فهرست نویسی منابع اینترنت

در بیست، سی سال اخیر, فن‌آوری اطلاعات روش كار ما در كتابخانه‌ها، از جمله ابزارهایی راكه با آنها كار می‌كنیم و نوع موادی را كه با آن‌ها به ارائه اطلاعات می‌پردازیم تغییر داده است. در چند سال اخیر تغییرات بسیار سریع بود, و اینترنت با شتابی فراوان به یك منبع اطلاعاتی ممتاز بدل شده است. برخی در این باره كه آیا در آینده نیازی به كتابخانه‌ها وجود خواهد داشت یا نه به تعمق پرداخته‌اند. برخی نیز گفته اندكه واقعاًبه وجود فهرستنویسان نیازی نخواهد بود. اما آنان به این نكته توجه نكرده اند كه بسیاری از كتابداران به فناوریهای نوین از صمیم قلب خوش‌آمدمی‌گویند و بسیاری از فهرستنویسان, مهارت‌هایشان را وارد عصر اطلاعات می‌كنند و به سازماندهی _ آری، به فهرستنویسی اینترنت می‌پردازند!این مقاله در پی بررسی این موضوع است كه چرا باید منابع اینترنت فهرستنویسی شود, چه كسی باید آن را انجام دهد، این كارچه مشكلاتی در پی دارد, و چه طرح‌هایی برای آینده باید تدوین شوند؟
چرا اینترنت را فهرستنویسی كنیم؟
آیا واقعاً فهرستنویسی اینترنت عملی است؟ آیا موتورهای كاوش و صفحات وب به تنهایی كافی نیستند؟در تحقیقی كه در سال ۱۹۹۵ انجام شد، آرلن جی.تیلور و پاتریك كلمسون موتورهای كاوش و فهرست‌ها را مقایسه كردند. آن‌ها ضعف‌های موتورهای كاوش را به این صورت بیان كردند:
- در یك مجموعه از یافته‌های بازیابی شده, مدخل‌های تكراری فراوانی ملاحظه می شود.
- نتایج غیر قابل‌پیش‌بینی هستند.
- نتایج چه بسا كاملاً گمراه‌كننده باشند: ممكن است جستجویی در یك موتور كاوش نتیجه‌ای نداشته, ولی در موتور دیگر دارای یافته‌های فراوان باشد.
- موتورهای كاوش محتویات پایگاه‌های اطلاعاتی خودشان را نشان نمی‌دهند و از معیارهایی كه برای گنجاندن یك مدرك در فایل‌هایشان دارندحتی شرحی ارائه نمی‌كنند.
- مهار واژگانی وجود ندارد و قواعد نقطه‌گذاری و بزرگ‌نویسی نیز استاندارد نیست.
- بدون بررسی عملی هر عنصر، اغلب نمی‌توان میزان ربط و رابطه‌ها را تحلیل كرد, یعنی اطلاعات كافی در »مدخل نمایه« موجود نیست تا فرد بتواند دست به انتخاب مناسب بزند.
این منبع كه با سرعت در حال گسترش و تغییراست و ما آن‌را اینترنت می نامیم، نیازمند سازماندهی است و چه كسی برای این‌كار بهتر از ما كه هر روز در حال سازماندهی اطلاعات هستیم؟می‌توانیم سیاهه‌های »وارد مكان‌یاب‌های جهانی منابع«(۱) را وارد سایت‌های وب (۲)خود كنیم، اما این سیاهه‌ها بسیار گسترده می شوند و نگهداری ومنظم كردن آن‌ها كاری دشوار است و جای توصیف‌های مفیدی كه در ركورد‌های كتابشناختی وجود دارند از این سیاهه‌ها خالی است. شاید هنوز هم نیازمند ‌»ركوردهای مارك« (۳)هستیم؟
در دستنامه ای كه با عنوان »فهرستنویسی منابع اینترنت: دستنامه و راهنمای عملی« در او.سی.ال.سی(۴).برای »پروژه فهرستنویسی اینترنت« مورد استفاده قرار گرفته, نانسی بی.السون (۵) مفروضات اصلی پروژه را این گونه شرح می دهد:
- اطلاعات ارزشمند فراوانی در اینترنت وجود دارد.
