چگونگی تاثیر رنگدانه فلفل قرمز بر روی رنگ زرده و میزان تولید تخم مرغ

در چند دهه اخیر، استفاده از رنگدانه ها در صنایع غذایی کاربرد زیادی پیدا کرده است. چنانچه مواد غذایی که در تغذیه انسان مورد استفاده قرار می گیرند، حاوی ترکیباتی با منشاء مصنوعی (سنتتیک) نباشند، از بازار پسندی مطلوب تری برخوردار خواهند بود. در همین راستا، لازم به ذکر است که اخیراٌ مصرف تعدادی از رنگدانه های سنتتیک که در صنایع غذایی انسانی به کار می روند، از طرف اتحادیه اروپا و آمریکا ممنوع اعلام شده است.رنگدانه ها به شکل طبیعی و مصنوعی، به عنوان یک افزودنی در جیره غذایی مرغان تخمگذار مورد استفاده قرار می گیرند تا موجب بهبود رنگ زرده تخم مرغ شوند. برای تولیدکنندگان و مصرف کنندگان تخم مرغ، صفاتی از قبیل اندازه تخم مرغ، رنگ پوسته و رنگ زرده تخم مرغ حائز اهمیت می باشد، ولی شدت رنگ زرده تخم مرغ در فرهنگ های مختلف، متفاوت می باشد.مرغان تخمگذار قادر به ساخت رنگدانه ها در بدن خود نیستند ولی قادرند ۲۰ الی ۶۰ درصد از مواد رنگی موجود در مواد خوراکی را به درون زرده تخم مرغ انتقال دهند. انواع افزودنی های رنگی که به جیره غذایی مرغان تخمگذار اضافه می شوند متفاوتند. انتخاب این مواد به عوامل مختلفی وابسته می باشد. تعدادی از این فاکتورها عبارتند از نوع مواد اولیه موجود در جیره، نژاد مرغ، سن مرغ، سلامت گله و شرایط محیطی، که این عوامل می توانند بر روی رنگ زرده تخم مرغ تاثیر بگذارد.گیاهانی که حاوی مواد رنگی هستند، متنوعند. به عنوان مثال ذرت، یکی از مواد اصلی موجود در جیره غذایی مرغان تخمگذار است که شامل رنگدانه زرد لوتئین است و بر روی رنگ زرده تخم مرغ تاثیرمثبت می گذارد. هنگامی که ذرت در بازار موجود نباشد، گندم به عنوان منبع انرژی جایگزین ذرت می شود. این در حالی است که در گندم مقادیر ناچیزی رنگدانه وجود دارد. به همین دلیل هنگامی که گندم به عنوان منبع انرژی جایگزین ذرت می شود، رنگدانه های طبیعی یا مصنوعی باید به جیره اضافه شوند.لازم به ذکر است که در شرایطی که ذرت موجود در جیره حتی به سطح ۴۰% می رسد، نمی تواند رنگ مطلوبی را در زرده تخم مرغ ایجاد نماید. به همین دلیل در این شرایط هم افزودن رنگدانه های طبیعی و یا سنتتیک به جیره های غذایی توصیه می شود. منابع رنگدانه های طبیعی اعم از شبدر، گل همیشه بهار و فلفل قرمز در تغذیه طیور به مقدار زیاد یافت می شوند. افزودنی های رنگی که منشاء رنگدانه قرمز هستند شامل کپزروبین و کپزانتین هستند که این دو ترکیب در فلفل قرمز یافت می شود.
