رسانه و تجارت

هم اینك حجم تجارت با استفاده از رسانه های الكترونیكی به بیش از ۵۰۰ میلیارد دلار در آمریكا رسیده است. بنابراین بازنگری در شیوه های ارتباطی و تعامل آن در حوزه اقتصادی می تواند یكی از رویكردهای مثبت در جامعه ما باشد. مطلبی در زمینه رسانه و تجارت الكترونیك تهیه شده كه می خوانید:
رشد شتابان فناوری اطلاعات و توسعه شبكه ای ارتباطی در سالهای اخیر افق های تازه ای گشوده است.
ظهور فنون و شیوه های نوین تولید و پردازش و انتقال اطلاعات موجب ارتقاء كارایی و بهره وری و سرعت در برقراری ارتباط و تقلیل هزینه های عملیاتی در شركت ها و سازمان های تجاری گردیده است. امروزه شبكه های ارزش افزوده در سراسر جهان به سرعت گسترش می یابد و بسیاری از كشورهای در حال توسعه سرگرم ایجاد شبكه های متعدد ملی هستند كه موجب تسهیل تجارت و افزایش قدرت رقابت خواهد شد.
این زیرساخت های ارتباطی روی هم رفته برقراری ارتباط با تمام بازارها و شركای تجاری در نقاط دور و نزدیك جهان را امكان پذیر می سازد.در سالهای اخیر حضور اینترنت در ارتباطات باعث توسعه مبادله اطلاعات تجاری شده است. لذا اینترنت به عنوان ابزاری كارآمد و نسبتاً ارزان در دسترس تجارت قرار گرفته است و از دستاوردهای انقلاب اطلاعاتی عصر حاضر مبادله الكترونیكی اطلاعات و تجارت الكترونیكی است. لذا با فراهم آمدن امكانات و كاربرد فنون جدید تبادل اطلاعات امروزه فعالیت هایی مانند شناسایی، شركای تجاری، برقراری ارتباط با خریداران و فروشندگان و معرفی محصولات و خدمات جدید و دستیابی به بازار ها و منابع تأمین كالا با روانی و كارآیی بیشتر و در عین حال هزینه كمتر امكان پذیر شده است.
در كشورهای پیشرفته صنعتی تقریباً ۸۵ درصد از مكاتبات تجاری بین شركای تجاری با استفاده از این قالب های استاندارد انجام می شود. در كشورهای درحال توسعه این نسبت هنوز به مراتب كمتر است ولی به سرعت رو به افزایش می رود.علی رغم نابرابری فناوری اطلاعات بین كشورهای پیشرفته و در حال توسعه، این كشورها تلاش دارند با بهره گیری از ابزار نوین و كاستن از فاصله اطلاعاتی حضور خود را در بازارهای برون مرزی تقویت نموده و سهم بیشتری از بازارهای مبانی و به ویژه در بخش صادرات را به خود اختصاص دهند. مبادله الكترونیكی اطلاعات حاصل یك كشف واحد در قلمرو فن آوری نیست، بلكه ثمره بهره برداری برنامه ریزی شده و هماهنگ از منابع و ابزار متعددی مانند سیستم های رایانه ای ،زیرساخت مخابراتی، استانداردها ،راهبردهای اجرایی دانش فنی و روان ساختن قوانین و چارچوب های حقوقی است. از این رو اجرای آن و گذر از مرحله مبادله اطلاعات بر اساس شیوه های سنتی به مرحله مبادله الكترونیكی نیز، جز با تشریك مساعی نزدیك بین بخش های ذی ربط دولتی و خصوصی میسر نمی گردد.از سوی دیگر مبادله الكترونیكی اطلاعات را نمی توان یك جانبه یا در محیطی بسته اجرا نمود، بلكه كاربرد و بهره مندی از مزایای آن مستلزم مشاركت جمعی و داوطلبانه كلیه شركای تجاری ذیربط است. لذا فراهم نمودن زمینه لازم برای اجرای موفقیت آمیز آن باید به گونه ای سیاست گذاری و برنامه ریزی شود كه شركت ها و بنگاه های تجاری كوچك و متوسط نیز بتوانند استفاده كنند.بشر امروز برای كسب ثروت و قدرت نیاز به دانایی پیشرفته دارد. لذا گروهی از مردم بیشترین دسترسی را به اطلاعات دارند و امكانات دانایی خود برای ثروت را می دانند، بنابراین تجارت الكترونیك به عنوان یكی از راه ها مطرح است و با توجه به این كه مدت زمانی كوتاه از معرفی آن نمی گذرد، اما رشد بی سابقه ای را داشته است. از جمله كشورهایی كه در زمینه تجارت الكترونیك فعالیتهای زیادی كرده اند كشورهای كانادا و پاكستان و چین را می توان نام برد كه كانادا در سال ۲۰۰۰ با مجموع ۲۰ درصد تمام فروش ها از طریق اینترنت به مصرف كنندگان بوده است. مصرف كنندگان در زمینه های مختلف از جمله هنری و سرگرمی و بخش تفریحات ۸۸ درصد خریدهای اینترنتی و ۷۳ درصد در زمینه وسایل راحتی است؛ به طوری كه ۱۷ درصد این فروش ها به مشتریان خارج از كانادا بوده است.
