ارزش تجارت الکترونیک جهان، در سال۲۰۰۳ بین۱/۵ تا۳ تریلیون دلار با رشدی معادل۴۸/۶ درصد بوده است و پیش بینی می شود در سال۲۰۰۶ این رقم به۱۲/۸ تریلیون دلار برسد.
انواع تجارت الکترونیک
تجارت الکترونیک در۶ روش تجاری به شرح زیر طبقه بندی شده که در مورد هر یک توضیحات لازم ارائه می شود.
۱- تجارت (Business To Business) B۲B
۲- تجارت (Government To Government) G۲G
۳- تجارت (Consumer To Consumer) C۲C
۴- تجارت (Business To Administrator) B۲A
۵- تجارت (Consumer To Administrator) C۲A
۶- تجارت (Business To Consumer) B۲C
تجارت B۲B : برای انجام خرید و فروش عمده توسط تجارت الکترونیک، از سرویس B۲B استفاده می شود. به عنوان مثال چنانچه تولید کننده یک ماده اولیه بخواهد تولیدات خود را از طریق تجارت الکترونیک به یک خریدار بفروشد، می بایست هر دو طرف معامله از سرویس B۲B استفاده کنند. تجارت G۲G : این نوع تجارت برای بستن قراردادهایی در زمینه های مختلف بین دو کشور، مورد استفاده قرار می گیرد. برای مثال در انعقاد قراردادهای همکاری در زمینه های صادرات و واردات بین دو کشور می بایست از سرویس G۲G استفاده شود. تجارت C۲C : برای انجام مزایده و مناقصه کالا، از طرق اینترنت، این نوع تجارت الکترونیک مورد استفاده قرار می گیرد. این نوع تجارت، به سرعت در حال رشد است و می توان نمونه آن را در سایت ebay مشاهده کرد. تجارت B۲A : این نوع تجارت شامل فعالیت های تجاری و مالی بین شرکت ها و سازمان های دولتی است. تامین نیازهای دولت توسط شرکت ها و پرداخت عوارض و مالیات ها از طریق این سیستم انجام می شود. این نوع تجارت در حال حاضر در مرحله ابتدایی خود به سر می برد و زمانی که دولت ها نسبت به ارتقای ارتباطات خود از طریق تجارت الکترونیک توجه بیشتر نشان دهند، رونق لازم را کسب خواهد کرد. تجارت C۲A : این نوع تجارت، هنوز پدیدار نشده، ولی با رشد انواع تجارت B۲C و B۲A ، این روش فعالیت های الکترونیکی در حیطه جمع آوری کمک های مردمی یا پرداخت مالیات و هرگونه امور تجاری بین دولت و مردم را زیر پوشش قرار می دهد. تجارت B۲C : این نوع تجارت از حدود ده سال پیش با راه اندازی سایت های چون Amazon و CD NOW آغاز شده است. شخصی بنام جف بزوس در سال۱۹۹۴ شرکت Amazon را با هدف تجارت به صورت خرده فروشی تاسیس کرد. هدف وی فروش کتاب از طریق اینترنت بود. این ایده ساده مقدمه ای برای ایجاد یک تحول جهانی و تجارت B۲C شد. در حال حاضر و با توجه به گسترش WEB ، تجارت B۲C گسترش فراوانی پیدا کرده و جزو متداول ترین فعالیت تجاری بین فروشنده و خریدار درآمده است.در این سرویس هر تولید کننده ای می تواند محصولات خود را برای فروش عرضه کند. به طور مثال هر شخص می تواند از منزل خود نسبت به خرید مایحتاجش از قبیل کتاب، CD ، لباس، کفش و غیره به صورت الکترونیک اقدام کند. در این نوع تجارت، خرید و فروش های عمده صورت نمی گیرد، بنابراین افراد می توانند بدون نگرانی در مورد از دست دادن سرمایه، میزان قابل توجهی از سرمایه خود را به خرید و فروش اختصاص دهند. با توجه به فراگیر شدن سرویس B۲C و اینکه اگر چنین سرویسی در جامعه پیاده شود، اکثر افراد جامعه می توانند به نوعی از آن استفاده کنند، در مورد این سرویس توضیحات بیشتری می دهیم.