در کنار این منابع، مواد خوراکی از قبیل ذرت، گل همیشه بهار و شبدر، منابع غنی رنگدانه زرد لوتئین هستند که به عنوان منشاء طبیعی رنگدانه زرد به کار می روند.هر یک از این مواد اولیه حاوی ترکیبات رنگی، اثرات متفاوتی را بر روی رنگ زرده تخم مرغ می گذارند، به طوری که بر اساس گزارشات علمی، مرغان تخمگذار فقط قادر به انتقال ۹/۲۵ الی ۱/۳۱ درصد از گزانتوفیل ذرت به درون تخم مرغ هستند.در این مقاله سعی شده است تا چگونگی تاثیر چهارمین برداشت فلفل قرمز( فلفل قرمز در برداشت چهارم، مورد استفاده انسان قرار نمی گیرد) بر روی درجه رنگ زرده تخم مرغ در مقایسه با یک نوع رنگدانه مصنوعی مورد بررسی و مقایسه قرار گیرد.در یک آزمایش که بر روی مرغان تخمگذار نژاد های لاین ۲۲ هفته انجام گرفت، از جیره های غذایی استفاده شد که حاوی ۱۷% پروتئین خام و ۲۷۵۰ کیلوکالری بر کیلوگرم انرژی قابل متابولیسم بودند. اجزاء این جیره ها عبارت بودند از ذرت سفید، ذرت زرد، کنجاله سویا، کنجاله آفتابگردان، روغن گیاهی، نمک، کربنات کلسیم، پرمیکس ویتامینه و معدنی، دی کلسیم فسفات، متیونین و لیزین.این جیره ها بر اساس ذرت سفید و گندم تهیه شدند و در آن ها از سطوح مختلف فلفل قرمز و یک نوع رنگدانه مصنوعی استفاده شد. این آزمایش در مدت ۱۳ هفته انجام شد. جیره های غذایی که در این آزمایش استفاده گردید در جدول ۱ آورده شده است.
در این آزمایش صفات عملکردی به طور روزانه مورد بررسی قرار می گرفت و صفت ظاهری درجه رنگ تخم مرغ به وسیله درجه بندی شدت رنگ به طریق چشمی انجام گرفت.در پایان آزمایش پس از بررسی نتایج مشخص گردید که شدت رنگ زرده تخم مرغ در گروه های L و Mمشابه و از سایر گروه ها بالاتر بود (گروه های دریافت کننده ۳ و ۴% فلفل قرمز). درجه رنگ تخم مرغ های گروه A که جیره حاوی ذرت سفید را بدون فلفل قرمز و رنگدانه مصنوعی دریافت کردند ۳۵/۱ و از سایر گروه های آزمایشی پایین تر بود. درجه رنگ در گروه های H (دریافت کننده ۱% فلفل قرمز)، K (دریافت کننده ۲% فلفل قرمز) و N (دریافت کننده رنگدانه سنتتیک) با یکدیگر مشابه بود.هنگامی که در جیره های حاوی ذرت سفید، در گروه های آزمایشی B، C و D به ترتیب ۲، ۳ و ۴% فلفل قرمز مورد استفاده قرار گرفت، رنگ زرد مایل به قرمز در زرده تخم مرغ به دست آمد.نکته جالب در ارتباط با گروه های آزمایشی F و G قابل مشاهده بود. جیره F شامل ۲۵% ذرت زرد و ۴/۳۲% گندم و فاقد هر گونه رنگدانه افزودنی بود. درجه رنگ زرده تخم مرغ در این گروه ۲۵/۴ ثبت گردید که بدیهی است که این درجه رنگ برای مصرف کننده مطلوب نمی باشد. هنگامی که ۵/۰% فلفل قرمز به همین جیره اضافه شد (گروه G)، درجه رنگ زرده تخم مرغ به ۵۵/۹ افزایش یافت. با افزودن ۱% فلفل قرمز به جیره فوق (گروه H)، درجه رنگ به ۴۵/۱۱ رسید که این درجه رنگ، مورد نظر مصرف کنندگان تخم مرغ می باشد. در گروه K که شامل ۲% فلفل قرمز در جیره فوق می باشد، درجه رنگ زرده به عدد ۵۵/۱۲ رسید.