سازمان ملل و ماموریتی ناتمام بنام برقراری صلح و امنیت در جهان

طبق منشور سازمان ملل، این سازمان که پس ازجنگ جهانی دوم به این نام وبا اهداف و ماموریت های جدیدی پا به عرصه وجود گذاشت، بدنبال ناکامی جامعه ملل درپیش ازاین با چهارهدف اصلی وعالی با دیگر مسئولیت های خطیر دیگری را برعهده گرفت که اعم آن عبارتند از:
- حفظ صلح و امنیت بین المللی
- توسعه روابط دوستانه در میان کشورها
- همکاری به منظور حل و فصل مسائل بین المللی و توسعه حقوق انسانی
- ایجاد مرکزی برای هماهنگ کردن فعالیت های کشورها.
سازمان ملل در سال ۱۹۴۵ تاسیس شد و فصل ۷ منشور خود را که اساسنامه این سازمان محسوب می شود، به تشریح اقدام در موارد تهدید علیه صلح اختصاص داده است. ماده ۴۰ فصل هفتم منشورسازمان ملل نیزمی گوید: به منظور جلوگیری از وخامت وضعیت، شورای امنیت سازمان ملل می تواند ازطرفهای ذینفع بخواهد اقدامات موقتی راکه ضروری ومطلوب تشخیص می دهد ، انجام دهند. اما به نظر می رسد سازمان ملل در عملکرد خود تعادل لازم را نداشته است وهمچنانکه در وقایع سیاسی بین المللی در سازمان ملل در عملکرد خود تعادل لازم را نداشته استسال های گذشته شاهد بودیم، این سازمان در برخی موارد نتوانست نقش چشمگیری در کاهش درگیری ها و کشمکش ها در گوشه و کنار جهان داشته باشد. برای مثال درعراق شاهد بودیم که بازرسان تسلیحاتی سازمان ملل برغم آنکه وجود هرگونه سلاح کشتار جمعی را درعراق تکذیب نمودند اما آمریکا وبرخی کشورها بدون توجه به خواسته سازمان ملل برای عدم اشغال این کشور،هرآنچه خواستند انجام دادند و مردم عراق را به خاک وخون کشیدند وخساراتی براین ملت وارد ساختند که می بایست بخش عظیمی از سرمایه های آن در آینده صرف بازسازی وبنای مجدد زیربناهای اقتصادی گردد. سازمان ملل متحد با اهداف گوناگون درحوزه‌های مختلف سیاسی،‌ فرهنگی،‌ اجتماعی، اقتصادی و بشردوستانه ونیزبا ارائه نقشی موثردرحفظ صلح وامنیت بین‌المللی، بعنوان فراگیرترین سازمان بین‌المللی که دارای ۱۹۱ کشور عضو است، پس از بی ‌اعتباری "جامعه ملل" که درفاصله‌ جنگ ‌های اول و دوم جهانی تشکیل شده بود، در سال‌های پایان جنگ جهانی دوم پایه‌گذاری شد. در اکتبر سال ۱۹۴۳درمسکو اعلامیه‌ای توسط دولت های آمریکا، شوروی و چین امضا شد که در آن لزوم تاسیس یک سازمان بین‌المللی که جایگزین "جامعه ملل" گردد، تایید گردید و اولین گام مهم در این راه طی کنفرانس "دمبارتن اوکس" (آمریکا) در سال ۱۹۴۴ برداشته شد که در آن چهار کشور شوروی، آمریکا، انگلیس و چین طرح اساسنامه سازمان ملل متحد را تنظیم نمودند. در فوریه ۱۹۴۵ طی کنفرانس یالتا در شوروی حق وتوی کشورهای بزرگ نیز مطرح گردید تا بالاخره با تشکیل کنفرانس سانفرانسیسکو در ۲۵ آوریل ۱۹۴۵، نمایندگان ۵۱ ملت در جلسات عمومی کمیته‌های مختلف، منشور ۱۱۱ ماده‌ای ملل متحد را در ۱۹ فصل تنظیم کردند. پس از تبادل نظرها و مطالعات نهایی در ۲۵ ژوئن، ‌"منشور ملل متحد" به تصویب نمایندگان رسید و در ۲۳ اکتبر ۱۹۴۵ پس از آنکه اکثریت امضاء کنندگان (۲۸ کشور) سند تصویب آن را تسلیم نمودند، منشور فوق قدرت اجرایی یافت و ۵۱ کشوری که در کنفرانس سانفرانسیسکو شرکت داشتند، اولین اعضای این سازمان محسوب گردیدند و تا پایان سال ۲۰۰۲ تعداد ۱۹۱ کشور به عضویت سازمان ملل درآمدند. هزینه‌های جاری سازمان ملل متحد توسط کشورهای عضو تامین می‌شوند که البته سهمیه هر کدام هر سه سال یکبار توسط کمیته ویژه‌ای از سوی مجمع عمومی بر اساس تولید ناخالص ملی و درآمد سرانه آنها تعیین شده و به کشورهای عضو ابلاغ می‌شود. هم اکنون آمریکا و ژاپن به ترتیب با پرداخت ۲۲ و ۱۸ درصد از هزینه های سازمان ملل بیشترین سهم را در تامین هزینه های این سازمان دارند و البته همواره تلاش کرده اند از پرداخت این هزینه که طبق منشور سازمان ملل وظیفه آنها در قبال عضویت است، سوء استفاده کنند.نشانه های بارزسوءاستفاده کشورهای قدرتمند از پرداخت هزینه های سازمان ملل زمانی آشکارا به اثبات رسید که آمریکا ضمن فشار برای برخی امورازجمله موضوع اصلاحات و تاکید برعوض کردن کوفی عنان اعلام کرد درصورت رعایت نشدن خواسته های واشنگتن، پرداخت ها به سازمان ملل قطع خواهد شد. طبیعی است که این سازمان نیزکه ازلحاظ مالی به آمریکا وابسته است، مجبور می شود ملاحظات این کشور را رعایت کند تا دخل و خرجش همخوانی پیدا کند!عضویت برای کشورهایی که منشور ملل متحد را پذیرفته و تعهدات آن را اجرا می‌نمایند و قادر و مایلند که این تعهدات را انجام دهند، آزاد است و اعضای جدید، با توصیه شورای امنیت و کسب حداقل دو سوم آراء مجمع عمومی پذیرفته می‌شوند. سازمان ملل متحد دارای شش رکن اصلی مجمع عمومی، شورای امنیت ، شورای اقتصادی و اجتماعی، شورای قیمومیت، دیوان عدالت بین‌المللی و دبیرخانه است ضمن اینکه ۳۱ موسسه وابسته به این سازمان نیز در زمینه‌های مختلف به فعالیت مشغول هستند .سازمان ملل متحد دارای شش رکن اصلی مجمع عمومی، شورای امنیت، شورای اقتصادی و اجتماعی، شورای قیمومیت، دیوان عدالت بین‌المللی و دبیرخانه است ضمن اینکه ۳۱ موسسه وابسته به این سازمان نیز در زمینه‌های مختلف به فعالیت مشغول هستند که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، آژانس چند جانبه ضمانت سرمایه‌گذاری، اتحادیه جهانی پست، سازمان جهانی بهداشت، صندوق بین‌المللی پول، صندوق کودکان ملل متحد و سازمان خواروبارو کشاورزی ملل متحد از آن جمله است. شورای امنیت سازمان ملل متحد که وظیفه اصلی را در اجرای حفظ صلح و امنیت بین‌المللی بر عهده دارد همان ساختار قبلی خود را حفظ کرده، یعنی همان پنج عضو ( آمریکا،‌ انگلیس، چین، روسیه، فرانسه) قدرتمندی که عضویت دائم را درسازمان داشتند وهمچنین از حق وتو برخوردار بودند، همچنان عضویت دارند و همچنان از حق وتو برخوردارند که البته اخیرا طرحی از سوی کوفی عنان دبیر کل وقت سازمان ملل و برخی کشورها در خصوص افزایش تعداد اعضای دائم و غیر دائم شورای امنیت و تغییر ساختار سازمان ارائه شده که در حال