به سوی تجارت جهان

اکنون مدیریت نظام تجاری چند جانبه جهان را برعهده دارد. قلمرو نفوذ مقررات این سازمان که از ابتدای سال ۱۹۹۵ میلادی جایگزین گات شد، عرصه‌های مختلف اقتصادی و تجاری کشورهای عضو را دربرمی‌گیرد.در حال حاضر ۱۴۸ کشور جهان عضو رسمی این سازمان هستند و ۳۰ کشور دیگر از جمله ایران نیز به عنوان عضو ناظر مشغول طی کردن فرایند الحاق به این سازمان هستند. پیمودن مسیر پیچیده و زمان‌بر الحاق به این سازمان نیز برای اعضای ناظر، ازجمله کشور ما، که سرگرم طی این فرایند هستند نیز مسئله‌ای بسیار حیاتی است. طی کردن موفقیت‌آمیز فرایند الحاق به نحوی که بیشترین منافع با کمترین هزینه‌ها را نصیب کشور کند نیازمند شناخت صحیح و دقیق جنبه‌های مختلف این سازمان و نیز آثار و پیامدهای کوتاه‌مدت و بلندمدت الحاق به آن بر بخش‌های مختلف اقتصاد کشور است.تحقق این امر بدون فرهنگ‌سازی عمومی درباره این پدیده جدید میسر نیست. در اینجاست که نقش رسانه‌ها در پیمودن موفقیت‌آمیز این فرایند به خوبی آشکار می‌شود. دفتر نمایندگی تام‌الاختیار تجاری جمهوری اسلامی ایران به عنوان مسئول پیگیری فرآیند الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی و نهاد تخصصی مذاکرات در این چارچوب تعامل با رسانه‌های همگانی را به منظور کمک به فرهنگ‌سازی صحیح درخصوص موضوعات مرتبط با سازمان جهانی تجارت نیز مدنظر قرار داده است. کارگاه آموزشی آشنایی دست‌اندرکاران رسانه‌ها با جوانب مختلف فرایند الحاق ایران به سازمان جهانی تجارت که نیمه تیرماه برگزار شد، نیز ازجمله این تعاملات به شمار می‌رود. آنچه در پی می‌آید گزارش سخنرانی‌ها و مقالات ارائه شده در این کارگاه است.
نقش و جایگاه دفتر نمایندگی تام‌الاختیار تجاری جمهوری اسلامی ایران
دکتر اسفندیار امیدبخش مسئول دفتر نمایندگی تام الاختیار تجاری جمهوری اسلامی ایران وابسته به وزارت بازرگانی درخصوص نقش و جایگاه این دفتر گفت: دفتر نمایندگی تام‌الاختیار تجاری در سال ۱۳۷۵ با هدف پیگیری الحاق جمهوری اسلامی ایران به سازمان جهانی تجارت شکل گرفت. در بهمن ۱۳۸۰، جایگاه و حوزه فعالیتهای دفتر نمایندگی تام‌الاختیار تجاری ارتقاء ‌یافت و به عنوان مسئول پیگیری فرایند الحاق ایران به سازمان جهانی تجارت و نهاد تخصصی مذاکرات با توجه به ضرورت زمینه‌سازی‌ها و کسب آمادگی‌های لازم به منظور آغاز مذاکرات الحاق با سازمان مذکور از بدو تاسیس مجموعه فعالیتها و اقدامات خود را در چهار حوزه: پژوهشی و مشاوره‌ای، آموزشی و اطلاع‌رسانی، ارتباطات بین‌المللی و هماهنگی اجرایی – سیاسی دنبال کرده است و در هر یک از حوزه‌های مذکور اقدامات و فعالیتهای متعددی انجام شده است.