- این منابع برای دسترسی باید سازماندهی شوند.
- استفاده از فنون و شیوه های موجود كتابداری و ایجاد ركوردها برای بازیابی از طریق فهرست‌های پیوستهء موجود, كارآمدترین روش دسترسی به این منابع است.حتی در بین خود كتابداران دربارهء ضرورت فهرستنویسی اینترنت اتفاق‌نظر وجود ندارد. »جیم هلمز«(۶)، از دانشگاه تكزاس در اوستین می‌گوید كه دسترسی به مجلات الكترونیكی از طریق صفحهء وب كتابخانه در جلسه‌ای مورد تمجید قرار گرفته، غافل از اینكه این دسترسی از طریق فهرست رایانه ای كتابخانه صورت گرفته است. او فكر می‌كند این وضعیت در حال تغییر است, هرچند كه:...استنباطی وجود دارد كه من معتقدم در حال تغییر است, ولی به موجب آن, مجلات الكترونیكی نباید فهرست شوند. عده‌ای دارند كه موتورهای كاوش وب دسترسی بهتری به اطلاعات وب را مهیا می كنند و سیاهه‌های الفبایی مجلات الكترونیكی شیوهء راه مناسبی برای دسترسی به این مواد هستند. اما من اعتقاد دارم, كه اكثر كتابداران دریافته‌اند كه فن‌آوری كنونی جستجوی وب در حد بازیابی اطلاعات برای مقاصد تخصصی نیست و در حال حاضر, فهرست بهترین سازو كار انحصاری برای سازماندهی و گردآوری اطلاعات برای تمامی كاربران است به مرور زمان آن استنباط باید بیش‌تر تغییركند. كار موتورهای كاوش فقط انجام وظیفهء فهرست‌های رایانه‌ای نیست. ارائه سیاهه‌هایی از صفحات وبی كه به صورت موضوعی سازماندهی شده‌اند نیز چنین انجام نمی‌دهند, هر چند كه مفید هستند. همان طور كه هاوكینز« گفته است: »افزودن مجلات وبی به فهرست‌های رایانه‌ای امكان می‌دهد به مثابه دروازهء اینترنت عمل كنند و یك طیف كامل از نقاط دسترسی، تحلیل‌های موضوعی و كاركردهای كاوشی موجود برای انواع دیگر مواد را به كاربران ارائه می‌دهند (۴).هسای-ای« گفته است كه كتابداران و بویژه فهرستنویسان دارای تخصصهایی هستند كه برای فهرستنویسی اینترنت مورد نیاز است (۵)."كتابخانه‌ها در انتخاب منابع، مناسب تر از موتورهای كاوش یا خدمات جستجوی اینترنت هستند زیرا در فراهم‌آوری منابع با قالب‌های مختلف برای كاربران محلی خود, دارای تخصص هستند. مهارت كتابداران در انتخاب منابع و جامعهء نسبتاً مشخص مراجعه‌كنندگان آن‌ها موفقیت‌شان را در ارزیابی و انتخاب منابع اینترنتی تضمین می كند. بویژه فهرستنویسان باید درگیر سازماندهی منابع اینترنتی شوند زیرا آن‌ها این اصول را برای فهرستنویسی قالب‌های متفاوت مواد به كار گرفته اند وحتماً قادر به كاربرد این اصول در فهرستنویسی منابع اینترنتی با كارآیی مساوی هستند.
چه كسی اینترنت را فهرستنویسی می كند؟
اینترنت در فهرست‌های رایانه ای محلی سراسر كشور و جهان فهرست می‌شود. پروژهء »او.سی.ال.سی.« برای فهرستنویسی اینترنت در سال ۱۹۹۱ با ۳۱ فهرستنویس داوطلب برای فهرست كردن یك نمونه آغاز شد. یافته‌های كلیدی این پروژه عبارت بودند از (۶):
- منبع توصیف شده روش مطلوبی به نظر می رسید.
- با وجود آشنایی با فهرستنویسی فایل‌های رایانه‌ای، استفاده از اطلاعات آموزشی دربارهء فهرستنویسی منابع اینترنتی مجاز بود.
