لینوکس مهمان سراسر جهان

رسانه ComputerWorld در یك گزارش ویژه به بررسی وضعیت لینوكس و نرم‌افزارهای اپن سورس در سطح جهان پرداخته است که ترجمه این گزارش را در ادامه خواهید خواند . آنچه که در این گزارش مهم می نماید استراتژی توسعه و کاربرد نرم افزارهای اپن سورس از جانب شرکت‌ها و مدیران IT سازمانهای مختلف جهانی و درس‌ها و راه‌هایی است که میتوانند برای بومی‌سازی فناوری اپن سورس در اختیار مدیران ایرانی قرار بگیرند. استفاده از نرم افزار و سیستم عامل ملی و بومی ، کاهش سطح هزینه‌های IT ، کاهش واردات نرم افزاری ، کارائی و قابلیت انعطاف پذیری در هر حوزه و در آخر امنیت مهمترین شاخص‌های بررسی‌ شده در این گزارش برای حرکت به سوی نرم افزارهای اپن سورس هستند. در کنار این ویژگی ها، گزارش نگاهی به محدودیتها و مدل های تجاری اپن سورس نیز دارد که خواندن و آگاهی از آنها بی‌فایده نخواهد بود. این گزارش در ۵ قسمت تنظیم شده است که به صورت پیاپی منتشر خواهند شد. قسمت اول شامل یک مقدمه کوتاه درباره کل گزارش و بررسی وضعیت لینوکس در آسیا است. چهار قسمت بعدی مربوط به وضعیت لینوکس در استرالیا، آمریکای لاتین، آفریقا و اروپا هستند.
مقدمه :
گسترش قابل‌توجه لینوكس در سراسر نقاط جهان دیگر از حالت یك مدل کسب‌وکار تجاری خارج شده است و از شركت بیمه آلمانی تا بانك چینی را شامل می‌شود. چرا چنین است؟ به‌ نظر می‌رسد كه دایره دلایل این اتفاق وسیع‌تر از حوزه محبوبیت و تعصب طرفداران لینوكس باشد. اگرچه خود سیستم‌عامل لینوكس هنوز به یك پدیده شگفت‌آور جهانی تبدیل نشده است اما كرنل نوشته شده توسط دانشجوی دانشگاه هلسینكی ( لینوس‌توروالدز ) اینچنین است. . روند توسعه لینوکس که در ابتدا به قول توروالدز فقط یك سرگرمی بود، از دورانی که چند دانشجوی لجباز به مایکروسافت دهن‌کجی می‌کردند فراتر رفته و توسعه آن جهانی شده ‌است. برای مثال طبق گزارش IDC بازار سرورهای لینوكس در آسیا ۳۶% و سیستم‌های كلاینت ۴۹% در سال ۲۰۰۴ رشد داشته است.بنابراین در این گزارش ویژه به خارج از سواحل آمریكا قدم خواهیم گذاشت تا دریابیم چه‌كسانی از لینوكس استفاده می‌كنند و چرا. برخی از برنامه‌های توسعه لینوكس واقعا قابل‌توجه هستند: مثلا بانك تجاری و صنعتی چین (The Industrial and Commercial Bank of China) قصد دارد تمام عملیاتهای پایانه‌ای خود را با لینوكس انجام ‌دهند. بانک Banca Popolare di Milano در ایتالیا نیز از ۴۵۰۰ سیستم دسكتاپ لینوكس استفاده می‌کند و شركت بیمه LMV در آلمان ۷۷۰۰ سیستم دسكتاپ و ۳۰ سرور تحت لینوكس دارد.دلایل فراگیری لینوكس بسیار زیاد است، اما دلایل عینی و عملی بیشتر از دلایل متعصبانه هستند. مدیر IT شركت بیمه LVM می‌گوید: <ما فقط به دنبال استفاده از اپن‌سورس نبوده‌ایم بلكه ما راهی برای ذخیره سرمایه‌های خود در حوزه شبكه‌های كامپیوتری یافتیم.> مدیر اجرایی دیگری در اروپا می‌گوید كه ما به لینوکس مهاجرت کردیم تا پولمان را برای سرمایه‌گذاری در حوزه سخت‌افزار ذخیره کنیم. < سرمایه گذاری روی لینوكس به عنوان یك سیستم‌عامل محرک اصلی ما نبود، بلکه واقعیت اینست که لینوکس ما را قادر می‌سازد تا یک پلاتفرم سهل‌الوصول برای انجام کارهایمان داشته باشیم.>پس به ما بپوندید تا سفری نگاهی به فعالیت‌های مرتبط با لینوكس در سراسر جهان داشته باشیم. سفری که مطمئنا فراتر از یک سرگرمی است.
لینوكس در آسیا
استفاده از لینوكس در آسیا، در سایه حمایت دولت از سیستم‌عامل اپن‌سورس بومی بسرعت رو به‌گسترش است. اما عامل اصلی که موجب رشد میزان پذیرش لینوکس در آسیا می‌شود، نیاز جامعه کسب‌وکار آسیا به كاهش هزینه‌های IT است . لیندا بریگنس مدیر فناوری‌اطلاعات كمپانی FedEx در كنفرانسی كه اخیرا برای مدیران IT چین در شانگهای برگزار شده است می‌گوید : <انتخاب نرم‌افزارهای منبع‌باز در كنار سخت‌افزارهای سهل‌الوصول و ارزان قیمت كلید كاهش هزینه‌های ناشی از تكنولوژی است.> او همچنین می‌گوید : <ما نیازمندیم كه به‌سوی سیستم‌هایی حركت كنیم كه كاهش هزینه استفاده از لینوکس را درپی دارند.> با وجود این رشد، هنوز این سیستم‌عامل روزهای ابتدایی خود را در آسیا می‌گذراند . دفاتر نمایندگی شركت مایكروسافت تاکنون تعداد زیادی مجوز (لیسانس) نرم‌افزار سرور و كلاینت در این منطقه فروخته‌اند ولی درحالی که لینوكس بخش اندكی از بازار فروش سیستم‌عامل را در آسیا به خود اختصاص داده است، رشد آن سریع بوده است. براساس منابع IDC ، بازار سرور لینوكس ۳۶% و بازار دسكتاپ در حدود ۴۹% در سال ۲۰۰۴ رشد داشته است. ویندوز نیز به رشد خود ادامه می‌دهد اما به‌كندی : ۲۴% برای سرور و ۱۴% برای دسکتاپ. یکی از شرکت‌هایی که از توسعه و فراگیر شدن لینوكس سود بسیاری نصیب خود كرد است، شرکت Dell می‌باشد که با تقاضای بسیاری برای سرورهای مبتنی بر لینوکس مواجه شده است و این تقاضا از یک رشد دو رقمی برخوردار بوده است. Bill Amelio مقام ارشد نمایندگی شركت‌دل در آسیا و ژاپن می‌گوید : <لینوكس مخصوصا در بازار سرورها یكی از مهمترین سیستم‌عامل‌های آسیا است. بسیاری از مشتریان دنبال استانداردهای باز هستند. او می‌افزاید <بنظر می‌رسد كه تقاضای لینوكس برای بخش سرور در آسیا بیشتر از دیگر مناطق جهان باشد.>
وضعیت لینوکس در آسیا بر اساس یک نظرسنجی شرکت تحقیقاتی گارتنر
(این نظرسنجی از میان ۶۵۹ شرکت در منطقه آسیای جنوب شرقی و در مارس ۲۰۰۵ انجام شده است)
- ۳۹ درصد شرکت‌های تجاری روی سرورهای خود لینوکس نصب کرده‌اند.
