در جست وجوی کارگردانان زن

از آثار جدیدی كه با كارگردانی زنان به تازگی اكران شده اند و یا طی یكی دوهفته دیگر به نمایش درمی آیند، می توان به «سرزمین شمالی» كار نیكی كارو و با بازی چارلیز ترون در نقش اصلی، »The notorious bettie page« ساخته مری هارون و با بازی گره چن مول در رل اصلی و «خانم هریس» به كارگردانی فیلیس ناگی و با ایفای نقش از سوی آنت بئینگ اشاره كرد و «آب» كار بحث برانگیز دیپامهتا هندی نیز از همان دست است. در فستیوال اخیر فیلم تورونتو از ۲۰فیلمی كه در بخش اصلی (مسابقه) پخش شد، ۴فیلم كار فیلمسازان زن بودند. این در حالی است كه سال پیش فقط یك فیلم را در این جشنواره داشتیم كه یك كارگردان زن را در میان ۳كارگردان خود حاضر می دید و آن «داستان كوسه» بود كه ویكی جنسون را در چنین مقامی می دید. امسال در همین جشنواره ۸ یا ۹فیلم اروپایی هم داشتیم كه با كارگردانی زنان تهیه شده و پای در قسمتهای دیگر فستیوال گذاشته بودند. این یك حقیقت است كه كارگردانان زن آمریكا به لحاظ تعداد و وسعت كارهایشان از همتاهای اروپایی و حتی نیوزیلندی خود، جایی كه نیكی كارو از آنجا می آید و پیشتر جین كمپیون نیز از آنجا آمده است، عقب هستند. نوا كووان یكی ازمدیران فستیوال تورونتو كه ارتباطی نزدیك با هالیوود دارد، در تأیید همین طرز نگرش می گوید: «هالیوود در این زمینه با دنیا فاصله ای محسوس دارد. این مكان در حال حاضر جای ایده آلی برای كارگردانان زن نیست. آنها طی ۱۰ ، ۱۵سال اخیر در سلسله مراتب كار استودیوهای سینمایی و در پستهای اجرایی بسیار بالا آمده اند ولی همیشه این احساس وجود دارد كه از زنان در پشت دوربین و برای شغل كارگردانی استقبال نمی شود.»
وقتی به شمار كارگردانان زن شاغل در هالیوود رجوع می كنیم، می بینیم از ۱۳هزار عضو اتحادیه كارگردانان سینمای آمریكا ۲۲‎/۴درصد آنها از زنان هستند. البته این رقم زنان صاحب پستهای دستیار كارگردان و مدیران صحنه وتولید را نیز در برمی گیرد. اگر این رقم را كوچكتر و تكه تكه كنیم، می بینیم كه از ۷۴۰۰عضو كارگردان این نهاد بیشتر از ۱۳درصد زن نیستند.كارو كه فیلم محبوب «سوار كار نهنگ» را در نیوزیلند ساخت، روایت می كند كه وقتی او و دستیار زنش برای ساختن «سرزمین شمالی» به آمریكا رفتند و این بحث را در استودیوهای آنجا گشودند، تازه فهمیدند تا چه حد در این زمینه محافظه كاری وجود دارد. «كار جور شد و مقرر گشت كه فیلم را بسازیم اما وقتی به استودیو و لوكیشن ها رفتیم، دیدم كه تقریباً همگی مرد هستند و كمتر زنی را در بینشان دیدم. با خودم فكر كردم دوزن نیوزیلندی كه لهجه شان این قدر متفاوت و برای آمریكایی ها اینقدر عجیب است، چه كار می خواهند انجام بدهند. شاید یك هفته ای طول كشید تا به همه نشان بدهیم كه ما آنجا فرمان می دهیم و كارمان را بلدیم، اما احساس غربت و تنهایی و كار كردن در یك محیط كاملاً مردانه تا آخرین روز ما را رها نكرد.»
بسیار مهم
چارلیز ترون بازیگر اصلی «سرزمین شمالی» كه جایزه اسكارش را نیز در سال۲۰۰۳ برای بازی در یك فیلم دیگر كارگردانی شده توسط زنان («هیولا» ساخته پتی جنكینز) صاحب شده است و برای كاندیدایی مجدد جهت «سرزمین شمالی» بخت زیادی دارد، می گوید: «این بسیار مهم است كه كارگردانان زن بتوانند با ارائه ایده های تازه و جذاب و استقرار در پست ها و مشاغل مختلف و پرشمار اجرایی در جامعه فیلمسازی آمریكا و در استودیوهای تولید فیلم خودشان را به این جامعه تحمیل كنند. در تمام دهه های اخیر فیلمسازان مردهمه چیز را در تسخیر خود داشته اند و حالا زمان تغییر دادن این روند است. نمی خواهم بدبین جلوه كنم اما حقیقت آن است كه بسیاری از مسائل در ارتباط با كارگردانان زن در هالیوود براساس زن بودن آنها صورت می گیرد و این یك فاكتور بسیار مهم در این روند محسوب می شود. این نگرش و كار فقط به این دلیل صورت می گیرد كه این كارگردانان، زن هستند و همین برای طبقه بندی آنان و ارائه یا عدم ارائه یك پروژه به آنان كفایت می كند. من قبول دارم كه اكثر كارهای اكشن باید توسط كارگردانان مرد ساخته شوند زیرا این دنیای خاص، دنیای آنان است، اما در سایر ژانرها و در مورد بسیاری از سوژه ها حس و دید زنانه به كار می آید و یك سناریست و كارگردان زن چیزهایی را می بیند و قادر به توصیف آنها است كه از فیلمسازان مرد برنمی آید. وقتی ظرافتی در قضیه وجود دارد و شما می خواهید از مسائل اجتماعی و لطایف و ظرایف و نكات خاص و ظرایف در دنیا و روابط انسانها بگویید، بهترین افراد و گزینه ها زنان هستند. این حقیقت مسلم توسط اكثر استودیوها نادیده گرفته شده است.