پـرتـال

پرتال مستندات ، خدمات و برنامه های كاربردی سازمانها را تحت یك چهارچوب استاندارد با یك واسط تحت وب پوشش می دهد بطوریكه از این طریق ، قابلیت دستیابی توزیع شده ، قابلیت استفاده در بستر های مختلف ، اختصاصی كردن ، مدیریت و ویژگیهای امنیتی فراهم می گردد . گسترش روزافزون اینترنت و فن آوری های مربوط به آن منجر به بوجود آمدن فرصت ها و چالش های جدیدی برای سازمانهای امروزی شده است . با این وجود سازمانها دریافته اند كه دیدگاه آنها در رابطه با گردش تسهیل شده اطلاعات در شبكه های درون سازمانی و برون سازمانی ، عملاً نتایجی چون پیچیدگی مدیریت سیستم ، افزونگی و سربار اطلاعاتی و حتی تداخل اطلاعات را در پی داشته است . عمدتاً راهكارهای جامعی را كه در جهت حل این معزل ارائه گشته اند ، پرتال می نامند . سرویسهای پرتال بسته به نیاز كاربران به دو صورت سرویس های پرتال مكانی و سرویس های پرتال موضوعی قابل ارائه می باشند .
الف- مكانی : با توجه به محل و یا منطقه طبقه بندی و ارائه می گردد .
ب- موضوعی : امكان ارائه خدمات مورد نیاز برحسب یك طبقه بندی موضوعی فراهم می باشد .
در بسیاری از كاربردها هر دو نوع سرویس جهت ارائه مناسبترین خدمات به كاربران ضروری می باشد .امروزه پرتال به عنوان یكی از زیر ساختهای فناوری اطلاعات یك مزیت رقابتی برای سازمانهای خصوصی و دولتی محسوب می شود . و به عنوان یك سیستم یكپارچه و جامع ارائه دهنده انواع سرویسهای مورد نیاز با حداقل هزینه ایجاد ، بروز رسانی و نگهداری می شود . با استفاده از ابزارهای طراحی مبتنی بر مرورگرها ، یك سازمان می تواند با هزینه كمی ، سرویس جامع پرتال مورد نیازش را ایجاد نماید . با بكارگیری مولفه هایی كه در این سرویس پیش بینی شده اند ، مانند جریانهای كاری و اطلاعاتی ، مكانیزمهای هوشمند سازی و قابلیت هایی نظیر single – signon و سیستم مدیریت محتویات به سهولت می توان یك پرتال ایجاد نمود . در حدود ۲۵۰ نوع از این قابلیتها و سرویسها كه هر كدام اصطلاحاً port let نامیده می شوند می توانند در كنار یكدیگر قرار بگیرند . پرتال امكان سازماندهی محتویات و برنامه های كاربردی سازمان را بگونه ای فراهم می آورد تا نیاز گروههای مختلف موجود در سازمان را برآورده سازد .
ویژگیهای عمومی یك پرتال :
۱- مدیریت محتویات : content management
یك پرتال باید سیستم های نویسنده محتوا را برای كارمندان غیر حرفه ای ، به منظور ایجاد محتویات توسط آنها ، تهیه كند . همچنین باید دسترسی به محتویات را كنترل كند بطوریكه فقط كاربران مجاز به مخازن اسناد دسترسی پیدا كنند .
۲- طبقه بندی محتویات :
یك پرتال باید به شما امكان سازماندهی محتویات و برنامه های كاربردی را به طریق مختلف بدهد تا نیاز گروههای مختلف موجود در سازمان را برآورده سازد .
۳- جستجو و ایندكس گذاری محتویات : indexing
یك پرتال باید با سیستم جستجو و ایندكس گذاری اسناد كار كند و یا خود آنها را تولید كند . به این منظور كه كاربران با سرعت بالایی اطلاعات مورد نیازشان را بیابند .
۴- مدیریت كاربران :
از ویژگیهای مهم پرتال مدیریت كاربران می باشد .
۵- اختصاصی كردن و شخصی سازی : personalization & Customization
پرتال باید skin های مختلفی از داده های سازمانی را برای گروههای مختلف نمایش دهد تا هر كاربر بتواند نمای خود را سفارشی كند بطوریكه محتویاتی را نشان دهد كه غالباً مورد استفاده كاربر می باشد. همچنین كاربران پرتال باید قادر باشند تا از سرویس های ارائه شده در پرتال براحتی بهره گیرند .