درخصوص اقدامات پژوهشی و مشاوره‌ای، در فروردین ماه ۱۳۷۰، تحقیق و بررسی در مورد موافقتنامه عمومی تعرفه و تجارت (گات) و تبعات احتمالی الحاق ایران در دستور کار موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی قرار گرفت و طی این مدت تحقیقات و مطالعات مستمری در خصوص این سازمان و بررسی آثار و تبعات احتمالی عضویت ایران در آن صورت گرفت. تهیه گزارش جامعی از رژیم تجارت خارجی، یکی از اقدامات اساسی است که هر کشور متقاضی الحاق به سازمان جهانی تجارت باید نسبت بدان اقدام کند. شایان ذکر است که این گزارش پس از قبول درخواست رسمی عضویت به سازمان جهانی تجارت، تحویل دبیرخانه این سازمان خواهد شد و متعاقب تشکیل گروه کاری مربوطه، مبنای مذاکره با اعضای گروه کاری خواهد بود. گروه کاری نیز طی جلسات متعدد و طی چند سال (که بسته به هر کشور این زمان متفاوت است) از کشور متقاضی عضویت می‌خواهد که تدریجا سیاستهای اقتصادی و تجاری خود را با مقررات و الزامات سازمان جهانی تجارت هماهنگ سازد. بدین‌ترتیب روز آمد بودن این گزارش از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.ویرایش نخست گزارش مذکور در سال ۱۳۷۹ تکمیل و به انگلیسی ترجمه شد و ویرایش دوم آن بر اساس آخرین مقررات و قوانین اقتصادی و تجاری کشور و بویژه قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران و همچنین آخرین تغییرات آن زمان در نرخهای سود بازرگانی کالاهای وارداتی در مهرماه سال ۱۳۸۰ تهیه شد. ویرایش سوم گزارش رژیم تجاری کشور با در نظر گرفتن اصلاحات صورت گرفته در مقررات مربوطه کشور ازجمله قانون تشویق و حمایت سرمایه‌گذاری خارجی و قانون اصلاح موادی از قانون مالیاتهای مستقیم، تک نرخی شدن ارز و لغو پیمان‌سپاری ارزی و همینطور با استفاده از آخرین آمار و اطلاعات موجود در ۱۳۸۱ تدوین شد. چهارمین ویرایش گزارش رژیم تجاری با استفاده از آمار و اصلاحات موجود تا آخر سال ۱۳۸۲ تهیه شد. دفتر نمایندگی تام‌الاختیار تجاری با تشکیل گروهی از کارشناسان، به روز کردن گزارش رژیم تجاری کشور را در زمره بهترین وظایف خود قرار داده است. همکاری با سازمانهای بین‌المللی اقتصادی و بهره‌گیری از کمکهای علمی این سازمانها و همچنین حضور فعال و موثر در جلسات تخصصی سازمانهای مذکور، ازجمله اقدامات مهم نمایندگی تام‌الاختیار تجاری در سالهای اخیر بوده است.اسامی برخی از این سازمانهای بین‌المللی عبارت است از کنفرانس تجارت و توسعه ملل متحد (آنکتاد) بانک توسعه اسلامی، سازمان جهانی مالکیت فکری، طرح کلمبو، اتحادیه بین‌المللی و برنامه توسعه ملل متحد UNDP)).نمایندگی تام‌الاختیار تجاری به منظور هماهنگیهای لازم با وزارتخانه‌ها و دستگاههای دولتی که موضوع فعالیتشان با موافقتنامه‌های سازمان جهانی تجارت ارتباط مستقیم دارد. در سال۱۳۷۷ نسبت به تشکیل کمیته عالی هماهنگی سازمان جهانی تجارت با عضویت معاونین ۱۷ وزارتخانه و دستگاه دولتی اقدام کرد. براساس هماهنگیهای به عمل آمده با اعضای کمیته عالی هماهنگی، هر یک از دستگاه‌های عضو کمیته که فعالیت آنها ارتباط موضوعی با یک یا چند موافقتنامه سازمان جهانی تجارت دارد، نسبت به تعریف و اجرای یک پروژه تحقیقاتی با هدف مشخص ساختن نقاط قوت و ضعف هر بخش اقتصادی در مذاکرات الحاق با سازمان مذکور، با هماهنگی، نظارت و تامین منابع مالی و اطلاعاتی توسط نمایندگی تام‌الاختیار تجاری اقدام کرده است. در این خصوص تاکنون ۱۵ پروژه پژوهشی تعریف شده است که هرکدام در مراحل مختلفی از اجرا قرار دارند.
الهام دریابر

منبع : مجله گسترش صنعت