جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا


معرفی روزنامه های عربی / بحرین، قطر و امارات متحده


معرفی روزنامه های عربی / بحرین، قطر و امارات متحده
• ۱- بحرین
مجمع الجزیره بحرین با جمعیتی معادل ۷۳۹ هزار نفر و مساحتی حدود ۷۱۷ كیلومترمربع از نخستین كشورهایی محسوب می شود كه در آن نفت كشف شد و به همین دلیل با وجود داشتن سرزمین خشك و لم یزرع به یك كشور ثروتمند تبدیل شد كه با نظامی سلطنتی اداره می شود. پادشاه بحرین یعنی شیخ حمد بن عیسی الخلیفه تحصیلكرده انگلستان بوده و به تأسی از تحولات امارات و قطر می كوشد كشور خود را به پایگاهی تجاری و رسانه ای در حاشیه خلیج فارس تبدیل كند. رسانه ها در بحرین تحت كنترل دولت قرار دارند و در عین حال ماهواره های مشهور عربی چون ام بی سی این كشور را به پایگاه تلویزیونی خود تبدیل كرده اند. در بحرین علاوه بر شبكه های رسمی رادیو و تلویزیون دولتی چندین روزنامه و مجله فعالیت می كنند كه از جمله آنها می توان به روزنامه های اخبار الخلیج، الایام و الوسط اشاره كرد. الوسط مهمترین و معتبرترین روزنامه بحرینی است كه در بیش از پنجاه صفحه رنگی و گاه با كاغذ گلاسه چاپ می شود. این روزنامه به سبك و سیاق روزنامه های فرامنطقه ای اخبار جهان و كشورهای خاورمیانه را منتشر می سازد. دو روزنامه «بحرین تریبیون» و «گلف دیلی نیوز» به زبان انگلیسی و در تیراژی محدود چاپ می شوند. غالب صفحات روزنامه های بحرین را آگهی های تجارتی و نیز اعلام ها و اطلاعیه های دولتی پر می كنند. به دلیل حضور شیعیان در بحرین و نزدیكی این كشور به ایران بخش قابل توجهی از اخبار و مطالب این روزنامه ها به ایران و مسائل آن اختصاص دارد. رویكرد كلی روزنامه های بحرین به نسبت معتدل است.
• ۲- امارات متحده عربی
امارات كشور كوچكی است كه به اصطلاح می خواهد «جهان را در یك وجب» جای دهد. بلندپروازی های حاكمان اماراتی موجب شده تا با جلب سرمایه های خارجی توسعه شتابناكی را در كشور خود به اجرا بگذارند. در عرصه رسانه ها تا چند سال پیش اماراتی ها حرفی برای گفتن نداشتند، اما تقریباً از یك یا دو دهه پیش جهش تازه ای را در این حوزه آغاز كردند. هم اكنون به جز شبكه های تلویزیونی و رادیوی دولتی، امارات دارای چند روزنامه مهم است كه گاه خود را تا سطح روزنامه های فرامنطقه ای برمی كشند. روزنامه های الخلیج، الاتحاد و البیان از جمله این روزنامه ها هستند. الخلیج توسط موسسه انتشاراتی «دارالخلیج» چاپ می شود كه برای خود یك مركز مطبوعاتی و مطالعاتی گسترده است. به جز روزنامه الخلیج و ویژه نامه های الخلیج ورزشی و اقتصادی و مجله فرهنگی «الشروق» این موسسه یك مركز مطالعاتی دارد كه گزارش های سالانه ای را در حوزه مسائل استراتژیك منتشر می سازد. روزنامه الخلیج سال ۱۹۷۰ تاسیس شد و هم اكنون كریم و عبدالله عمران آن را اداره می كنند. روزنامه الاتحاد یكی دیگر از روزنامه های مهم اماراتی است كه سی و شش سال پیش كار خود را شروع كرد. در حال حاضر این روزنامه در ۷۲ صفحه چاپ می شود. علاوه بر روزنامه یومیه، ویژه نامه های اتحاد الریاض، اتحادالاقتصادی و دنیا با موضوعات ورزشی، اقتصادی و اجتماعی از سوی همین موسسه چاپ و منتشر می شود. همان طور كه اشاره شد روزنامه های اماراتی طی سال های اخیر كاملاً جهش كرده اند. این نكته در غالب روزنامه های این كشور هویدا است. برای مثال الاتحاد روزنامه ای است كه اخیراً وجهه فرهنگی خاصی پیدا كرده و توانسته است تعدادی از نویسندگان صاحب نام عرب را از كشورهای دیگر به خود جلب كند. صفحه «وجهات نظر» این روزنامه صفحه ای خواندنی است كه غالباً كسانی چون رضوان السید و دكتر حسن حنفی از روشنفكران مشهور عرب در آن قلم می زنند. روزنامه البیان هم یك روزنامه خبری مهم اماراتی است. در این روزنامه هم نویسندگان عرب و غیرعرب از مصری و فلسطینی گرفته تا ایرانی قلم می زنند. البیان بیست و شش سال پیش فعالیت خود را آغاز كرد و سبك و سیاقی كاملاً فرامنطقه ای دارد. اما به دلیل محدود بودن در اخبار داخلی امارات و رنگ و بوی دولتی و تبلیغاتی داشتن نمی تواند مخاطبان زیادی در فراسوی مرزهای این كشور به خود جلب كند. البیان همان روزنامه اماراتی است كه غالباً خبرهایی به نقل از آن بر روی خروجی خبرگزاری ها می رود و همین حكایت از خبرسازی این روزنامه دارد. در ایران نیز خبرگزاری ها به وفور از این روزنامه نقل می كنند، حال آنكه اعتبار خبری البیان چندان زیاد نیست و هرگز به پای روزنامه هایی چون الشرق الاوسط یا الحیاه نمی رسد. در امارات دو روزنامه «خلیج تایمز» و «گلف نیوز» به زبان انگلیسی منتشر می شوند كه غالباً خبرهای رسمی و دیدگاه های بلندپروازانه امیرنشین های خلیج فارس را منعكس می سازند.
