جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

سبوس برنج فرآوری شده : جایگزینی مناسب برای غلات در جیره های طیور


سبوس برنج یك تركیب غذائی فراوان و تاحدی گران در بسیاری از كشورها بخصوص در آسیا می باشد اما ارزش تغذیه ای ان به علت وجود مواد ضد تغذیه ای موجود در آن پایین می باشد. محققان پاكستان در تحقیقات متعدد سعی كردند كه تائید تیمارهای فیزیكی مختلف را برای فرآوری شامل افزودن اسید یا باز به سبوس برنج می باشد آنها نتایج خوبی را از كاربرد سبوس برنج فرآوری شده در آزمایشات تغذیه ای بر روی طیور بدست آوردند.سبوس برنج یك فرآوری فرعی نرم ، با دسترسی آسان و نسبتاً گران حاصل از صنعت تولید برنج می باشد . سبوس برنج یك تركیب غذائی غنی از مواد مغذی می باشد اما بعلت وجود مواد ضد تغذیه ای موجود در آن امكان استفاده از تمامی مواد مغذی موجود در آن فراهم نمی باشد . تیمارهای شیمیائی و مرطوب كردن آن تاحدودی قادر به تخریب ساختارهای ضد تغذیه ای سبوس برنج بوده و موجب بهبود ارزش غذایی آن و برابری آن با ارزش غذایی گندم شده است. دانه غلات مانند ذرت ، گندم، برنج خرد شده معمولاً ۶۵-۵۰% از جیره های فرموله شده برا تغذیه طیور را به خود اختصاص می دهند در آسیا ، گندم و ذرت و برنج مواد خام اصلی غذاهای با مصرف انسانی هستند كه اغلب سطح زیر كشت آنها كافی نبوده و همچنین تقاضای مصرف كنندگان چنین محصولاتی همواره بالاتر از سطح تولید می باشد .این موضوع می تواند ایجاد رقابت و ضرورت نیاز به جستجوی برای جایگزینهای برای غلات اشاره شده را به منظور مصارفی مانند تغذیه طیور بدون اینكه تاثیرات مضری بروز نماید، را مطرح می نماید .در این راستا سبوس برنج یك جایگزین مناسب برای غلات می باشد چرا كه مقادیر زیادی از این تركیب غذایی به عنوان یك محصول فرعی كارخانجات تولید برنج در آسیا ، در دسترس می باشد . سبوس برنج در آسیایی كه ۹۰% كل برنج تولیدی در دنیا متعلق به آن است تولید می شود ولی قیمت هر كیلو ی آن معادل ۸ سنت آمریكا می باشد .سبوس برنج شامل ۱۷- ۱۱% پروتئین ۱۸- ۱۳% چربی ۱۰% فیبر ۶۵- ۴۵ % سیارات است و این تركیب غذایی منبع سرشاری از ویتامین B و نوكونرول # و همچنین موادمعدنی مانند فسفر ، پتاسیم ، آهن، كبالت و روی می باشد . محتوای اسیدهای آمینه و اسیدهای چرب آن قابل مقایسه با همه غلات می باشد .
●عوامل ضد تغذیه ای سبوس برنج :
بهرحال عوامل ضد تغذیه ای موجود در سبوس برنج ، ارزش غذایی این تركیب غذایی را كاهش می دهد .فاكتورهایی مانند لیپاز، اسید فایتیك ، ممانعت كننده تریپسین هماتو گلوتنین و مقادیر بالای فیبر از جمله عوامل ضد تغذیه ای سبوس برنج محسوب می شوند .برای تبدیل سبوس برنج به یك منبع غذایی ابتدا ضروری است كه مواد ضد تغذیه ای موجود در آن حذف با غیر فعال شود .اخیراً روشهای كاربردی و اقتصادی در این زمینه پیشنهاد شده است .در یك تحقیق كه اخیراً ما انجام داده ایم توانستیم سبوس فرآوری شده را تا ۲۰ % ذرت جیره جایگزین كنیم.