در بعضی ژانرها و قصه ها یك زن می تواند پیام رسان بسیار موفق تری در قیاس با كارگردانان مرد باشد».این را بازیگری می گوید كه بجز «سرزمین شمالی» در ادامه پاییز امسال در یك فیلم دیگر ساخته شده توسط زنان حضور خواهد داشت. آن فیلم، یك كار اكشن ساینس فیكشن به نام «ایون فلوكس» است كه آن را كارین كاساما ساخته است. به اعتقاد ترون حتی در این ژانر نیز زنان در دهه های اخیر قدم های بلندی به سمت جلو برداشته اند و كاترین بیگلو سازنده تعدادی از كارهای خوب پلیسی و جنایی این ایام نمونه خوبی در این ارتباط است.او اعتقاد دارد در دنیای اكشن نیاز همیشه یك خط و نمای زنانه ولو به طور پنهان در پشت تم غالب مردانه وجود دارد و برای به تصویر كشیدن آن باید به زنان روی آورد.یكی از فیلم های بسیار مورد توجه در ادامه پاییز امسال بازسازی «تهیه كنندگان» كار سینمایی و تئاتر موزیكال بسیار پرفروش مل بروكس است كه نسخه اصلی آن در سال ۱۹۶۸ ساخته شد و حالا از نو و توسط یك زن به نام سوزان استرومن و البته طبق خواست بروكس و با همان بافت داستانی مورد نظر وی از نو ساخته شده است.حتی در سالهای اخیر كه این نمایش در برادوی میلیون ها میلیون فروخته است، همین زن در انجام كارهای اجرایی و تهیه نمایش به طور مستقیم دست داشته است.
جین اندرسون كه یك كارگردان تلویزیونی است وآنجا آثاری چون «نرمال» و «وقتی بیلی بابی را زد» را ساخته است، طی روزهای پیش رو اولین ساخته بلند سینمایی اش را نیز عرضه می كند كه كاری به اسم «برنده جایزه انكار، اوهایو» است ودر این فیلم بازیگرانی مطرح چون جولی ین مور و وودی هارلسون ایفای نقش كرده اند.كارگردان« The notorious bettie page» كه همان مری هارون است، می گوید زنان برای حل مشكلات فوق قدمهای كوتاهی را به سمت جلو برداشته اند. او كه پیشتر فیلم «روانی آمریكایی» را هم ساخته است اعتقاد دارد بهترین راه برای رشد كارگردان های زن و جا افتادن شان در هالیوود این است كه ابتدا در تلویزیون خودنمایی كنند و این دوره را طی نمایند و سپس به تدریج جذب استودیوهای هالیوود شوند واین مدیوم از نظر او بهترین عرصه تمرین وآزمون برای فیلمسازان زن است.
«من هنوز خوشبین هستم. البته اعتراف دارم كه تعداد كارگردانان زن باید بیشتر از این شود و همین طور باید فیلمبرداران زن بیشتری داشته باشیم ولی برای شروع كار بد نیست. فكر می كنم در آینده نزدیك اوضاع از این هم بهتر شود. در محیطی كه هنوز توسط مردان قبضه شده است، اولین كار باید افزودن بر تعداد زنان باشد و آنگاه خود آن افراد می توانند با ابراز شایستگی فضای كاری را برای زنان مساعدتر سازند».
نیلیس ناگی كه پیشتر نیز نامش آمد و نمایشنامه نویس و كارگردان تئاتر هم بوده است با ساخت «خانم هریس» اولین فیلم بلندش را كارگردانی كرده است . در این فیلم آنت بنینگ در رل جین هریس ظاهر می شود و او زنی است كه متهم به قتل نامزدش كه یك پزشك متخصص رژیم و لاغری به نام دكتر هرمن تارنوور بوده شده است.ناگی به عنوان تهیه كننده جنبی ومدیر اجرایی پروژه نام یك سری كارگردان مرد را برای ساخت این فیلم در نظر گرفته بود تا این كه الیزابت كارلسن در مقام تهیه كننده اصلی فیلم از او خواست كه خودش این مسؤولیت را بپذیرد و شخصاً پشت دوربین بایستد.ناگی كه آن كار را انجام داده و حالا در انتظار عكس العمل عمومی در قبال «خانم هریس» است، می گوید: «فكر می كنم كه اگر كارهایی مثل ایون فلوكس بیش از پیش توسط كارگردانان زن ساخته شوند و هرچه بیشتر بفروشند، این قضیه فزونتر جا خواهد افتاد كه می توان برای فیلم های جریان اصلی به كارگردانان زن روی آورد. در حال حاضر این طور تصور می شود كه فقط پروژه های غیرمتعارف و خاص و زنانه را باید به آنان سپرد و همین مسأله زمینه عمل زنان را محدود ساخته است ولی در صورت اجرای چیزی كه گفتم مشاغل و امكان ها و پست های تازه ای برای كارگردان های زن در هالیوود در سایر مجامع سینمایی ایجاد خواهدشد».حرف های بعدی ناگی قدری خوش خیالانه می نماید اما غیرممكن نیست. «چه چیزی از این بهتر كه یك روز چشم باز كنیم و ببینیم كه نیمی از كارگردانان شاغل زن هستند و چه چیزی از این جالب تر كه من مجبور به بحث و رایزنی با شما (منظور ، خبرنگاران است) برسر قلت فیلمسازان زن نباشم».

منبع: تورونتو استار مترجم: وصال روحانی

منبع : روزنامه ایران