۶- حداكثر سازگاری با سیستم های موجود :
پوشش برای برنامه های كاربردی موجود مبتنی بر وب
ابعاد یكپارچه سازی برنامه های كاربردی
۱- پشتیبانی از single signon
۲- پشتیبانی از خدمات وب
۳- فرمهای مختلف ظاهری
۷- ابزارهای ایجاد :
پرتال باید به developer , admin امكان مجتمع كردن برنامه های كاربردی و گسترش آنها را توسط ابزارهای استاندارد و پایداری را بدهد .
۸- مقیاس پذیری بدون خرابی و توازن بار و پشتیبانی :
scalability & load balancing & backup
امكان افزایش ظرفیت سیستم بدون نیاز به تغییرات اساسی از نیازهای اساسی پرتال می باشد .
یك پرتال باید نرم افزار عملیاتی enterprise استانداردی تهیه كند كه دارای قابلیتهای افزونگی ، Failover وتوازن بار و پشتیبان گیری باشد .
۹- پشتیبانی از موبایل :
یك پرتال باید عملكردی مستقل از بستر داشته باشد كه به كاربران سیستم عاملهای مختلف و مرورگرهای وب مختلف امكان دسترسی به پرتال را بدهد و این شامل پشتیبانی از تلفن های همراه Wireless PDA نیز می باشد .
۱۰- single sign-on
پرتال باید با یك سیستم singlesign-on یكپارچه شود . باید اطلاعات كاربر را از directory services مانند active directory , nds , LDap
۱۱- امنیت securtiry
پرتال باید سیستم های مجوز عبور مطمئنی را تهیه كند . هر یكپارچگی با سیستم Single Sign on باید امن باشد و از ارسال رمز شده اطلاعات جلوگیری كند . علاوه بر آن دسترسی به رده های مختلف اطلاعاتی قابل كنترل بوده و بطور اتوماتیك این رده ها بایستی قابل تعریف باشند .
ویژگیهای مهم یك پرتال :
۱- شخصی سازی
الف : پروفایل كاربر
خدمات شخصی شامل اطلاعات و خدمات برگزیده توسط كاربر
ب: عضو شدن یا انصراف برای استفاده از سرویسها
ج: واسط كاربری تعریف شده توسط كاربر
تنظیمات مربوط به رنگ و فونت و طرح بندی بر طبق سلیقه شخصی
۲- جستجو
الف: موتور جستجوی درون ساخت
جستجوی حساس به نقش (Role Sensitive) مشابه در وب
ب: لیست كردن دایركتورها
حركت در لیست سلسله مرتبی دایركتورها
ج: سیستم مدیریت ابر داده
سندها و موجودیتهای الكترونیكی را بسادگی دسته بندی و محل یابی كنیم
۳- همكاری و ارتباط
الف: پست الكترونیكی Email
خدمات پست الكترونیكی و دفتر آدرس شخصی
ب: گفتگو Chat
ارتباط همزمان به صورت Text و Sound
ج: تابلوی اطلاعات Bulletin Board
عمومی و قابل سفارشی نمودند: Forum
بخشهای ادامه دار و زنجیره ای برای سئوال و پاسخ
ه: Video con Ferencing
ارتباط تصویری همزمان
و: تقویم كاری Calendar
تقویم كاری شخصی شده
ر: اشتراك گذاری اسناد document sharing
اشتراك گذاری اسناد
۴- مدیریت اسناد و اطلاعات
الف: خبرها و آگهی ها
آگهی های عمومی و موردهای خبری
ب: Bookmark
سازماندهی آدرس سایتهای مورد علاقه توسط كاربر
ج: دسترسی به مخازن داده ای
دسترسی حساسی به نقش به اطلاعات ذخیره شده در مخازن داده ای
د: كانالهای اطلاعاتی
شامل خبر، وضعیت هوا و غیره ......
۵- اداره كردن و مدیریت Administra tion
الف: اداره كردن تحت وب
مدیریت تمام امور پرتال از طریق وب
ب: تجمع integratinon
یكپارچه سازی با سیستمهای موجود
ج: فضای روی سرور
كاربران بتوانند صفحات شخصی خودشان را ایجاد و انتشار دهند
۶- اعطای صلاحیت و مسائل امنیتی ( Authoritation & Security )
الف: سفارشی نمودن
براساس نقش اشخاص مثل كاركنان ، مدیر، بازدید كننده و غیره ......
