نگهداری تخم مرغ برای مدت طولانی

گاهی لازم است كه تخم مرغها مدت بیشتری نگهداری شوند . برای نگهداری تخم مرغ در مدت طولانی روش های متفاوتی وجود دارد كه ذیلا به طور اختصار مورد بررسی قرار می گیرد .
۱. پوشاندن تخم مرغها با روغن : این روش یك روش قدیمی است . در این روش سطح تخم مرغ ها با روغن بی بو ،۲. بی رنگ و بی مزه و قابل خوردن پوشانده می شود (روغن آفتاب گردان ،۳. ذرت و پنبه دانه). این پوشش مانع از تبخیر آب از طریق منافذ پوسته می گردد . سپس تخم مرغهائی كه با روغن پوشانیده شده اند در سردخانه نگهداری می شوند . روغن مالی كردن تخم مرغها بایستی سریعا پس از اینكه تخم مرغها تولید شدند انجام بگیرد . زیرا پس از گذشت زمان مقدار زیادی از گازكربنیك خارج می شود . علاوه بر روغنهای گیاهی از روغن های معدنی نیز استفاده می شود .گاهی روغن مالی كردن تخم مرغ در حرارت حدود ۶۰ درجه سانتیگراد و به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه صورت می گیرد . این گونه تخم مرغها كیفیت اولیه خود را بهترحفظ می كنند . در این روش لایه نازكی از سفیده منعقد می شود كه خود مانع نفوذ میكروب ها است .
۴. فرو كردن تخم مرغها در محلول : در این روش تخم مرغها را در بعضی از محلولهای شیمیائی وارد می كنند . این گونه محلولها با فعل و انفعالاتی كه در سطح تخم مرغ انجام می دهند مانع فعالیت میكروب ها می شوند برای حفظ بهتر كیفیت تخم مرغ ،۵. نگهداری این گونه تخم مرغها در سرد خانه لازم است . محلولهائی كه برای این منظور استفاده شده است فراوانند از میان آنها آب آهك و واترگلاس از بقیه متداول ترند .
الف) آب آهك : این روش بیشتر در منازل مورد استفاده قرار می گیرد ، زیرا تهیه آن بسیار آسان است و با مخلوط كردن آهك و آب بدست می آید . برای تهیه این محلول در یك گالن آب ۴۵۳ گرم آهك ریخته می شود و سپس به خوبی مخلوط می گردد .آب آهك به علت داشتن خاصیت قلیائی مانع رشد میكروبها در سطح تخم مرغ می شود . آب آهك سبب می شود كه لایه ای نازك از كربنات كلسیم در روی تخم مرغ رسوب كند و منافذ پوسته را بپوشاند .
ب) واتر گلاس : واتر گلاس محلول سیلیكات سدیم است كه جهت نگهداری تخم مرغ مورد استفاده قرار می گیرد . محلول واتر گلاس بایستی رقیق باشد (یك قسمت محلول در ده قسمت آب) در غیر این صورت ژله ای شده و حمل و نقل تخم مرغ را مشكل می سازد . بهتر است كه این محلول در ظرفهای شیشه ای نگاهداری شود تا از تبخیر و ژله ای شدن آن جلوگیری بعمل آید .این محلول در منافذ پوسته تخم مرغ نفوذ نمی كند و تنها پوششی از سیلیكات را در سطح آن ایجاد می كند و شرایط غیر هوازی بوجود می آورد كه مانع رشد برخی از باكتریها می شود .تخم مرغهائی كه با این محلول پوشانیده می شوند بایستی در حرارت پائین نگهداری شوند . حرارت مناسب ۵/۴ درجه سانتیگراد است ولی تخم مرغ هائی كه در حرارت ۱۳ تا ۱۶ درجه سانتیگراد نگهداری می شوند تا چند ماه كیفیت خود را نیز حفظ می كنند .
۶. نگهداری در سردخانه : می توان تخم مرغ هائی را كه با روغن پوشانده شده اند و یا در محلولهای شیمیائی قرار گرفته اند برای مدت طولانی در سردخانه نگهداری كرد . استفاده از سردخانه در شرایطی صورت می گیرد كه تولید خیلی بیشتر از مصرف است و ضروری است كه تخم مرغها برای مدت طولانی تری نگهداری شوند .