- کاربردهای نرم‌افزاری اصلی روی سیستم‌عامل لینوکس در این شرکت‌ها عبارتند از: سرورهای ایمیل، فایل، چاپ و دیتا در شبکه
- ۸۷ درصد کاربران لینوکس از سیستم‌عامل ردهت استفاده می‌کنند.
بالاترین رشد در چین
بیشترین تقاضاها برای لینوکس در آسیا از جانب کشور چین می‌رسد، جائیكه دولت از سیستم‌عامل لینوكس به‌عنوان یك جایگزین برای مایكروسافت كه همچنان تسلط خود بر روی بازار سیستم‌عامل‌ها را حفظ کرده‌است، حمایت می‌کند. اما پشتیبانی دولت تنها دلیل رشد تعداد استفاده‌كنندگان لینوكس در چین نیست بلكه نیاز‌ها و مقتضیات عملی کسب‌وکار خصوصا در صنایع مالی كشور نقشی تعیین کننده دارد. در ماه آوریل امسال، بانك صنعت‌و‌ تجارت چین (ICBC) بزرگترین بانك چینی ، اعلام كرد كه طی سه سال آینده سیستم‌عامل دیتاسرور Turbolinux ۷ را برای عملیات روزانه تمامی پایانه‌های این بانك در یك دوره سه‌ساله پیاده‌سازی خواهد كرد. با وجودی كه هنوز تمام جزئیات مالی این قرارداد آشكار نشده است، به نظر می‌رسد این یك از بزرگترین پروژه گسترش لینوكس در چین خواهد بود. ICBCلینوكس را جایگزین برنامه‌های كاربردی می‌كند كه هم اكنون روی یونیكس ساخت SCO اجرا می‌شوند. Nielse Jiang یك تحلیلگر IDC در پكن معتقد است این بانك به این دلیل لینوكس را انتخاب كرده است كه به سطح كارائی بالاتر و پشتیبانی بهتر از سوی سازنده نرم‌افزار دست‌یابد. این تحلیلگر همچنین اضافه می‌كند : > ICBC تنها نیست. بلكه انتظار میرود چندین بانك بزرگ چینی دیگر نیز نرم‌افزارهای كاربردی خود را از سكوی SCO به لینوكس منتقل كنند.<Wise Huang مدیر راهکارهای IT در شركت APL (یك شركت حمل و نقل و لجستیك در شانگهای)، بیان می‌كند كه در سالهای آینده بسیاری از كمپانی‌های چینی با هدف کاستن از هزینه‌های IT بسوی سرورهای لینوكسی حركت خواهند كرد. هم‌اکنون تمامی كامپیوترهای این شركت اعم از PC یا سرور از سیستم‌عامل ویندوز استفاده می‌کنند. اما Huang معتقد است سیستم‌عامل‌های اپن‌سورس مورد توجه مدیران IT چین قرارگرفته‌اند. او اضافه می‌کند : من همیشه به مشتریان خود لینوكس را پیشنهاد می‌كنم.
نقش دولت
همانند برخی از كشورها ، دولت‌های تایوان و هنگ‌كنگ در پیشقدمی بسوی اپن‌سورس ادعای فراوانی دارند. ولی بیشتر پشتیبانی آنها از لینوكس فقط بر روی كاغذ انجام شده و پیاده سازی این سیستم‌عامل در سطوح كاربردی با کندی صورت گرفته‌است. اما شرکت‌های تجاری این مناطق، کندی مذکور را به کناری نهاده و به سوی استفاده از لینوكس به عنوان یک روش کم هزینه برای برپاکردن سرورها و دیگر سیستمها روی آورده‌اند. برای مثال در تایوان ، مقامات دولتی تلاش بسیاری پیرامون طرحهای گسترش لینوكس بر روی كامپیوترهای مدارس عمومی و ادارت‌دولتی انجام می‌دهند. منتقدان می‌گویند اگرچه موفقیت‌هایی در این زمینه بدست آمده‌است اما سرعت پیشرفت در این زمینه کند بوده است. اقدامات دولت تقریبا به پنج‌سال پیش برمی‌گردد كه نتایج آن شامل توسعه لینوكس به صورت نرم‌افزارهای embedded (نرم‌افزارهایی که به صورت توکار همراه سخت‌افزار ارائه می‌شوند) بر روی سخت‌افزارهای بازار جزیره تایوان بوده است.كمپانی‌های نرم‌افزارهای اپن‌سورس در تایوان از جایگاه مهمی برخوردارند چراكه شركت‌های تایوانی سهم زیادی از بازار عمومی IT منطقه دارند. شركت‌های تایوانی بیشماری در تایوان و چین بر روی تولید محصولات مشترك بین‌المللی فعالیت دارند و تقریبا مادربورد تمام‌جهان از این منطقه تهیه می‌شود. تعدادی از شركتهای این منطقه وجود دارند كه یا از لینوكس استفاده كرده‌اند و یا با ارائه مشخصه‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزارهای خاص، این فرصت را برای جامعه اپن‌سورس فراهم می‌كنند كه درایورهای مورد نیاز خود را بسازند. درایورها معمولا فایل‌های نرم‌افزار كوچكی هستند که دربرگیرنده اطلاعاتی برای پیكربندی و كنترل ابزارهای سخت‌افزار در کامپیوتر می‌باشند. برای نمونه در آوریل ، دو شركت سازنده كارت‌گرافیك ، كدهای منبع نرم‌افزارهای چند درایور خود را برای جامعه اپن‌سورس منتشر كردند.