در پاكستان نیز بیش از ۵ درصد تولید ناخالص داخلی شامل بخش خدمات می شود كه ۲۰۵ درصد آن بخش خدمات مالی و ۳ درصد آن مربوط به بخش تكنولوژی های اطلاعاتی و ارتباطی است در حالی كه آمریكا به تنهایی در بخش تكنولوژی های اطلاعاتی بیش ا ز ۵۰ درصد تولید ناخالص ملی آن كشور را دربرمی گیرد. تا سال ۲۰۰۶ گستره این فعالیت ها سالانه به طور متوسط بین ۵۴ الی ۷۱ درصد رشد خواهد رسید و كشور ما نیز در این راستا در مردادماه ۱۳۸۱ سیاست نامه تجارت الكترونیكی را به تصویب رساند لذا این موضوع به كنكاش زیادی نیازمند است.رسانه ها به عنوان ابزاری برای دستیابی مردم به اطلاعات هرچه سریع تر مطرح هستند؛ از این رو رسانه های الكترونیكی بر رسانه های مكتوب ترجیح داده می شوند و تجارت الكترونیكی به عنوان یكی از شاخه های رسانه های الكترونیكی امروزه با استقبال زیادی روبه رو شده و راه را برای دیگران هموارتر كرده است.
از جمله فواید آن می توان به:
۱- دستیابی به بازاری سریعاً رشدیابنده كه جمعیتی بیش از ۱۰۰ میلیون نفر را دربردارد.
۲- وضعیت كنونی تكنولوژی شما را قادر می سازد به شیوه های جدید پیغام هایتان را مبادله و یا به تصورات خود تحقق بخشید.
۳- برقراری ارتباطات آنی با هر نقطه از دنیا بدون تقبل هزینه تماس های راه دور.
۴- كاهش هزینه های نیروی كار و اداری.
۵- كاهش تأخیرهای زمانی و جریان اطلاعات از لحاظ روانی و اطمینان بیشتری كه برخوردار خواهید شد.
۶- به وجود آمدن رقابت شدید و تكاپوی بیشتر برای كار.
تا دهه ۱۹۹۰ توجهات به فناوری هایی معطوف بود كه ارتباطات را بیشتر دوسویه و تعاملی می ساخت. این تفكر هم منعكس كننده و هم شكل دهنده فناوری های ارتباطی جدیدتری مانند رایانه ها و اینترنت بود. با آن كه نقدهای رادیكالی تداوم یافت، رویكردهای ارتباطاتی بر راهبرد ایجاد شبكه و مشاركت و كثرت گرایی تأكید می ورزیدند، نقشی كه شبكه ها برای رایانه ها و اینترنت ایفا می كنند، مشابه نقش پخش رادیو و تلویزیون برای رسانه ها و ارتباطات دوسویه برای ماهواره ها و ارتباطات را دربرداشت.به جای تعامل جریان های اطلاعاتی دوسویه صرف شبكه ها امكان اتصال به مخاطبان مختلف را از طریق كانال های ارتباطاتی مختلف فراهم می سازد و پیام های متعددی را می توان از آن طریق ارسال كرد.شبكه ها هیأت اجتماعی جدید جامعه ما را تشكیل می دهند و ترویج منطق شبكه به طور گسترده ای باعث اصلاح عملیات و نتایج در روند تولید و تجربه و قدرت و فرهنگ می شود. جایی كه زبان شبكه ای با تحلیل های پیشین همراه می شوند، همان نقطه ای است كه بسیاری از عاملان تازه و قدیمی در آن درگیرند و روش های مختلفی كه آنان از طریق آنها با این شبكه های ارتباطاتی به طور دوسویه ارتباط برقرار می سازند در آن مشاهده می شود. تجارت الكترونیكی به عنوان یكی از زبان های شبكه ای در اینترنت تأثیرات زیادی در رسانه ها می گذارد. لذا جامعه نیز تأثیرپذیر از رسانه ها است و این عاملی مهم است.