ب: Single Sign on
استفاده از طریق نام كاربری و رمز عبور
ج: توقف time out
خارج شدن به صورت اتوماتیك پس از زمان خاص
د: فیلتر كردن محتویات Content Filtering
محتویات بنا به اجازه دسترسی در اختیار كاربر قرار گیرد
ه: مدیریت محتویات
سطوح مختلف دسترسی جهت ایجاد محتویات ، تغییر و یا انتشار
و: پشتیبانی از ارتباط امن ssl و https
تعریف و بررسی AIctc - portal
(Advance information and communication technology center)
پرتال فوق چهارچوبی مناسب و ساده برای تولید پرتال دلخواه شما می باشد . تفاوت آن با پرتالهای دیگر این است كه خدمات و امكانات خود را با پشتیبانی به زبان فارسی بگونه ای ارائه می دهد كه امكان استفاده آن در هر سازمانی وجود دارد . و سازمانها و موسسات مختلف می توانند آنرا بر اساس نیاز و سلیقه شخصی سفارشی كنند . یك پرتال برای اینكه واقعاً مفید واقع شود نمی تواند به صورت یك بسته نرم افزاری آماده نصب باشد بلكه بسته ای است نرم افزاری كه شما برای نیازتان آنرا سفارشی می كنید .
فلسفه طراحی پرتال فوق :
۱- فراهم آوردن پرتالی با امكانات فارسی
۲- معماری
۳- استفاده از استانداردهای پذیرفته شده وب
AIctc -portal مبتنی بر محصولات open-source می باشد .
امروزه در عصر ارتباطات استفاده از محصولات open-source به یك برتری تبدیل شده است . لذا در تمام مراحل طراحی و تولید این پرتال سعی شده است تا حد امكان از محصولات open-source استفاده گردد. و همراه شعارThe millions of open minds cant be Wrong را در نظر داشته است .
سیستم یادگیری الكترونیكی
نقاط قوت aIctc - portal
۱- مقرون به صرفه بودن cost effective در مقایسه با سایر پرتالهای خارجی قیمت كمتری دارد و امكانات بیشتری دارد .
۲- پشتیبانی از زبانهای گوناگون در حال حاضر سه زبان فارسی – انگلیسی و آلمانی پشتیبانی می كنند .
۳- معماری مبتنی بر مولفه ها component-based امكاناتی دارد كه بوسیله آنها می توان مولفه ها و سرویسهای جدید را به آن اضافه كرد و توسعه داد .
۴- بهره گیری از چهارچوبها استفاده ازمولفه هاواستانداردهای مطرح در تولید نرم افزار مبتنی بر J۲EE
۵- پشتیبانی قوی از استانداردها و تكنولوژیهایی نظیر
xml-sOAp-uddi-wml-oasis-wsrp-xslt-jaxa-j۲ee۶- قابل حمل بودن قابل حمل بر روی تمامی بسترهایی كه از gara پشتیبانی می كنند .
۷- پشتیبانی از چندین webserver , application server , database
۸- پشتیبانی از jave portlet api specification
۹- واسط كاربری بسیار قابل درك و سفارش كردن آسان
۱۰- حداكثر سازگاری با سیستم های موجود تمامی برنامه های كاربردی تحت وب موجود براحتی قابل انتقال به این پرتال است و نیازی به باز مهندسی و تغییر نمی باشد .
۱۱- امنیت بالا از تمامی سرویسهای امنیتی و Authentication و مدیریتی session استفاده می كنند و فقط كسی كه امتیاز داشته باشد می تواند از سرویسها استفاده نماید .
۱۲- پشتیبانی تعبیه شده برای كانالهای Rich site summary
۱۳- استفاده از كدهای منبع باز گوناگون
۱۴- ابزارهای همكاری متنوع chat/forum/email/video coference/Bulletin-Boud
۱۵- سیستم مدیریت محتوای بسیار پیشرفته و استاندارد (cms)
كه شامل قسمتهای زیر می باشد :
- بخش انتشار
- بخش ذخیره و بازیابی
- بخش مدیریت
- سفارش نمودن
۱۶- واسطه كاربری كه سفارش كردن بسیار آسان است .
۱۷- سرویس single-sign on مستقل از فروشنده .