• ۳- قطر با الجزیره اش
كشور كوچك قطر نیز یكی از همین كشورهای بلندپرواز حاشیه خلیج فارس است كه شبكه تلویزیونی الجزیره اش برای خود معمایی است. این شبكه كه زیر نظر مستقیم وزیر خارجه قطر اداره می شود، برای خود آوازه ای جهانی داشته و تاكنون درباره آن بسیار گفته و نوشته شده است. الجزیره به نوبه خود یك پدیده مهم رسانه ای در بین كشورهای عرب و خاورمیانه است. كاركنان و مدیران اولیه این شبكه گرچه از لندن (شبكه بی بی سی عربی) آمدند اما توانستند طی چند سال فعالیت گسترده و خلاقانه جایگاه مهمی برای خود كسب كنند. این شبكه به رغم همه انتقادهای عربی و غربی همچنان به فعالیت خود ادامه می دهد و آخرین خبرهای جهان و منطقه را در كوتاه ترین زمان با پوشش خبری متناسبی در اختیار مخاطبان خود قرار می دهد. گرچه ایجاد شبكه های تلویزیونی موازی چون العربیه، الحره و غیره می توانست از درصد نفوذ این شبكه بكاهد و تا حدودی هم كاسته است، اما الجزیره همچنان در حوزه هایی به ویژه نقد و نظر پیشتازی خود را حفظ كرده است. مهمترین انتقادی كه بر الجزیره وارد می شود، رویكردهای بنیادگرایانه آن است و همین عیب به حسن آن تبدیل شده و الجزیره را محبوب گروه های تندرو ساخته و در عین حال اتهام وابستگی به غرب را از چهره اش می زداید. از این تلویزیون كه بگذریم در قطر چند روزنامه معتبر و مهم چاپ می شود كه از بین آنها می توان به الوطن، الرایه و الشرق اشاره كرد. الوطن معتبرترین روزنامه قطری است كه رویكردی سیاسی و روشنفكرانه دارد. تعدادی از روزنامه نگاران مشهور عرب (از كشورهای دیگر) در این روزنامه قلم می زنند. از آن گذشته الوطن به طور همزمان مقالاتی را از روزنامه های غربی ترجمه و چاپ می كند كه اهمیت زیادی دارد. صفحه مقالات این روزنامه مهمترین مسائل روز را از زوایای مختلف تحلیل می كند كه درخور توجه است. روزنامه الرایه وجهه فرهنگی بیشتری دارد و از همین رو می توان مقالات خوبی را در حوزه اسلام شناسی، فرهنگ و تاریخ در آن مطالعه كرد. یكی از نویسندگان پركار این روزنامه محمدسعید العشاوی اسلام شناس نامدار مصری است كه مطالبش در كمتر روزنامه ای اجازه چاپ می یابند. روزنامه الشرق رویكردی اسلامی و تا حدودی شیعی دارد و از نظر سیاسی نیز معتدل و میانه رو است. اما از لحاظ حرفه ای هرگز به پای روزنامه های الوطن و الرایه نمی رسد. گرچه رسانه های قطری همگی دولتی هستند و در صفحات نخست آنها هر روز عكس بزرگ شیخ حمد بن خلیفه پادشاه این كشور به چشم می خورد، اما در تحلیل و پردازش خبرهای مربوط به همه مناطق جهان _ جز قطر _ تقریباً رویه ای مستقل و آزاد دارند. شاید رمز موفقیت رسانه های قطری نیز در همین نكته باشد. فضای كلی رادیو، تلویزیون و روزنامه های داخلی قطر با شبكه الجزیره كاملاً متفاوت است. یعنی هر چه الجزیره رنگ و بویی جهانی و فرامنطقه ای دارد، این رسانه ها رنگ و بوی داخلی و منطقه ای داشته و در چارچوب اخبار و سیاست های داخلی قطر محدود هستند. برخلاف الجزیره سایر رسانه های مكتوب و مرئی قطر جنجالی و خبرساز نیستند و با تیراژهای محدود روند ثابت و معتدلی را سپری می كنند. به دلیل آنچه گفته شد و نیز به دلیل تازه پا بودن این روزنامه ها فراتر از مرزهای قطر نمی روند و در كشورهای دیگر عربی توزیع نمی شوند، اما می توان هر روزه آنها را از طریق شبكه اینترنت مطالعه كرد. بهترین سایتی كه می تواند مهمترین روزنامه های عربی را در دسترس كاربران قرار دهد، شبكه الصحافه (Sahafa.com) است.

محمدعلی عسگری
منبع : روزنامه شرق


همچنین مشاهده کنید