طراحی کارخانه جوجه کشی

كارخانه جوجه كشی باید طوری طراحی و ساخته شود كه از استاندارد های بالای بهداشتی برخوردار باشد . به خاطر داشته باشید كه جوجه هایی كه تازه هچ شده اند دقیقا شبیه به نوزادی هستند كه احتیاج به محیطی تمیز و سالم دارند .
در زیر برخی نكات مهم در ارتباط با انتخاب محل احداث كارخانه جوجه كشی آمده است :
▪ حتی الامكان اطراف محل احداث كارخانه جوجه كشی فضای سبز وجود داشته باشد .
▪ علاوه بر مساحت مورد نیاز جهت احداث كارخانه جوجه كشی ’ محلی جهت توسعه كارخانه جوجه كشی نیز در نظر گرفته شود . از طرف دیگر قسمت های مختلف به گونه أی طراحی شوند كه در صورت نیاز به توسعه در آینده با صرف كمترین هزینه توسعه داده شوند . اگر ظرفیت كارخانه با امكانات متناسب نباشد مطمئنا در آینده جوجه ها كیفیت مطلوبی نخواهند داشت .
▪ امكان دسترسی به جاده های اصلی ’ ایستگاه قطار و فرودگاه وجود داشته باشد .
▪ جاده های منتهی به كارخانه جوجه كشی جاده مناسبی باشند .
▪ قیمت زمین مورد نظر باید ارزان باشد . بخاطر داشته باشید كه شما دارید سرمایه گذاری میكنید كه یك محل را آباد كنید .
▪ امكان تامین نیروی كار ارزان در محل وجود داشته باشد .
▪ بعنوان یك قاعده باید گفت كه محل احداث كارخانه جوجه كشی باید از شهر های بزرگ فاصله داشته باشد و به روستاهای بزرگ نزدیك باشد .
نزدیك بودن به روستاهای بزرگ دو فایده دارد :
۱) امكان تامین اقلام مورد نیاز .
۲) امكان تامین پرسنل مورد نیاز ( كارگران ) .
▪ محل مورد نظر از سایر جوجه كشی ها و یا مرغداری ها و دامداریها و سایر مراكز آلوده نظیر كشتارگاه ها’ كارخانجات صنعتی آلوده كننده و …. فاصله لازم را داشته باشد .
▪ امكان تامین آب و برق در محل وجود داشته باشد .
▪ قبل از هرگونه اقدامی مذاكره با معتمدین محلی و مسئولین ادارات مرتبط مفید خواهد بود .
بعد از انتخاب محل مورد نظر باید نسبت به تعیین ظرفیت كارخانه جوجه كشی اقدام نمود .اینكه چه ظرفیتی برای یك كارخانه جوجه كشی مناسب است برای كسی مشخص نیست و به ندرت اتفاق می افتد كه دو كارخانه جوجه كشی ظرفیت مشابه داشته باشند .
در زمان تعیین ظرفیت كارخانه جوجه كشی باید به نكات زیر توجه نمود :
۱) میزان سرمایه .
۲) توان كارشناسی .
۳) میزان جذب جوجه در بازار .
۴) امكان ارسال تخم مرغ نطفه دار از مزارع مرغ مادر .
در محل احداث كارخانه جوجه كشی بطور كلی باید ۲ منطقه ( تمیز و آلوده) در نظر گرفته شود . در انتخاب منطقه تمیز و آلوده جهت باد را نیز باید در نظر گرفت كه هوای آلوده خروجی بسمت هواده ها برنگردد . در تردد ها نیز این نكته باید در نظر گرفته شود كه تردد ها از قسمت آلوده به سمت قسمت تمیز نباشد .در زمان طراحی قسمت های مختلف باید توسعه آینده در نظر گرفته شود . حتی الامكان كارخانه جوجه كشی به گونه أی طراحی گردد كه تخم مرغ ها از یك سمت وارد شده و از سمت دیگر جوجه ها خارج شوند .
یك كارخانه جوجه كشی بطور كلی باید شامل ۱۵ قسمت كاملا مجزا باشد :
▪ قسمت پذیرش و درجه بندی تخم مرغ ( قسمت تحویل تخم مرغ به گونه أی باشد كه كامیون های حمل تخم مرغ براحتی در كنار آن امكان پارك كردن داشته باشند و تخم مرغ ها براحتی از داخل كامیون به قسمت تحویل تخم مرغ منتقل گردند ).