دو شركت Via و XGI كدهای منبع برخی چیپ‌های گرافیكی و درایورهای LCD خود را آزاد كردند. این عمل با نیت توسعه درایورهای این محصولات برای سیستم‌عاملهایی كه این شرکت‌ها مستقیما از آنها پشتیبانی نمی‌كنند صورت پذیرفت.كارهایی از این دست بسیار است . ریچارد استالمن ، یكی از بنیانگذاران و حامیان سیستم‌عامل گنو/لینوكس و نرم‌افزارهای آزاد در یك بازدید در ماه‌می، از برخی شركتهای‌ فعال در زمینه كامپیوترهای PC خواسته بود كه به تهیه اسناد فنی موردنیاز برای تولید و توسعه درایورهای آزاد سخت‌افزار خود اقدام كنند .استالمن در دانشگاه بین‌المللی تایوان اظهار داشته كه: ما فقط به اطلاعاتی در مورد نحوه كاركرد این درایورها نیاز داریم. برنامه‌نوسان نرم‌افزارهای آزاد می‌توانند از این اطلاعات برای تولید درایورهای سیستم‌های منبع‌باز خود استفاده كنند.بخشهایی دیگر از تایوان نیز درپی استفاده مطلوب از لینوكس هستند. برای‌نمونه ، شركت Taiwan Mobile ، یكی از بزرگترین سرویس‌دهندگان گوشی‌های تلفن مبایل در این جزیره، یك نسخه آزمایشی از سرویس موبایل ۳G (نسل سوم فناوری موبایل) را عرضه كرده كه سرور آن بر روی سیستم‌عامل لینوكس برپا شده است. این شرکت سالهاست که با هدف كاهش هزینه و به خاطر انعطاف‌پذیری، از نرم‌افزارهای اپن‌سورس استفاده می‌کند. T.C. Juan مدیر یكی از توسعه‌دهندگان جدید سرویس‌های Taiwan Mobile می‌گوید: ما حتی از تیم خودمان برای توسعه لینوكس استفاده می‌کنیم و به‌کارگیری لینوکس هنوز هم از تکیه کردن به سازندگان بزرگ نرم‌افزار بهتر است. او همچنین می‌گوید: هزینه افزودن وصله‌های نرم‌افزاری، add-on ها و بسته‌های بروز رسانی (upgrades) و دیگر مسائل در سایر نرم‌افزارهای تولید شده توسط سازندگان بزرگ نرم‌افزار تاکنون مانع از آن شده است که Taiwan Mobile برای تامین نیازهای خود به سمت استفاده از آنها برود، اما در عین حال اضافه می‌کند که آینده را نمی‌توان پیش‌بینی کرد. او می‌گوید: تاکنون لینوکس کاربرد و قابلیت‌اعتماد خود را به‌عنوان یک سیستم‌عامل ثابت کرده است اما در این حوزه منابع کافی برای اینکه بتوان به ‌صورت‌ مرتب روی بهبود و اصلاح نرم‌افزار کار کرد، وجود ندارند. عرصه فناوری ۳G نیازمند توسعه دائمی نرم‌افزار است تا فراهم‌کنندگان خدمات موبایل بتوانند از تطابق امکانات خود با آخرین گرایش‌ها و تمایلات در بازار مصرف اطمینان داشته باشند و سرویس‌های موبایل مفید ارائه دهند. بسیاری دیگر از فراهم کنندگان خدمات موبایل در تایوان مانند بزرگترین شرکت تلفن این جزیره یعنی Chunghwa Telecom و شرکت سرمایه‌گذاری KGI Securities (که در زمینه تامین اجتماعی فعالیت می‌کند) نیز لینوکس را برای سرویسهای خود انتخاب کرده‌اند. داستان هنگ‌کنگ اندکی متفاوت است. هنگامی که دولت تصمیم به توسعه نرم‌افزارهای اپن‌سورس و توجه‌ویژه به توسعه نرم‌افزارهای متن‌باز برای ادارات گرفت , هیچ فشاری برای به‌کارگیری لینوکس اعمال نشده است. Irene Chow محقق IDC در هنگ‌کنگ می‌گوید: لینوکس در مناطق توسعه یافته‌ای مانند هنگ‌کنگ در حال بلوغ است و هنوز از قدرت رشد قابل مشاهده در کشورهای درحال توسعه همچون چین و هند برخوردار نیست. در میان کشورهای توسعه‌یافته آسیایی تعداد زیادی از شرکتهای تجاری در مقابل حرکت به‌سوی اپن‌سورس موضع گرفته و مقاومت می‌کنند. برهمین‌اساس دولتهایی مانند ژاپن , کره‌جنوبی و مالزی با برنامه‌های تشویقی، در تلاش برای استفاده از لینوکس در شرکت‌های محلی هستند . اما احساس همه این است که این تلاشها کافی نیست . تاکاشی کوداما تهیه‌کننده لینوکس ژاپنی شرکت Miracle Linux می‌گوید: ما به پشتیبانی بیشتر دولت نیازمند هستیم و دولت برای انتشار و توسعه برخی از پروژه‌های باید بیشتر از این پشتیبان ما باشد.در قسمت دوم سلسله مقالات <لینوکس مهمان سراسر جهان> به استرالیا می‌رویم. مطالعه وضعیت سیستم‌عامل لینوکس در این کشور به عنوان یک مطالعه موردی (Case Study) از آن جهت که علل رشد کند این سیستم‌عامل را در یک کشور مفروض مورد پرسش قرارمی‌دهد، می‌تواند سودمند باشد. در این مقاله تلویحا به گمانه‌زنی پیرامون راهکارهای دولت محور برای تقویت حضور این سیستم‌عامل در بازار آی‌تی یک کشور (همچون استرالیا) پرداخته شده و به نمونه‌های موفق به‌کارگیری لینوکس در استرالیا اشاره شده است. در استرالیا لینوکس عمومیت دارد، اما برخی مصرف‌کنندگان در خرید خدمات پشتیبانی با کندی عمل می‌کنند.