در پایان آزمایش مشاهده گردید که استفاده از فلفل قرمز، هیچ تاثیری بر روی صفات تولیدی ندارد. اگرچه فلفل قرمز دارای خواص تغذیه ای ناچیزی می باشد، ولی افزودن آن تا ۴% به شرط آنکه فلفل قرمز مربوط به چین چهارم باشد، اثر نامطلوبی را بر صفات تولیدی نخواهد گذاشت. به این ترتیب، مرغداران تمایل کمتری به استفاده از رنگدانه های سنتتیک در جیره های غذایی خود نشان می دهند.به منظور دستیابی به بهترین درجه رنگ زرده تخم مرغ، فلفل قرمز باید با یک رنگدانه زرد استفاده شود. محققین تغذیه نشان داده اند که افزودن رنگدانه طبیعی قرمز و زرد به نسبت ۱:۳ می تواند بهترین درجه رنگ را از دیدگاه مصرف کننده تامین نماید. بدیهی است که نسبت بین مصرف رنگدانه قرمز و زرد باید به طور دقیق تعیین شود، زیرا دقت این نسبت، بر روی مطلوبیت رنگ زرده تخم مرغ تاثیر مستقیم خواهد داشت. هنگامی که فقط فلفل قرمز به عنوان منبع تامین رنگ زرده مورد استفاده قرار گیرد، رنگ زرده تخم مرغ مایل به قرمز می شود.نکته بسیار مهم آن است که امروزه به منظور دریافت بهترین درجه رنگ در جیره های حاوی گندم یا ذرت سفید از منابع رنگی طبیعی یا مصنوعی استفاده می شود، ولی باید توجه داشت که بیشتر رنگدانه های با منشاء سنتتیک خاصیت سرطان زایی دارند، به همین دلیل تمایل برای استفاده از رنگدانه های طبیعی روز به روز بیشتر می شود.امروزه از منشاء فلفل قرمز، رنگدانه های طبیعی تولید و به بازار عرضه می گردد که به همراه رنگدانه های زردی که از منشا طبیعی تولید می شوند، می توانند موجب بهبود رنگ زرده تخم مرغ شوند. این تخم مرغ ها علاوه بر طعم مطلوب وشکل ظاهری جذاب، در صنایع تولید کیک و شیرینی هم، اهمیت ویژه ای دارند.یکی از نکاتی که استفاده از فلفل قرمز را در تغذیه طیور تخمگذار به عنوان منبع مستقیم رنگدانه، مجاز می نماید فلفل قرمز در برداشت چهارم است. علت این امر، به وجود ترکیبات حساسیت زا، در فلفل قرمز باز می گردد. فلفل قرمز در چین چهارم فاقد حداقل این گونه مواد حساسیت زا می باشد و به همین دلیل، حد مجاز فلفل قرمزدر برداشت چهارم در جیره مرغان تخمگذار، حداکثر ۴% می باشد.بر این اساس شرکت های تولید کننده رنگدانه های طبیعی، اقدام به تولید رنگدانه های طبیعی از منشاء فلفل قرمز، نموده اند که این رنگدانه ها، فاقد هر گونه مواد حساسیت زا می باشند، بنابراین محدودیت مصرف ندارند و به همراه منبع رنگدانه طبیعی زرد (از منشاء گل همیشه بهار) برای مطلوبیت رنگ زرده تخم مرغ مورد استفاده قرار می گیرند. مقدار مصرف این رنگدانه های طبیعی بر اساس درجه رنگ مورد نظر مرغدار می تواند تعیین شود.بر این اساس شرکت های تولید کننده رنگدانه های طبیعی، اقدام به تولید رنگدانه های طبیعی از منشاء فلفل قرمز، نموده اند که این رنگدانه ها، فاقد هر گونه مواد حساسیت زا می باشند، بنابراین محدودیت مصرف ندارند و به همراه منبع رنگدانه طبیعی زرد (از منشاء گل همیشه بهار) برای مطلوبیت رنگ زرده تخم مرغ مورد استفاده قرار می گیرند. مقدار مصرف این رنگدانه های طبیعی بر اساس درجه رنگ مورد نظر مرغدار می تواند تعیین شود.
منبع/نویسنده: مهندس سودابه پرهیزکار عضو گروه علمی و تحقیقی شرکت بیوشم

منبع : موسسه مرغداری ایران