الف) نگهداری در سردخانه و در هوای معمولی : تخم مرغها در سردخانه در حرارتی معادل ۵/۱ – تا ۲/۲ – درجه سانتیگراد نگهداری می شوند . در این درجه حرارت محتویات تخم مرغ یخ نمی زند . بایستی سعی شود كه درجه حرارت در سردخانه به طور ثابت كنترل شود.رطوبت لازم در سردخانه بین ۸۰ تا ۹۰ درصد است و متوسط رطوبت نسبی حدود ۸۵ درصد توصیه می گردد . هرچه درجه حرارت كمتر باشد مقدار رطوبت نسبی بالا می رود .اگر رطوبت سردخانه بالا و حرارت نیز زیاد باشد رشد كپك ها آغاز می شود و در چنین شرایطی روی تخم مرغها با لایه ای از كپك پوشیده می شود . رشد كپك ها در رطوبت نسبی ۹۵ درصد بسیار زیاد و در رطوبت نسبی ۸۵ درصد رشد آنها بسیار ناچیز است . لذا رطوبت نسبی مناسب در سردخانه حدود ۸۵ درصد توصیه می گردد ولی در این حد رطوبت نسبی مقدار كمی آب از تخم مرغ تبخیر می شود و سبب كاهش وزن آن می گردد .یخ روی تخم مرغها بایستی به آرامی ذوب شود تا از تجمع آب در سطح تخم مرغ به صورت قطره جلوگیری شود و رشد میكروبها متوقف گردد . توصیه می شود تخم مرغها در مدت ۱۸ تا ۲۴ ساعت گرم شوند .این روش ،‌ روش مناسبی نیست زیرا در مدت ذخیره تغییراتی در محتویات تخم مرغ بوجود می آید . مثلا با بالارفتن مدت نگهداری مقدار آمونیاك موجود در تخم مرغ بالا می رود .

ب) نگهداری در سردخانه در هوای حاوی گازكربنیك : افزودن گازكربنیك به هوای سردخانه مانع از فساد تخم مرغ می گردد .افزودن گازكربنیك مانع از خارج شدن گازكربنیك داخل تخم مرغ می گردد و در نتیجه PH تخم مرغ ثابت باقی می ماند . هر چه حرارت سردخانه بیشتر باشد مقدار گازكربنیك بیشتری برای ثابت نگهداشتن PH تخم مرغ لازم است . در حرارت صفر درجه حدود ۲ درصد گازكربنیك كافی است.گازكربنیك مانع از مایعی شدن سفیده تخم مرغ می شود . البته هر چه مقدار گازكربنیك بیشتر باشد چسبندگی سفیده نیز بیشتر خواهد شد .گازكربنیك مانع رشد باكتریها بخصوص عده ای از باكتریهای دسته pseudomonas و proteus می گردد و مانع از فساد تخم مرغ می شود . ولی تعدادی از باكتریهای گروههای فوق در مقابل گازكربنیك مقاومت دارند و در مجاورت گازكربنیك نیز به رشد خود ادامه می دهند .
گاهی اوقات نیز از گازاوزون استفاده می گردد ، زیرا قدرت اوزون در جلوگیری از رشد كپك و باكتریها بیشتر از گازكربنیك است . مقدار توصیه شده گازاو زون حدود ۶/۰ تا ۵/۱ قسمت در میلیون است و اگر غلظت آن بیشتر از این مقدار باشد باعث تغییر مزه تخم مرغ می گردد .