بنابراین مسائل زیر مطرح است كه:
۱- بیشتر مردم با تجارت الكترونیك در ادارات و یا در منازل آشنا می شوند.
۲- وبلاگ ها كه نوعی رسانه ای جدید هستند كه در آشنایی مردم با تجارت الكترونیك تأثیرگذارند.
۳- مردم برای آشنایی با آن از رسانه های داخلی بیشتر استفاده می كنند یا خارجی؟
۴- آیا به دست آوردن اطلاعات و اخبار از طریق آن آسان تر نیست؟
۵- رسانه های سنتی پذیرای بخشی به عنوان تجارت الكترونیكی در درون خود هستند؟
۶- خرید كالا از سایت های تجارت الكترونیكی باعث بسط و گسترش آنها خواهد شد؟
مك لوهان در این باره می گوید: جامعه انسانی با توجه به تظاهرات كنونی حیات اجتماعی چه جهاتی را پیموده و چه مسیری را در آینده دنبال خواهد كرد؟ به باور مك لوهان، تكنولوژی منبعث از ذهن و عمل انسان است، ولی انسان هر عصر و دوره ای خود زاییده تكنولوژی زمان خویش است. لذا هر تكنولوژی، بشر را به تدریج در فضای تازه ای قرار می دهد و هر فضای تازه، عاملی تعیین كننده در سرنوشت و زندگی بشر به شمار می رود.مك لوهان در كتاب برای درك رسانه های خود می گوید: یك نقطه اتكا در جهان به من نشان دهید تا من توسط آن دنیا را تكان دهم. اگر امروز ارشمیدس زنده بود حتماً رسانه های ما را با انگشت نشان می داد و می گفت: من چشم ها و گوشها و اعضا و مغزهای شما را به عنوان نقطه اتكا به كار می گیرم و دنیا را آن گونه كه مایلم به حركت درمی آورم.كاستلز در كتاب عصر اطلاعات خود به نظریه جامعه شبكه ای اشاره كرده و می نویسد: «جامعه شبكه ای محصول همگرایی سه فرایند تاریخی مستقل است كه این سه فرایند انقلاب اطلاعات و ظهور جامعه شبكه ای را امكان پذیر ساخت و تجدید ساختار سرمایه داری و اقتصادی متكی به برنامه ریزی و متمركز در دهه های مختلف به این سو با هدف غلبه بر تعارض های درونی را رقم زد.بحث تجارت الكترونیك و كاربرد آن در رسانه ها با ظهور اینترنت در ایران از سال ۷۲ آغاز شد و مركز ارتباط تعدادی از مراكز دانشگاهی را با شبكه آموزشی و پژوهشی اروپا از طریق دانشگاه وین اتریش فراهم كرد.
اولین پست الكترونیك در ۱۸ ژانویه ۱۹۹۲ از ایران ارسال شد و استفاده از كارت به جای پول در اوایل دهه ۱۹۵۰ در كشور آمریكا آغاز شد.استفاده از كارت در آمریكا به عنوان ویزا مستركارت، آمریكا اكسپرس معمول شد. با الكترونیكی شدن كارتها و به كارگیری پایانه های رایانه ای در نقطه فروش در ۱۹۸۳ ابعاد استفاده از كارتها در تجارت گسترده تر شد.به كارگیری رایانه در دهه ۷۵ میلادی نیز مؤثر بوده است و اینترنت شاید بیشتر از دیگر عوامل بر گسترش تجارت الكترونیكی تأثیر داشته است. در قرن ۲۰ میلادی به مرور تجارت الكترونیكی به مفهوم جدید آن از طریق شبكه های خصوصی و عمومی و اینترنت در آمریكا آغاز شد. در سال ۱۹۹۴ حجم معاملات تجاری به صورت الكترونیكی در آمریكا حدود ۳۲۵ میلیارد دلار برآورد شده است.

سمانه بامشاد

منبع : روزنامه همشهری