اگرچه برخی از صنایع داخلی استرالیا اظهار می‌کنند که به‌نظر می‌رسد لینوكس از سهم اندکی در فروشگاه‌های مرتبط با IT برخوردار است، اما گاهی اوقات سنجش کم و کیف نفوذ لینوكس در این‌منطقه دشوار به نظر می‌رسد.گوردن هابارد مسئول مالی گروه كاربران یونیكس در استرالیا و مدیر شرکت Custom Technology Australia Pty که در زمینه سیستم‌عامل‌های یونیکس و لینوکس فعالیت می‌کند و به تشویق مردم در استفاده از سیستم‌های باز (Open Systems) می‌پردازد، می‌گوید شركتهای استرالیایی میل و رغبت كمتری برای خریدن Enterprise Linux به‌نسبت شركتهای ‌امریكایی نشان می‌دهند. شاید دلیل‌آن گرایش شرکت‌های استرالیایی به کوچک‌تر ماندن ابعاد کسب‌وکارشان باشد.teve McWhirter نائب رئیس نمایندگی شركت‌ردهت در منطقه آسیای جنوب‌شرقی، تعداد مشتریان ردهت در استرالیا را كمتر از ۱۲۰۰ مورد برآورد می‌كند. به‌گفته وی اصولا بطوركلی ، ما اغلب شوکه می‌شویم وقتی كه مشتریان می‌گویند كه فی‌المثل ۶۰ سرور دارند، اما بعد از برگزاری جلسات [توجیهی] متعدد برایشان، می‌گویند نیازی به بستن قرارداد نگهداری نمی‌بینند.براساس گزارش IDC اكثریت شركتهایی که خارج از حوزه صنایع خدمات مالی در استرالیا قراردارند، لینوكس را بر روی سرورهای خود اجرا كرده‌اند. بخش‌عمومی نیز مشوق استفاده از نرم‌افزارهای اپن‌سورس است و تعدادی از دپارتمان‌های دولتی سكوی اپن‌سورس را انتخاب كرده‌اند. اما میل فراگیرشدن لینوكس در استرالیا پایین است ولی برخی از كاربران برای حرکت به سمت استفاده از نسخه‌های پشتیبانی شده از لینوكس وقت صرف کرده‌اند.
حركت بتنهایی
گروه OPSM، یك فروشگاه زنجیره‌ای محصولات مخصوص بینایی ساخت چین (عینک، لنز و ...) در شهر سیدنی که از اقبال عمومی برخوردار است، یکی از مشتریان لینوکس در این شهر است. OPSM که امسال توسط یک شرکت ایتالیایی بنام Luxottica Group SpA خریده‌شد، در حدود سه‌سال پیش سیستم قدیمی اما حیاتیِ واحد پشتیبانی را در مركز‌داده‌های(Data Center) این شرکت به روی نسخه آزاد توزیع ردهت لینوكس منتقل کرد. الكس‌چیشولم مدیر IT گروه OPSM می‌گوید: در ابتدا تحقیقات خود را انجام دادیم و بعد به این سمت حركت كردیم. ما درحد خوبی از مهارتهای سیستم‌عاملهای مبتنی‌بر یونیكس برخوردار بودیم و مشاهده كردیم كه لینوکس نیز یك سیستم‌عامل شبیه یونیكس است. در مقایسه با انتخاب لینوكس اگر می‌خواستیم به‌سوی سیستم‌عامل مایكروسافت برویم چالشهای بیشتری پیش‌روی ما بود. به گفته او كارمندان IT شركت در زمینه دانلود ، تست و بروزرسانی سیستمها در سطح‌خوبی فعال هستند و در مواجهه با یك مشكل كه به‌رفع آن آگاه نباشند با مطالعه به اصلاح مشكل خواهند رسید و توضیح می‌دهد: اگر مشكلی بوجود آید ، کافی است یكی از كارمندان مامور یافتن جواب شود و سوال خود را در یکی از محافل آنلاین مربوط به لینوکس مطرح کند، آنگاه دیری نمی‌گذرد که پاسخ‌های مردم از تمام سراسر جهان و معمولا نیمه‌های شب فرا می‌رسند. تجربه دیتا سنتر OPSM آنچنان موفق آمیز بوده‌است که از آن زمان تاکنون سرور لینوکس ردهت در سیستم‌های پایانه‌های فروش در ۵۴۰ فروشگاه کوچک وابسته به این مجموعه برپا شده است. سال گذشته OPSM برای انعقاد یک قرارداد پشتیبانی لینوكس شامل بروزرسانی بسته‌های سیستم‌عامل و اقدامات پیشگیرانه‌حفاظتی، اقدام کرد و در نهایت Novell SUSE Linux را به دلیل وجود محصولات متنوع این شركت و كاستن از تعداد پشتیبانهای یك سیستم برگزید.Vivian Tero ، یک تحلیلگر IDC در سنگاپور می‌گوید : هرچند شاهد گسترش استفاده از لینوكس به‌عنوان سرور در شركتهای خصوصی و بخشهای دولتی مستقل هستیم اما نرخ نفوذ این سیستم بصورت واقعی كند است . لینوكس بطورمتوسط ، بر روی كمتر از ۲۵% سرورهایی كه مشاهد شده است اجرا می‌شود و این سرورها بیشتر متعلق به مخابرات و رسانه‌ها و فروشگاه‌های بزرگ صنعت استرالیا هستند.