۷. تولید تخم مرغ مایع : در این روش مقدار زیادی از تخم مرغ ها به صورت مایع در می آیند و بیشتر در قنادی ها مصرف می گردند تولید تخم مرغ مایع ممكن است به صورت مجموع زرده و سفیده باشد یا سفیده و یا زرده به طور جداگانه عرضه شوند . همچنین به این نوع محصولات بر حسب مصرف نهائی نمك و یا شكر اضافه می شود . این محصولات پس از تهیه شدن تماما تا موقع مصرف منجمد می شوند .این محصولات بایستی در حرارت ۵/۶۵ درجه سانتیگراد و به مدت ۵/۳ دقیقه پاستوریزه شوند تا تمام انواع سالمونلا از بین بروند ، زیرا متجاوز از ۱۰۰ نوع سالمونلا در مرغداری ها وجود دارد و این میكروبها در مدتی كه تخم مرغها منجمدند رشدی ندارند ولی پس از اینكه تخم مرغها برای مصرف آماده شوند رشد آنها شروع می شود .امكان آلودگی تخم مرغهای مایع چه در موقع شكستن تخم مرغ ها و چه در موقع نقل و انتقال آن ها زیاد است . بهتر است تخم مرغها را قبل از شكستن كاملا تمیز و ضدعفونی نمود تا از آلودگی مایع تخم مرغ جلوگیری بعمل آید . كلیه وسایل حمل و نقل و بسته بندی تخم مرغ مایع نیز باید مرتبا ضدعفونی شوند .
۸. تهیه پودر تخم مرغ : خشك كردن تخم مرغ امكان رشد كپك ها و باكتریها را از بین می برد و حمل و نقل تخم مرغ بدون نیاز به سردخانه امكان پذیر می گردد . همچنین حمل و نقل پودر تخم مرغ از تخم مرغ سالم و یا یخ زده ساده تر است . مقدار آب موجود در پودر تخم مرغ بایستی كمتر از ۵ درصد باشد . پودرهای تخم مرغ تولید شده حدود ۵/۲ درصد رطوبت دارند.پودر تخم مرغ ممكن است شامل پودر سفیده ، پودر زرده و پودر تخم مرغ كامل (زرده و سفیده) باشد . برای تهیه پودر تخم مرغ ابتدا تخم مرغها شكسته می شوند و پس از عبور ازالك های مخصوص شالازا و ذرات كوچك پوسته گرفته می شود و سپس پاستوریزه می گردد . تخم مرغ مایع با فشار به وسیله آب پاشهائی به یك اطاقك كه حرارت آن حدود ۱۲۱ تا ۶/۱۷۶ درجه سانتیگراد است وارد می گردد . پس از تبخیر آب موجود در تخم مرغ پودر آن در كف اطاقك جمع می شود . هنگام خروج محصول از دستگاه حرارت آن حدود ۶۶ درجه سانتیگراد است كه به سرعت سرد می شود و پس از بسته بندی به بازار عرضه می گردد .بسته بندی تخم مرغ : برای بسته بندی تخم مرغ از جعبه های مقوائی استفاده می گردد . ظرفیت این جعبه ها ۶ ، ۱۲ و یا ۱۸ تخم مرغ است. بیشتر مرغداران ازشان تخم مرغ استفاده می كنندظرفیت این شانها ۳۰ تخم مرغ است تعداد زیادی از این شانها در یك كارتن جا می گیرد . كارتن های مورد استفاده اغلب مقوائی هستند. هنگام بسته بندی قسمت پهن تخم مرغها بایستی به طرف بالا باشد ، در غیر این صورت در اثر فشار سفیده ، كیسه هوا پاره می شود و سفیده وارد آن می گردد .حمل و نقل تخم مرغ : تخم مرغها علاوه بر مصرف محلی ممكن است به سایر نقاط مملكت و یا خارج از كشور حمل شوند . انتقال تخم مرغها به وسیله ماشین یا قطار ، كشتی و هواپیما صورت می گیرد . هزینه حمل به وسیله هواپیما گران است ولی برای انتقال از كشور به كشور دیگری از هواپیما استفاده می شود .وسائلی كه برای حمل تخم مرغ بكار می رود بخصوص اگر مدت مسافرت طولانی باشد باید دارای تجهیزات كافی باشد .تخم مرغهایی كه به نقاط دور حمل می شوند بایستی دارای بسته بندی مناسب و محكم باشند . موسسات بزرگ تولید تخم مرغ ، اغلب خود دارای وسیله حمل و نقل مجهز هستند .

منبع : موسسه مرغداری ایران