▪ قسمت ضد عفونی و انبار تخم مرغ ( ظرفیت اتاق نگهداری تخم مرغ متناسب با ظرفیت كل كارخانه جوجه كشی در نظر گرفته شود . معمولا ظرفیت اتاق نگهداری تخم مرغ به اندازه ظرفیت یك هفته ماشین ها و یا ظرفیت ۳۳ % كل ماشین های ستر و یا ظرفیت گاری های خالی محاسبه میشود . دمای اتاق نگهداری تخم مرغ حدود ۱۵.۵ درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی حدود ۷۵ % مناسب است . این دما و رطوبت شرایط مناسبی برای كارگران شاغل در این قسمت نیست و معمولا كارگران این قسمت از سرد بودن و درد كلیه ها شكایت دارند ’ لذا باید طوری برنامه ریزی كرد كه كارگران این قسمت بطور چرخشی تعویض گردند. از طرف دیگر كنترل های لازم بعمل آید كه كارگران از وسایل گرم كننده در این قسمت استفاده نكنند . در این مورد باید كارگران را توجیه كرد و حتما از آنان خواسته شود كه از شال كمر و یا نظایر آن استفاده كنند . اتاق دود و اتاق پیش گرم قبل از سالن ستر طراحی شوند . شرایط اتاق دود باید به گونه أی باشد كه از تهویه بسیار قوی برخوردار باشد . اتاق پیش گرم باید به گونه أی طراحی شود كه در مدت زمان لازم بتواند دمای مورد نیاز را تامین كند و از عایق بندی مناسبی هم برخوردار باشد . بعد از اینكه تخم مرغ ها در دستگاه چیده شدند و حدود ۱۲ ساعت گذشت ’ باید دمای قسمت داخلی تخم مرغ به حدود ۲۷ درجه سانتیگراد برسد و رطوبت محیط حدود ۷۵ % باشد .
▪ سالن جوجه كشی ( شامل سالن ستر و هچر ) .
مساحت سالن جوجه كشی بستگی به ظرفیت ماشین ها دارد .سیستم ماشین ها از نظر تك سنی و یا چند سنی بودن نیز در تعیین مساحت سالن جوجه كشی نقش دارد .دمای سالن ستر حدود ۲۲ الی ۲۴ درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی حدود ۴۵ % الی ۶۰ % رطوبت نسبی مناسب است . فشار هوای مثبت برای جوجه كشی مناسب است . این موضوع باعث جلوگیری از انتشار آلودگی های هوازاد Air Born میگردد . ( بصورت تجربی در زمان باز كردن درب سالن ستر ’ در سالن ستر باید با فشار باز شود ).سالن هچر باید از سالن ستر و انتقال كاملا مجزا باشد . ظرفیت دستگاههای هچر معمولا ۱۵ % ظرفیت دستگاههای ستر محاسبه میشود . دمای سالن هچر حدود ۲۲ الی ۲۴ درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی حدود ۴۵ % الی ۶۰ % رطوبت نسبی مناسب است . میزان هوای ورودی به سالن هچر باید حدود ۲ برابر میزان هوای ورودی به سالن ستر باشد .
▪ اتاق مخصوص عملیات نوربینی و انتقال تخم مرغ ها .
در اكثر كارخانه های جوجه كشی ’ انتقال تخم مرغ ها در جلوی درب هچر ها انجام میشود كه این امر نادرستی است و ممكن است موجب پیدایش منابع آلودگی هوازاد بشود ( تخم مرغ های انفجاری ) . حتی الامكان باید یك اتاق جهت انتقال تخم مرغ از دستگاه ستر به هچر در نظر گرفت .دمای این اتاق باید حدود ۳۲ الی ۳۵ درجه سانتیگراد و رطوبت آن حدود ۷۰% رطوبت نسبی باشد .▪ قسمت تخلیه – درجه بندی و كارتن زنی جوجه ها .
قسمت تخلیه جوجه ها باید از مساحت كافی برخوردار باشد و فضای لازم جهت خدمات مختلف در نظر گرفته شود . اتاق تخلیه جوجه ها باید كاملا به سالن هچر نزدیك باشد و از طرف دیگر به اتاق شستشو و اتاق تحویل جوجه نیز دسترسی داشته باشد . بهتر است كه اتاق تخلیه جوجه ها از همان ابتدا بزرگ طراحی شود .
▪ قسمت مخصوص ضایعات و شستشو .
فضای اتاق شستشو باید به حدی وسعت داشته باشد كه علاوه بر دستگاه تری واشر ’ حجم گنجایش گاری ها و سبد های یك روز هچ را داشته باشند .در قسمت تخلیه ضایعات حتی الامكان ضایعات در كیسه های در بسته قرار داده شده و سپس دفع گردند .اتاق ترابل شوتینگ نیز باید در این منطقه احداث شود .
▪ قسمت نگهداری جوجه ها و یا تحویل جوجه ها .
قسمت نگهداری و تحویل جوجه ها باید طوری طراحی شود كه كامیون های حمل جوجه براحتی در نزدیك آن توقف نمایند و به گونه أی باشد كه در زمان بارگیری فاصله أی بین قسمت تحویل و كامیون وجود نداشته باشد . حتی الامكان اگر قسمتی كه كامیون می ایستد سرپوشیده باشد بهتر است .اگر در قسمت تحویل جوجه هیتر قوی وجود داشته باشد كه بتوان توسط یك خرطومی داخل كامیون را تا حدود ۳۰ درجه سانتیگراد گرم نمود بهتر است .