مزایای تجارت الکترونیک از نوع B۲C
از دیدگاه مشتریان، فروشگاه های الکترونیکی و تجارت از نوع B۲C امتیازاتی دارد که به اختصار به شرح آنها می پردازیم:
- کاتالوگ ها و مشخصات کالاها به سهولت در دسترس و مشاهده است و مشتری می تواند بر اساس سلیقه خود نسبت به انتخاب نام، نوع، رنگ، قیمت، وزن وسایر مشخصات کالای مورد نظر اقدام کند.
- خرید از این طریق می تواند به صورت۲۴ ساعته و در تمام روزهای هفته انجام پذیرد.
- بعضی از محصولات مانند نرم افزار، کتاب های الکترونیکی (e-book) ، موسیقی، فیلم در همان زمان خرید از سایت فروشنده، قابل دریافت می باشد.
- قیمت کالاها در فروشگاه الکترونیک به علت کم بودن هزینه هایی سربار و زیاد بودن مشتریان به مراتب کمتر از فروشگاه های واقعی است.
- فشار و استرس معمول در هنگام خرید از فروشگاه واقعی، در هنگام خرید از فروشگاه الکترونیکی وجود ندارد.
- خریدار می تواند در کمترین زمان و با یک click از قیمت همان کالا در سایر فروشگاه ها مطلع شود و قیمت ها و نوع کالا را مقایسه کند.
- خریدار می تواند به سادگی و پس از انتخاب با فشردن چند کلید، نسبت به انجام سفارش و پرداخت هزینه آن اقدام و در
کوتاه ترین زمان، کالای مورد نظر را در منزل یا محل کار خود دریافت کند و گرفتار رفت و آمد و ترافیک درون شهری نشود.
- خریدار می تواند پس از دریافت کالا اگر مشکلی در کالای خود مشاهده کرد، با مراجعه به سایت فروشنده از امکانات پس دادن کالا استفاده کند. اما از دید فروشندگان و صاحبان فروشگاه های الکترونیکی، موارد زیر به عنوان امتیازات تجارت از نوع B۲C محسوب می شود:
- هزینه راه اندازی فروشگاه الکترونیک بسیار کمتر از راه اندازی یک فروشگاه فیزیکی (واقعی) است.
- تبلیغ محصولات به راحتی و ارزان و در سطح جهانی امکان پذیر است.
- برای این نوع تجارت مرزهای جغرافیایی معنا ندارد و مشتریان منحصر به یک منطقه و یا کشور نخواهند بود.
- رقابت زیاد برای جذب مشتری، سبب ارتقای کیفیتِ محصولات خواهد شد.
- مدیریت فروشگاه الکترونیک بسیار آسان است.
- مدیران فروشگاه ها می توانند به سهولت مشتریان خود را بر اساس سلیقه، علاقه و
انتخاب های آنان، شناسایی کرده و آنها را در انتخاب کالا راهنمایی کنند.
- سفارشات را می توانند به صورت الکترونیکی دریافت و ارسال کنند.
- ارتباط با مشتری از طریق صفحات web بسیار سریع و آسان است.
- تعداد مشتریان خود را به سرعت افزایش خواهند داد.
- میزان سود حاصله در فروشگاه ها در مقابل هزینه های مصرفی افزایش خواهد یافت.
برای انجام تجارت الکترونیک بستر سازی سخت افزاری و نرم افزاری مناسبی مورد نیاز است تا بتوان انواع تجارت های الکترونیک را انجام داد. تجارت الکترونیک در حال حاضر در ایران در حال راه اندازی و در مراحل اولیه است.می توان با استفاده از موتورهای جستجوی فارسی مانند www.iranmehr.com نسبت به یافتن آدرس سایت فروشگاه هایی که امکان فروش الکترونیکی دارند اقدام کرد. هم چنین می توانید برای مشاهده به سایت های www.amazone.com یا www.persianbazaar.com مراجعه کنید.

نویسنده: مهندس فریدون جهش

منبع : ماهنامه نفت پارس