بررسی است. کوفی عنان در طرح اصلاحات خود برچند موضوع تاکید کرد: مبارزه مدون با تروریسم و ارائه تعریف دقیق و واحد این واژه، توسعه شورای امنیت و اضافه شدن قدرت هایی که در ۶۰ سال گذشته قدرت شده اند، اصلاحات در سطوح مدیریتی سازمان ملل و به طور کلی مساله توسعه، تروریسم ، حقوق بشر، مساله عملیات صلح بانی، کمیسیون برقراری صلح ، مساله خلع سلاح ، مساله اصلاحات در سازمان ملل و مساله توسعه شورای امنیت از جمله محورهای مورد نظر عنان بود. در ابتدا قراربود موضوع اصلاحات در نشست سران مجمع عمومی که در ماه سپتامبر (شهریور) انجام شد مورد بررسی قرار گیرد و در همان جلسه نیز نتایج اعلام شود؛ اما در پی جنگ دیپلماتیک کشورها برای کسب کرسی های شورای امنیت و چنگ زدن اعضای دائم کنونی به دیگر کشورها برای جلوگیری از ورود آنان که صحنه ای از جنگل را به اذهان می آورد، موضوع اصلاحات بی نتیجه ماند و عنان از کشورها خواست لااقل تا پایان سال جاری میلادی در این زمینه به نتیجه برسند. سازمان ملل متحد تاکنون داشتن هفت دبیرکل را تجربه کرده است و اکنون کوفی عنان این سمت را به عهده دارد که البته شش ماهی بیشتر از اجرای این وظیفه باقی نمانده است.کوفی عنان که شصت وهفتمین سال زندگی خود را درحال پشت سرگذاردن است در شهر کوماسی غنا در تاریخ ۸ آوریل ۱۹۳۸ متولد شد و در محل تولد خود در دانشگاه علوم و تکنولوژی تحصیل کرد.عنان اولین دبیرکلی است که ازسطوح کارمندی ملل متحد دراین سمت به فعالیت پرداخت و دوره دبیرکلی‌اش از اول ژانویه ۱۹۹۷ آغاز گردید و پس از یک دوره پنج ساله در ۲۹ ژوئن ۲۰۰۱ بر اساس توصیه شورای امنیت، مجمع عمومی برای پنج سال دیگر یعنی تا دسامبر ۲۰۰۶ در سمتش ابقاء شد. عنان در آوریل ۲۰۰۰ گزارش هزاره را تحت عنوان "ما مردمان: نقش ملل متحد در قرن بیست و یکم" منتشر کرد که در آن از کلیه کشورهای عضودرخواست نمود خود را درمقابل برنامه اقدام به منظورخاتمه فقر و نابرابری، بهبود آموزش، کاهش ویروس و بیماری ایدز، حفظ محیط زیست و حمایت مردم در درگیری‌های مرگ‌آور و خشونت‌آمیز متعهد نمایند؛ ‌این گزارش پایه و اساس "اعلامیه هزاره" شد که توسط رهبران کشورها و دولت‌های شرکت کننده در اجلاس هزاره که در مقر سازمان ملل در سپتامبر ۲۰۰۰ برگزار شد. از تعداد حدود ۱۸۰۰ قطع نامه ای که شورای امنیت تاکنون صادر کرده است بیشترین تعداد آن مربوط به مبارزه با تروریسم بوده است.
تا پایان جنگ سرد یعنی در طول ۴۵ سال، تقریبا ۶۰۰ قطعنامه‌ از سوی شورای امنیت سازمان ملل صادر شده اما در فاصله‌ کوتاه بعد از جنگ سرد تاکنون چیزی بیش از ۱۲۰۰ قطعنامه‌ از سوی شورای امنیت صادر شده است. طبق آماری که از سوی سازمان ملل منتشر شده است، از تعداد حدود ۱۸۰۰ قطع نامه ای که شورای امنیت تاکنون صادر کرده است بیشترین تعداد آن مربوط به مبارزه با تروریسم بوده است. اما جالب آنکه علیرغم صدور این تعداد قطع نامه در زمینه مذکور، تروریسم هنوز مهمترین چالش جهانی محسوب می شود

منبع : خبرگزاری مهر