۱۸- اختصاصی كردن سریع توسط كاربر یا گروه .
۱۹- می تواند ssl wrap شود (با یك web proxy)
۲۰- امكان مدیریت و بروز رسانی سرویس های پرتال به صورت remote .
۲۱- از مرورگرهای موبایل و بی سیم بخوبی پشتیبانی می كند .
بستر ها كه AIctc-portal می تواند روی آنها اجرا شود .
این پرتال روی هر بستر كه در آن پیاده سازی Javaz قابل دسترسی باشد اجرا خواهد شد . از قبیل windows-solaris-linux-freebsd-macosx.
نقشهای موجود در پرتال :
مدیر portal Administatoz - ۱
توسعه دهنده كه تولید كننده محتوای portal developer - ۲
كاربر نهایی شكل ظاهری خود را سفارش می كند portal subscriber -۳
ویژگیهای عمومی سیستم یادگیری الكترونیكی :
۱- پشتیبانی كامل از زبان فارسی و انگلیسی
۲- مبتنی بر استانداردهای مطرح در زمینه سیستم های یادگیری الكترونیكی از قبیل scorm۱.۲ و مشخصه های استاندارد IMS
ویژگیهای زیر سیستم مدیریت یادگیری (LMS)
سیستم مدیریت یادگیری سیستمی است كه كل روال یادگیری را كنترل می كند . كه شامل مواد زیراست :
۱- قابلیت اجرا شدن تحت وب web based
۲- محیط زمان اجرای مبتنی بر استاندارد scorm
۳- فراهم كردن امكان ارزیابی یادگیرنده بعد از اتمام هر بخش از دوره درسی و پس از اتمام كامل دوره .
۴- فراهم كردن امكان خود آزمایی برای یادگیرنده .
۵- امكان نظارت دقیق بر پیشرفت یادگیرنده .
۶- امكان هدایت و كنترل یادگیرنده در طول یادگیری .
۷- امكان برقراری ارتباط با سیستم های اطلاعاتی دیگر .
۸- امكان ثبت نام توسط خود یادگیرنده .
۹- امكان مدیریت كاربران براساس گروه .
۱۰- امكان خود كار كردن كارهای مدیریتی .
۱۱- امكان ثبت نام یادگیرنده ها به صورت دسته ای .
۱۲- سیستم گپ و forum.
۱۳- انتساب درسها بطور خودكار و براساس group .
ویژگیهای زیر سیستم مدیریت محتوای یادگیری lCMS:
سیستمی است كه برای ایجاد ذخیره ، به هم چسباندن و تحویل محتوای یادگیری الكترونیكی در قالب اشیای یادگیری بكار می رود .
۱- قابلیت اجرا شدن تحت وب .
۲- امكان تالیف دوره های درسی مطابق با استاندارد scorm۱.۲ .
۳- امكان ایجاد دوره های درسی جدید براساس نیازهای مشخص یادگیرنده ها .
۴- طراحی ابزار مخصوص برای تالیف دوره های درسی .
۵- فراهم كردن راهنمائیهای گام به گام ، قالبهای آماده برای شروع كار .
۶- امكان تالیف دوره های درسی جدید .
۷- امكان ایجاد آزمون .
۸- دارای امكانات مخصوص برای مدیریت جریان كار .
۹- امكان حفظ و نگهداری نسخه های متعدد دوره های درسی .
۱۰- امكان منتقل كردن دوره های درسی آماده شده به سیستم یادگیری الكترونیكی دیگر .
۱۱- امكان استفاده از دوره های درسی كه توسط دیگران تهیه شده اند .
۱۲- امكان اندازه گیری میزان بهره وری .
۱۳- دارای HTML Editor.
۱۴-دارای كلاس مجازی .
۱۵- امكان تهیه هر یك از مواد آموزشی تشكیل دهنده دوره ای .
۱۶- امكان شخصی كردن روال یادگیری برای یادگیرنده های مختلف با توانائیها و سلایق مختلف .
۱۷- امكان حفاظت از اطلاعات محرمانه .
مراجع
۱- internet
۲- پرتال مركز تحقیقات پیشرفته شریف
۳- پرتال داده پردازان دوران
تهیه و تنظیم : مهدی صدقی
معاونت برنامه ریزی و سیاستگذاری اشتغال
اداره كل آمار نیروی انسانی و خدمات ماشینی

منبع : سایر منابع