تلاش‌های دولت
اگر دولت حوزه سیاستگذاریها را در دست داشته باشد می‌تواند برای تغییر این روند برنامه‌های خود را آغاز كند. دفتر مدیریت‌ اطلاعات دولت ‌استرالیا (AGIMO) در‌ماه آوریل یك جزوه ۶۲ صفحه‌ای به نام " راهنمای نرم‌افزارهای اپن‌سورس" منتشر کرد. هدف از انتشار این راهنما آموزش و تشویق نهادهای دولتی به اندیشیدن فراتر از چارچوب‌های سنتی هنگام خریداری فناوری‌های جدید بوده است.سناتور اریک آبتز وزیر ویژه کشور(۱) و مدیر دفتر AGIMO می‌گوید: [انتخاب] راهكارهای تجاری (Proprietary Solutions) مشخص و شناخته شده نوعی آسودگی خیال را به دنبال داشت كه گویی افراد با انتخاب نام‌های بزرگ می‌خواهند پشت آنها پنهان شوند.(۲) آنچه که ما از دپارتمان‌های مختلف می‌خواهیم انجام دهند اینست که [هنگام انتخاب محصول] به تناسب میان کارایی و هزینه [به‌کارگیری آن] بیندیشند و راهکارهای اپن‌سورس را به عنوان یک گزینه نادیده نگیرند.به نظر آبتز اگر یک نهاد دولتی پس از بررسی دقیق تمام آلترناتیوهای اپن‌سورسی، خرید یک محصول تجاری را صلاح دید، کار اشتباهی انجام نداده است (چنانکه یکی از دپارتمان ها این کار را کرده بود). به طور کلی AGIMO در استرالیا در وضعیتی است که حتی قدرت ندارد دپارتمان‌های دولتی را ملزم به درنظرگرفتن نرم‌افزارهای اپن سورس کند. اما آبتز می‌گوید او می‌خواهد این نهادها قبل از اینکه بخواهند به بازار بروند و ببینند چه محصولاتی موجودند، درباره این موضوع که بهترین راه حل یک مساله [و پاسخ به یک نیاز] چیست، خوب بیندیشند.در حال حاضر تعدادی از نهادهای دولتی استرالیا به صورت پراکنده از سیستم‌عامل لینوکس استفاده می‌کنند. از جمله می‌توان به دپارتمان امور بازنشستگان ارتش (DVA) اشاره کرد. اداره DVA سه هزار کاربر (End user) دارد که از سرویس فایل و پرینت Samba که مبتنی بر لینوکس است، استفاده می‌کنند. این سرویس روی یک IBM z۹۰۰ mainframe برپا شده است.Bob Hay مدیر فناوری اطلاعات در DVA که در شهر کانبرا مستقر است می‌گوید: تصمیم به کنار گذاشتن سیستم‌عامل ویندوز سه سال پیش و زمانی که موعد تجدید قرارداد برون‌سپاری امور IT سازمان فرارسید، گرفته شد. این دپارتمان کارهای خود را به IBM Global Services سپرده بود. Hay می‌گوید: ما به دلیل کارآیی (Performance) و هزینه کم استفاده از ترکیب لینوکس/سامبا به استفاده از آن علاقه‌مند شدیم.Hay اضافه می‌کند: همه چیز در ارزش‌های اقتصادی و چگونگی هزینه‌ها خلاصه می‌شود. ما همچنان چشممان به روی سایر آلترناتیوهای موجود در بازار باز است. نگاه ما به لینوکس یک نگاه متعصبانه نیست بلکه یک رویکرد عملگرایانه است.در سطح ملی، یکی از مهمترین برنامه‌ها و ابتکارهایی که در زمینه منبع باز مورد توجه افکار عمومی است در نیو ساوت ولز دنبال می‌شود. دولت اخیرا اعلام کرد که یک قرارداد دوساله با گروهی از فراهم‌کنندگان لینوکس منعقد کرده‌است که طی آن نهادهای عمومی قادرخواهند بود همه نیازهای خود در این زمینه را از نرم‌افزار، آموزش، خدمات یکپارچه‌سازی سیستم‌ها و پشتیبانی را در قالب توافقات و قیمت‌هایی که در قرارداد آمده‌است تامین کنند.الیزابت گوردون ورنر ، مدیر پروژه های استراتژیک در دفتر دولتی مدیریت فناوری اطلاعات که بخشی از دپارتمان بازرگانی نیو ساوت ولز محسوب می‌شود، می‌گوید: تقاضا برای تشکل یک گروه از فراهم‌کنندگان لینوکس در اصل از سوی تعدادی از نهادهای دولتی مطرح شد، اما یک هیات داوری نیز تشکیل شده است تا درباره این موضوع که چنین قراردادی تا چه اندازه توانسته‌است در پیشبرد و پذیرش لینوکس در جامعه موثر واقع شود، به قضاوت بنشیند.
