تحلیلی بر تأثیر استرس در واحدهای متراکم طیور

با توجه به اینکه پدیده استرس یکی از مسائل مهمی است که می تواند در روند رشد، بازدهی و افزایش بهره وری در پرورش دام خصوصا" پرورش طیور در واحدهای متراکم و گله های بزرگ تر ایجاد اخلال نماید، می توان عنوان کرد که مرغداران در صورت عدم توجه به این مسئله، خسارات قابل توجهی را متحمل خواهند شد. زیرا استرس به صورت یک عامل مجزا، قابل تشخیص نیست بلکه همواره توأم با عوارض دیگری مانند( بیماری – عدم رشد- عدم تولید... ) همراه است، پس باید در مدیریت فارم های پرورش طیور به این مسئله به عنوان یک امر پیشگیری و بهداشت توجه نمود و حتی در مسائل درمان نیز اگر به این مسئله توجه نشود درمان نیز گاها" بی نتیجه و یا کم اثر خواهد بود.پس برای مقابله با این پدیده ویرانگر ابتدا سعی شده است که مکانیسم اثر استرس شناخته شود که در این عمل دستگاه های عصبی و هورمونی بیشتر در مقابل استرس پاسخ ایجاد می کند و به دنبال آن دستگاه های مختلف بدن به مخاطره می افتد، از جمله سیستم ایمنی، دستگاه تنفسی، دستگاه گوارشی ، دستگاه تولید مثل و حتی استخوان های بدن در معرض خطر قرار می گیرند ( هر چه زمان و شدت عامل استرس بیشتر باشد اثرات زیانبار آن نیز بیشتر خواهد شد).
همچنین برای جلوگیری و یا کاهش اثرات استرس باید عوامل استرس زا شناخته شود و در مدیریت و برنامه ریزی اقدامات لازم معمول گردد. لذا در این مقوله سعی شده است عوامل استرس زا معرفی گردد که از مهمترین آنها استرس حرارتی می باشد که باید حتما" مورد توجه قرار گیرد، زیرا از یک سو حرارت مناسب برای طیور بسیار لازم و ضروری است و از طرف دیگر، افزایش و یا کاهش دمای محیط در یک برنامه غلط می تواند تلفات و خسارات قابل توجهی را به دنبال داشته باشد.
علاوه بر این می توان با رعایت بعضی اصول مانند:
▪ توجه به شرایط اقلیمی در انتخاب مکان مرغداری توجه به اصول علمی و فنی در احداث ساختمان مرغداری
▪ دقت در تهیه و احداث دستگاه های حرارتی و همچنین بکارگیری راهبردهای تغذیه ای در طول دوره پرورش با این مسئله مبارزه نمود.
▪ از عوامل استرس زا دیگر، مسئله تنظیم نور در واحدهای پرورشی طیور می باشد که نیاز به یک برنامه ریزی دقیق و علمی دارد که باید در آن نوع واحد پرورشی ( تخمی – گوشتی و ... ) و همچنین سن ، مرحله تولید و ... مورد توجه قرار گیرد.
چرا که بدون داشتن برنامه منظم نوری نمی توان گله را از استرس های ناشی از آن مصون داشت.همچنین عوامل دیگری که به قصد صرفه جویی اقتصادی در واحدها پرورش طیور صورت می گیرد، مانند: استفاده از سالن کوچک، عدم بکارگیری کارگر ثابت، صرفه جویی در مصرف برق و سوخت و محرومیت غذایی به دلایل مختلف و آب و غذا با کیفیت پایین و عدم توجه به تهویه و بسیاری از مسائل ظاهرا" ساده می تواند استرس شدیدی را به گله وارد سازد. علاوه بر این باید توجه داشت که طیور پرورشی در مقابل عوامل استرس زا با پرندگان آزادزی قابل مقایسه نیستند، زیرا در اصلاحات ژنتیکی در طیور پرورشی صفاتی که اهمیت اقتصادی دارند ( مانند سرعت رشد – افزایش تولید) اصلاح گردیده است و شاید بسیاری از صفات دیگر را ممکن است از دست بدهند. همچنین گله ها در یک محیط مسدود نگهداری می شوند و قدرت ترک محیط خود را ندارند لذا در مقابل عوامل استرس زا بشدت آسیب پذیر هستند.

دكتر حمزه حسن نژاد تبریزی
استاد راهنما: عادل فیضی .
اساتید مشاور: کامیار حیدرنژاد، بهرام عمواقلی تبریزی.

منبع : موسسه مرغداری ایران