▪ لاشه سوز برای از بین بردن بقایای حاصل از جوجه كشی نظیر تخم مرغ های هچ نشده – جوجه های درجه ۲ و ….. .
▪ انبار وسایل جوجه كشی .
▪ انبار گاری ها .
▪ قسمت دفتر ( سرویس اداری شامل اتاق مدیر ’ دفتر ’ اتاق اجتماعات ’ اتاق تشكیل جلسات ’ انبار ).
در بیرون از كارخانه جوجه كشی نیز محلی برای ملاقات پرسنل در نظر گرفته شود .
▪ سرویس های بهداشتی – غذاخوری و محل مربوط به پرسنل كشیك .
▪ كارگاه تعمیرات .
▪ قسمت مربوط به تجهیزات جانبی ( سیستم های حرارتی – برودتی – تامین فشار آب و هوا – منابع سختی گیر …..).
▪ اتاق ژنراتور برق اضطراری .
علاوه بر موارد ذكر شده موارد زیر نیز در طراحی و ساخت جوجه كشی رعایت گردد :
▪ كلیه قسمت ها و وسایل باید به گونه أی باشند كه براحتی قابل شستشو و ضد عفونی باشند .
▪ برای كاهش دادن احتمال بروز آلودگی ها مسیر ها باید یك طرفه باشند و ترجیحا بگونه أی باشند كه تخم مرغ و جوجه از یك مسیر رد نشوند و با همدیگر در تماس نباشند .
▪ بطور كلی طراحی بگونه أی باشد كه امكان تردد دو طرفه وجود نداشته باشد .
▪ كف كارخانه جوجه كشی از شیب مناسب برای خروج آب حاصل از شستشو را داشته باشد .
▪ نكته مهم در طراحی محل كارخانه جوجه كشی این است كه ارتفاع محل مورد نظر از سطح دریا از ۹۰۰ متر بیشتر نباشد ( چون فشار هوا كم میشود و میزان اكسیژن در واحد حجم كاهش مییابد ) و اطراف آن نیز بواسطه موانع طبیعی مسدود نشده باشد .
▪ وزش باد های محلی موجب نا پایداری هوا میشوند بنا بر این قبل از احداث كارخانه میزان اكسیژن هوا در ساعات مختلف روز و همچنین روز های مختلف ركورد شود و بررسی شود كه از پایداری مناسب برخوردار باشد ( میزان ۲۰ الی ۲۱ درصد اكسیژن هوا مطلوب است ).
▪ در منطقه مورد نظر هوای تازه به میزان زیاد وجود داشته باشد .
▪ سقف ها از جنس ضد آب باشند كه شستشو راحت تر صورت گیرد .
▪ سیستم های حرارتی و برودتی مناسب در كارخانه وجود داشته باشد .
▪ مولد برق اضطراری متناسب با نیاز كارخانه در نظر گرفته شود .
▪ بهتر است كه در ها از جنس نوار های لاستیكی باشند .
▪ حوضچه های ضد عفونی متعدد در ورودی قسمت های مختلف احداث شود .
▪ در كلیه قسمت ها لگن های ضد عفونی دست وجود داشته باشد .
بخاطر داشته باشید كه جوجه در آوری خوب همیشه مدیون مدیریت خوب است بنابر این سعی شود كه از مدیران با سابقه در امر جوجه كشی استفاده شود . اگر این امر امكان پذیر نشد حتما از مدیران با سابقه مشورت گرفته شود و بصورت بازدیدی از وجود آنان استفاده شود .مدیرانی كه در مدیریت كارخانه جوجه كشی موفق میشوند اكثرا مدیرانی هستند كه در مدیریت فارم نیز سابقه دارند .
● جوجه در آوری خوب علاوه بر عوامل فوق بستگی به عوامل زیر دارد :
▪ نطفه داری تخم مرغ ها كه بطور مستقیم با باروری ارتباط دارد .
▪ نژاد و سویه گله مورد نظر .
▪ برنامه مدیریتی گله مورد نظر ( فارم هائی كه از یك مدیریت ضعیف برخوردار میباشند از هچ مطلوبی بهره مند نخواهند شد . كاهش هچ همیشه مربوط به كارخانه جوجه كشی نیست و ممكن است فارم هم در آن دخیل باشد . جوجه درآوری بسیار پیچیده است و باید جوانب مختلف آن را در نظر داشت .
▪ كیفیت دان و نحوه تغذیه مرغ ها .
▪ میزان دستكاری تخم مرغ ها در فارم و نحوه انتقال آن به كارخانه جوجه كشی .
▪ میزان دستكاری تخم مرغ ها در كارخانه جوجه كشی و نحوه انبار كردن آن .
▪ نوع دستگاه های ستر و هچر .
▪ نوع تهویه سالن ستر و هچر .
▪ كیفیت پرسنل كارخانه جوجه كشی .
▪ ضد عفونی ها ..

مهندس حمید رضا ضیایی

منبع : موسسه مرغداری ایران