تلاش‌های مردمی
با این وجود، لینوکس در حال گسترش به دوردست‌ترین نواحی استرالیا نیز هست. ایالت Broome ، یک ناحیه ساحلی کم جمعیت در شمال غربی کشور، نشان می‌دهد که چگونه سیستم‌عامل اپن‌سورس نگاه‌ها را به سوی خود جلب کرده است و تلاش‌هایی را از پایین به بالا (۳) برانگیخته‌است.کمپل کرس‌ویک، یکی از پشتیبانان محلی لینوکس در این منطقه است که استفاده از فناوری را از ده سال پیش آغاز کرده است. او در آموزشگاه فنی محلی اینجا تدریس می‌کند و برای دانشجویان سرور لینوکس نصب کرده است. به فاصله کوتاهی بعد از این، کرس‌ویک به مدیر IT منطقه تبدیل شد. او یک کامپیوتر قدیمی پنتیوم را [که بدون استفاده به کناری افتاده بود] دوباره احیا کرد و روی آن یک سرویس وب و ایمیل برای ۱۰۰ نفر از کارمندان دولت برپا کرد. این ایالت اخیرا یک سرویس پشتیبانی از شرکت ردهت خریده است.کرس‌ویک توانست بزرگترین فروشنده نرم‌افزار در ایالت Broome ، یعنی IT Vision Australia Pty را که ۲۰۰۰ کیلومتر آنطرف‌تر، در نزدیکی Perth‌ مستقر است، متقاعد کند که سیستم‌های نرم‌افزاری اصلی خود را از روی یونیکس به روی لینوکس منتقل کند. او می‌گوید از آن زمان، به طور مداوم از همقطاران دولتی‌اش استعلام‌هایی درباره انتخاب لینوکس دریافت می‌کند، هرچند که تاکنون تنها دو مورد از ۱۲۵ نهاد دولتی که مشتری این شرکت هستند، لینوکس را در محل خود برپا کرده‌اند.مارتین بل، مدیر توسعه کسب‌وکار در شرکت IT Vision می‌گوید: من حدس می‌زنم عقیده همه ما این باشد که همینطور که زمان جلو می‌رود، احتمال اینکه لینوکس به گزینه اصلی مشتریان‌مان تبدیل شود بیشتر می‌شود.بررسی تجریبات موفق به‌کارگیری لینوکس در آمریکای لاتین احتمالا می‌تواند برای علاقه‌مندان به توسعه این سیستم‌عامل مایه دلگرمی باشد. اما آنچه که می‌تواند به این بررسی ارزشی فنی و کاربردی بدهد، علل واقعی کارایی لینوکس در برخی کسب وکارهای فعال در این قاره است. در سومین قسمت از سلسله مقالات <لینوکس مهمان سراسر جهان> با هم به آمریکای جنوبی می‌رویم تا از نزدیک با یکی دو نمونه موفق پیاده سازی لینوکس در این منطقه آشنا شویم. هزینه‌های کمتر ، بخش خصوصی را به سمت لینوکس جذب کرده است هرچند كه پذیرفتن لینوكس در آمریكای‌لاتین سالهاست كه به یك موضوع و بحث‌ویژه در دولت ٬ میان حامیان شركت مایكروسافت و پشتیبانان نرم‌افزارهای اپن‌سورس تبدیل شده است اما كاربران حرفه‌ای بخشهای خصوصی در سکوت مشغول توسعه و گسترش آن هستند .درحالی که كشورهایی مانند برزیل و وئزولا برنامه‌هایی برای پذیرش وسیعتر نرم‌افزارهای اپن‌سورس در بخشها و ادارت‌دولتی دارند، لینوكس خود به تنهایی و به صورت مداوم تعداد زیادی از مدیران بخشهای خصوصی منطقه را به آیین اپن سورس سوق داده است.نهادهایی مانند بانكها ، شركت‌های داروسازی و شركت‌های خصوصی فعال تجارت‌الكترونیكی در آمریكای‌لاتین به سرورهای‌ لینوكس روی آورده‌اند تا از عهده طیف وسیعی از مشکلات تکنولوژیک و بازرگانی برآیند. آنها جذب این اندیشه می‌شوند که لینوكس بازده مستحکمی دارد و هزینه‌ی نسبی به‌کارگیری آن كم است. در کنار این‌ها ، لینوكس دیگر سیستم‌عاملهای سرور، در درجه اول ویندوز و در وهله بعدی یونیكس و NetWare و سکوهای قدیمی را از صحنه می‌راند.كاربران این سیستم‌عامل می‌گویند كه به امنیت، پایداری، كارائی بالا و انعطاف‌پذیری لینوكس اطمینان دارند و استفاده از آن برای اجرا کردن نرم‌افزارهای ضروری در کسب‌وکار خود مانند سیستم‌های پیام‌رسانی، فایروال ، بانك‌اطلاعاتی و برنامه‌های كاربردی حرفه‌ای، استفاده می‌کنند. کسانی که این سکو را پذیرفته‌اند از روند مداوم پشتیبانی از سوی شركت‌های بزرگ فروشنده لینوکس مانند آی‌بی‌ام، ناول، اچ‌پی و ردهت در کنار طیف شرکای آنان (Channel Partners) خبر می‌دهند.
اهداف سه‌گانه
در سال ۲۰۰۳ سایت MercadoLibre.com که یكی از بزرگترین فروشگاه‌های آنلاین مستقر در بوینس آیرس است و در چند كشورامریكای‌لاتین فعالیت می‌کند، تصمیم گرفت ساختار كلی شبکه خود را که برمبنای سیستم‌عامل سولاریس شركت سان مایكروسیستم ساخته شده بود، به سیستم‌عامل لینوكس ساخت شركت ردهت و سرورهای ایتانیوم HP تغییر دهد.ادگاردو سوکولویچ مدیرفناوری(CTO) در MercadoLibre.com می‌گوید: با یك تیر ، به سه ‌هدف دست یافتیم : دردسترس بودن سرویس (availability) ، انعطاف‌پذیری سیستم(flexibility) و بازده وكارایی(performance) آن. او تاکید می‌کند که: ما باید این کار را با هزینه پایینی انجام می‌دادیم.ercadoLibre.com که شركت eBay یكی از بزرگترین سهام‌داران آن است اكنون دیگر تمام عملیاتهای خود – هم فرآیندهای سیستم‌های سرویس‌دهنده (back-end) شامل اجرای بانك اطلاعاتی Oracle۹i و هم عملیات تحت وب مرتبط با مشتریان – را بر روی سرور ایتانیوم اچ‌پی و سرور لینوكس‌ ردهت و سیستم‌عاملهای خانگی انجام می‌دهد. سوکولویچ می‌گوید این جابجایی هزینه‌های نگهداری را به شدت تخفیف داد و موجب افزایش بازده شد.