●تیمارهای افزوده شده به سبوس برنج جهت فرآوری :
درمطالعه سبوس برنج تازه ابتدا تحت تاثیر ۲۰% محلول اسید استیك یا محلول هیدروكسید كلسیم قرار گرفت و سپس تحت حرارت ۱۳۵(۲+) از كارخانه تولیدی خارج شد كه نتیجه این فرآوری غیر فعال شدن لیپاز ، هیدرولیز فیتات و تجزیه ممانعت كننده تریپسین و هماتوگلوتنین می باشد .ضمناً در نتیجه این فرآوری اسپورهای قارچها و باكتریها و بافتهای سبوس برنج از بین می رود .سپس این سبوس برنج فرآوری شده با استفاده از آنالیز شیمیائی ، از لحاظ موادمغذی موجود در آن مورد ارزیابی قرار گرفت و سپس فرآوری شده نشان داد كه لیپاز و تمامی پراكسیدازها بویژه در تیمار اسیداستیك كاملاً از بین رفته است .تیمارهای با بخار + هیدروكسید كلسیم ، اسید استیك و پختگی سبوس برنج به ترتیب باعث از بین رفتن ۵۲، ۷۵، ۸۲ درصد فیتات موجود شدند . فعالیت هماتوگلوتینین در سبوس فرآوری شده ( ۲Hv/mg) در مقایسه با سبوس غیر فرآوری شده (۳۵Hv/mg) به میزان قابل توجهی كاهش نشان داد و ضمناً از طریق فرآوری ۱۰۰ بر فعالیت ممانعت كننده تریپسین مهار گردید .
●آزمایش تغذیه ای
سبوسهای برنجی كخ به طریق مختلف مورد فرآوری قرار گرفته بود در یك آزمایش تغذیه كه شامل ۱۰۰۰ پرنده ( ۴ تكرار از هر تیمار ۲۵۰ پرنده ای ) مورد آزمون و مقایسه قرار گرفتند .به اینصورت كه سبوسهای برنجی كه در معرض تیمارهای مختلف قرار گرفته بودند به میزان ۲۰% جایگزین گندم موجود در چیره شاهد شدند .
●تیمارهای این آزمایش به قرار زیر می باشد :
۱- تیمار شاهد ( جیره بر پایه گندم ، بدون فرآوری )
۲- جیره حاوی سبوس برنج با رطوبت ۲۰% و extruded شده
۳- جیره فرآوری شده با اسید ( ۲۰% رطوبت و ۱% هیدروكسید كلسیم )
۴- جیره فرآوری شده با بازی ( ۲۰% رطوبت و ۱% هیدروكسید كلسیم )
پرندگانی مورد استفاده در آزمایش از یك روزگی تا ۵۶ روزگی تحت تاثیر این جیره ها قرار گرفتند .نتایج حاصل از این آزمایش در جدول یك آورده شده است .افزایش وزن در جیره شاهد ، سبوس فرآوری شده با اسید ، سبوس فرآوری شده با محلول بازی به ترتیب ۶/۸،۸/۲۸،۹/۲۲% درصد بود .بهبود درضریب تبدیل با همان ترتیب ۴/۱۱، ۷/۱۹، ۹/۱۴% بود . هزینه سبوس برنج %۵۵-۵۰ كمتر از هزینه تهیه گندم بود . روشهای مختلف فرآوری سبوس برنج به خوبی توانسته بود كه فاكتورهای ضد تغذیه ای موجود در آن را از بین ببرد . نتایج حاصل از این آزمایش به خوبی سبوس برنج را به عنوان یك ماده غذایی مناسب واقتصادی در جیره طیور گوشتی مطرح نمود .
Refernce:
Khan , A.D. ۲۰۰۳ . Treated rice bran makes a good cereal substitut.Poultry International . ۴۲(۱۰) : ۲۸- ۲۹
نشریه تخصصی علم دامی و بیو تکنولوژی – سال دوم شماره هشتم – اردیبهشت و خرداد ۱۳۸۴
منبع : موسسه مرغداری ایران


همچنین مشاهده کنید