او اضافه می‌کند: همچنان که كسب و كارمان رشد می کند، سرورهای لینوكس اچ‌پی را به ‌سیستم خود اضافه كردیم تا بازده افزایش یابد و تک نقطه‌های مشكل‌ساز در شبکه حذف شود و البته همه این عملیات كاملا در چهارچوب بوجه‌بندی ما انجام پذیرفت.درحالی كه لینوكس از طریق افزایش كارائی و كاهش هزینه‌های تجاری، راه خود را به درون کسب وکار شرکت MercadoLibre.com بازکرده بود، امنیت این سیستم‌عامل سبب شد که نمایندگی انتشارات بریتانیایی Macmillan در مكزیك در سال ۲۰۰۱ به لینوکس مراجعه کند.هر چند كه این شركت با استفاده از نرم‌افزارهای شركتهای McAfee و پراكسی‌سرور مایكروسافت امنیت قابل‌قبولی را برقرار ساخته بود اما از ویروسهای روزانه و نفوذهای هكرها به سرور خسته شده بودند . خوزه والدو وینوس مدیر سیستم‌های اطلاعاتی مک‌میلان می‌گوید از كار انداختن وب‌سرور و صفحه اصلی سایت و دستكاری فایلهای بوت و پیكربندی سرور یك امر عادی برای هكر‌ها شده بود. عدم رضایت از پراكسی‌سرور که خود مایکروسافت هم ادامه آن را متوقف كرده بود، بعلاوه هزینه بالای مجوز استفاده از نرم‌افزار Exchange Server برای حدودا ۸۰ کاربر این نرم‌افزار در آنجا، شرکت را به شدت آزرده بود.مک‌میلان تصمیم گرفت كه سرویس‌دهنده خود را به سیستم‌عامل لینوكس تغییر دهد و سیستم پیام‌رسانی و فایروال خود را بر روی توزیع لینوکس یک شركت آلمانی (SUSE Linux AG) ، كه بعدها توسط ناول خریداری شد، اجرا كند. نرم‌افزار امنیتی مک‌آفی نیز با محصولات نرم‌افزاری شرکت Kaspersky Labs برای شبکه‌های سازمانی(enterprise) جایگزین شد.والدو وینوس می‌گوید: مشكلات امنیتی كه روزانه با آن درگیر بودیم دیگر وجود ندارند. این بهترین تصمیمی بود كه میتوانستیم برای اطمینان دادن به شرکت در مورد تداوم روند عادی فعالیت‌هایش بگیریم. والدو وینوس اعتراف می‌كند كه طی یك سال گذشته شركت مایكروسافت محصولات خود را از نظر امنیتی بهبود بخشیده است اما توزیع لینوكس سوزه در این‌جهت بهتر عمل كرده و هیچ دلیلی برای بازگشت به‌عقب و پرداختن یك هزینه زیاد برای سیستم پیام‌رسانی Exchange ، مخصوصا زمانی که مک‌میلان در حال توسعه است، وجود ندارد. این ناشر كه هم‌اکنون كامپیوترهای دسكتاپ و سرور محصول شركت Dell را به عنوان استاندارد انتخابی خود استفاده میکند، اكنون بیش از ۲۰۰ كاربر فعال دارد.
سال بزرگ
سخنان ریچاردو ویلت مدیر برنامه‌ریزی IDC در آمریكای‌لاتین نیز جالب بنظر میرسند : آنچه که ما در مشاهده می‌کنیم اینست که در سال ۲۰۰۳ كاربران آمریكای‌ لاتین در سازمان‌ها و شبکه‌های بزرگ، اطلاعات بسیاری پیرامون لینوكس بدست آوردند و در سال ۲۰۰۴ لینوکس برای بسیاری از آنها یک واقعیت و از نظر قابلیت‌هایی که ارائه می‌کرد یک آلترناتیو ماندگار بود. سال ۲۰۰۴ یک نقطه عطف در این منطقه بود که طی آن پذیرش لینوکس در مقیاس گسترده‌ای شروع شد.IDC تخمین می‌زند بین ۱۵ تا ۱۸ درصد سرورها در این قاره از لینوکس استفاده می‌کنند كه بعد از ویندوز مایكروسافت با ۷۵ درصد، در جایگاه دوم قرار دارد. والدو وینوس می‌گوید: با توجه به قیمت دلار، سرورهای مبتنی بر لینوكس پروژه‌هایی هستند كه درمیان سالهای ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۹ سالیانه در حدود ۱۷ درصد رشد خواهند داشت و این بیشترین رشد در میان تمامی سیستم‌عامل‌های سرور خواهد بود. بر اساس یك مطالعه موسسه IDC در سال ۲۰۰۴ در منطقه آمریكای‌لاتین، ویندوز بیشترین سیستم‌عاملی بوده است كه لینوكس جایگزین آن شده است. هرچند كه عامل كاهش هزینه‌ها هنوز اصلی‌ترین دلیل رشد سرورهای لینوكس در آمریكای‌لاتین است اما یک گرایش نوظهور که هنوز ابعاد کوچکی دارد اما روند رو به افزایشی دارد، استفاده از لینوکس در فرآیندهای حساسی مانند اجرای یك بسته نرم‌افزای ERP است. این مطالعه نشان می‌دهد كه لینوكس بطور چشمگیری در سطح مدیران IT آمریكای‌لاتین مطرح است و امنیت و مناسب بودن برای سكوهای سرویس‌دهنده باعث شده است كه یك راهكار قابل‌توجه برای سرویس‌های وب ، ایمیل و عملیاتهای اشتراك فایل و چاپ باشد. كمك اصلی در زمینه توسعه لینوكس از ناحیه فروشندگان بزرگی همچون اچ‌پی و آی‌بی‌ام است و در کنار آن افزایش تعداد فروشندگان کوچکتر و شرکت‌های متخصص در زمینه پیاده سازی و یکپارچه سازی سیستم‌ها (system integrators) که مهارتهای مرتبط با لینوكس را بدست آورده‌اند، موجب پشتیبانی بیشتر از این سیستم‌عامل شده است.والدو وینوس می‌گوید او متوجه شده که تعداد زیادی از مدیران IT در مكزیك به استفاده از سرورهای مبتنی ‌بر لینوكس گرایش نشان می‌دهد و می‌افزاید: در دو یا سه سال گذشته از یك روند وسیع در مورد پذیرش لینوكس در سطح سازمان‌های بزرگ مطلع شدیم. به تدریج تعداد از مردم این محصولات را امتحان می‌کنند. اگرچه مردم این منطقه عادتا شکاک هستند، اما می‌توان امیدوار بود که اکنون بازتری پیدا کرده‌اند.باوجود اینكه این قاره با مجموعه منحصر به فردی از چالش‌ها روبرو است اما كشورهای مختلف سرتاسر قاره آفریقا تجربیات گوناگونی با لینوكس و نرم‌افزارهای اپن‌سورس داشته‌اند. وقتی به نقاط مختلف آفریقا سربزنید، از این كشور تا آن كشور اغلب مسائل و مشکلات، اساسی‌تر از بحث‌ درباره استفاده کردن یا استفاده نکردن از نرم‌افزارها و سیستم‌های اپن‌سورس در مقابل نرم‌افزارهای تجاری هستند. در اینجا اغلب اوقات مشکل اصلی داشتن یا نداشتن خط تلفن یا دسترسی به اینترنت با سرعت بالا یا حتی فراهم بودن نیروی برق برای روشن کردن کامپیوتر‌ها است.
آلن‌گان مدیر شركت Aspiration Tech که به سازمان‌های غیر دولتی و غیر انتفاعی برای انتخاب نرم‌افزار متناسب با نیازشان مشاوره می‌دهد، می‌گوید: شما نمی‌توانید یک وضعیت عمومی را به زیرساخت تمام کشورهای آفریقایی تعمیم دهید. مثلا در کشور آفریقای‌جنوبی پهنای‌باندگسترده و قابل اتکایی وجود دارد و نیروی برق در سطح‌خوبی در دسترس است. اما در زیمباوه و دیگر كشورهای حاشیه شمالی قاره ، امکان استفاده از نیروی برق و اتصالات شبكه‌ای از لحاظ جغرافیایی به‌صورت پراكنده و غیرمنظم است.
اما آلن گان می‌گوید كه مشکل دسترسی به نیروی برق و زیرساخت شبكه‌ای لزوما كار بر روی توسعه لینوكس و نرم‌افزارهای منبع‌باز در این قاره را محدود نمی‌كند. او اضافه می‌کند: بعضی از مردم در مناطقی كه کمترین امکانات را دارند برخی از جالب‌ترین کارها را به انجام رسانده‌اند. مثلا برخی از توسعه‌دهندگان اپن‌سورس در این مناطق برنامه‌های کار خود را براساس زمان‌هایی که می‌توانند به شبكه اینترنت متصل شوند تنظیم و زمانبندی كرده‌اند. برای مثال از نیمه شب تا ۵ بامداد !
حامیان لینوكس
در میان كشورهای آفریقایی چندین گروه حامی لینوكس و نرم‌افزارهای منبع‌باز وجود دارد که می‌توان از میان آنها SchoolNet در نامیبیا، بنیاد نرم‌افزار آزاد و اپن‌سورس آفریقا و بنیاد Shuttleworth را نام برد. اینها برخی مهمترین موسساتی هستند که لینوکس را به مرکز توجه افکار عمومی آورده‌اند.
جوریس كومن ، مدیر بنیاد SchoolNet می‌گوید : استفاده از نرم‌افزارهای اپن‌سورس بیشتر در مدارس نیجریه، نامیبیا و آفریقای‌جنوبی متمرکز است. تانزانیا و موزامبیک بتازگی استفاده از لینوكس را شروع كرده‌اند . كومن همچنین می‌افزاید كه هزینه فناوری یك سد بزرگ در كشورهای فقیر است و اگر ما می‌توانستیم سطح هزینه‌های سخت‌افزار را تا حد مطلوبی كاهش دهیم تا بتوان مثلا برای گوشی‌های موبایل براحتی اقدام كرد می‌توانستیم كه در حوزه تجارت فعالیت بیشتری داشته باشیم. او تاکید می‌کند: ما می‌خواهیم در راهی حركت كنیم كه به توزیع و گسترش تكنولوژی در میان سراسر قاره آفریقا ختم شود .در تمام آفریقا ، چند توزیع محلی لینوكس به‌صورت مرتب توسعه داده می‌شوند كه از میان انها می‌توان به توزیع Ngoma Linux ، که یک مجموعه نرم‌افزاری بهینه شده برای نهادهای دولتی، آموزشی و یا بهداشتی است، و نیز Ubuntu Linux اشاره کرد. همچنین با تلاش یک گروه غیر انتفاعی به نام Translate.org.za ، نرم‌افزارهای اپن‌سورس به ۱۱ زبان رسمی آفریقای‌جنوبی ترجمه شده‌اند.
مارک توزینسکی(Marek Tuszynski)، یک شریك در موسسه تاكتیكال ‌تكنولوژی ‌آمستردام است. این موسسه غیر انتفاعی با هدف توسعه استفاده از فناوری‌های نوین به عنوان یک ابزار ]برای پیشبرد برنامه های توسعه[ در کشورهای درحال توسعه فعالیت می‌کند. توزینسکی می‌گوید مردم در اینجا از هر توزیع لینوکس و نرم‌افزارهای اپن سورس که به دستشان برسد استفاده می‌کنند. او اضافه می‌کند: مشکلی که در اینجا وجود دارد اینست که به دلیل کمبود پنهای باند(۱) در این منطقه، دانلود کردن نرم‌افزار و رایت کردن آن روی CD به منظور استفاده و توزیع در میان دیگران، برای مردم دشوار است.به گفته توزینسکی، به کمک فعالیت گروه‌هایی همچون Translate.org.za تعداد بیشتری از مردم منقه خواهند توانست یک توزیع لینوکس به زبان محلی خودشان پیدا کنند. او می‌گوید: سال دیگر تعداد بیشتری از توزیع‌های مختلف لینوکس در اینجا پیدا خواهند شد و نسخه‌ها در سراسر قاره آفریقا در دسترس خواهند بود. این منطقه بسیار پویا و فعال است.
پی‌نوشت:
۱- منظور Bandwidth یا پنهای باند مخابراتی مورد نیاز برای اتصال به شبکه و تبادل اطلاعات است.
پی‌نوشت:
(۱) <وزیر ویژه کشور> عبارتی است که در این مقاله معادل Special Minister of State برگزیده شده و به یک سمت عالی دولتی اشاره دارد که خاص استرالیا است و ظاهرا زیر مجموعه‌ای از بخش اقتصادی دولت به شمار می‌رود. شرح دقیق وظایف این وزیر در این صفحه آمده است.
(۲) منظور سناتور آبتز اینست که مدیران دولتی که مامور خرید محصولات و راهکارهای IT برای یک سازمان هستند فکر می‌کنند همین که بروند از یک شرکت بزرگ که نامش سر زبانهاست (مانند مایکروسافت یا آی‌بی‌ام) محصول بخرند می‌توانند در صورت بروز هرگونه مشکلی در کارایی آن سیستم، از خود سلب مسوولیت کنند و به این ترتیب خودشان را پشت اعتبار نام شرکت‌های بزرگ پنهان کنند. بنابراین به نظر آبتز این افراد دنبال عافیت طلبی هستند و می‌خواهند کار خودشان را با انتخاب نام‌های گنده آسان کنند.
(۳) از سطوح مردمی به سطوح بالاتر هرم سیاسی.

منبع : ماهنامه شبکه