در واكنش به این یافته‌ها، »فهرستنویسی منابع اینترنتی: دستنامه و راهنمای عملی»«نانسی اُلسون« منتشر شد و فیلد ۸۵۶ »یو. اس.مارك«(۷) ابداع و پیشنهاد شد. »فهرست اینتركت«(۸) آغاز شد و بار ركوردهایی كه را از »ورلدكت«(۹) (فهرستگان پیوستهء »او.سی.ال.سی«) گرفت, ایجاد‌شد (۱). چنانكه »جول« بیان می كند (۷):"فهرست اینتركت وحدت رویه جستجو در فهرست و مجموعه‌عملكردهای‌متداول آن‌یعنی جستجوی كلیدواژه‌ای و عبارتی، جستجو در نمایهء منتخب، و عملكردهای بولی با دسترسی مستقیم به منابع اینترنتی را نشان می دهد. سطح اولیه دسترسی به امكان جستجو كه مورد انتظار كاربر برای ]بازیابی[ یك كتاب معمولی بود اكنون به مجموعه ای از منابع اینترنتی گسترش یافته بود. به زودی فروشندگان سیستم‌های كتابخانه‌ای به اصلاح تولیدات خود پرداختند تا از قابلیت ارتباطی فیلد ۸۵۶ بهره مند گردند و فهرست‌های رایانه‌ای مبتنی بر وب متولد شدند."دومین طرح فهرستنویسی اینترنت از سوی »او.سی.ال.سی.« در سال ۱۹۹۴ با ۲۳۱ عضو از انواع كتابخانه‌ها و ۴۷۰۰ منبع اینترنتی آغاز به كار كرد پیمایشی در سال ۱۹۹۶ انجام گرفت نشان داد كه اعضای این پروژه احساس می‌كردند كه پروژه, بسیار موفق است و اكثر آن‌ها برای افزایش میزان فهرستنویسی منابع اینترنتی برنامه‌ریزی كرده‌اند. تا سال ۱۹۹۸ كه مقالهء »جول« نوشته شد، ۵۰۰۰ كتابخانهء عضو »او.سی.ال.سی.« با مجموع بیش از ۰۰۰/۳۳۰ منبع, بیش از ۱۸۰۰۰ منبع اینترنتی را فهرست كرده بودند.با وجود موفقیت »پروژه اینتركت«، مشكلاتی در رابطه با فهرستنویسی سایت‌های وب وجود دارد, زیرا آن‌ها با آنچه تاكنون فهرست كرده ایم تفاوت دارند.
چرا فهرستنویسی سایت‌های وب دشوار است؟
فهرستنویسان در توصیف عناصری كه می توانند لمس كنند و در دست بگیرند توانا هستند. آن‌ها می توانند شیء را به عنوان یك كل ببینند و ملاحظه كنند كه چه قسمت‌هایی از آن با قسمت دیگر مرتبط است. این, در یك محیط پیوسته كار ساده ای نیست، و تغییر مداوم و محیط رو به رشد اینترنت مسئلهء توصیف را پیچیده تر می كند. »هاوكینز« تفاوتها و دشواریهای فهرستنویسی پیایندهای الكترونیكی را به شرح زیر بیان كرده است (۱۰):
- اگر شماره‌های پیشین, بدون شماره‌گذاری به آرشیو منتقل شده باشد، یافتن شمارهء اول به عنوان مأخذ توصیف, دشوار است.
- بسیاری از پیایندها فاقد فهرست مندرجات هستند.
- سهولت روزآمد سازی به ناشران اجازه می دهد تغییراتی را، حتی در عنوان شماره‌های منتشر شدهء پیشین انجام دهند.
- نگارش‌های »اَسكی« و »اچ‌تی‌ام‌ال« از نسخه‌های كد استاندارد آمریكایی برای تبادل اطلاعات(۱۰) و زبان نشانه گذاری فرامتن(۱۱) در یك شمارهء واحد ممكن است عناوین نسبتاً متفاوتی داشته باشند.
- غالباً تفاوت‌هایی بین نگارش‌های چاپی و پیوسته وجود دارد.
برخی سایت‌های وب امكان دسترسی به دو یا چند ادواری را كه مرتبط با هم به نظر میرسند, از جمله نگارش‌هایی را كه به زبان‌های متفاوتی هستند فراهم می‌كنند.با نرجی« با بیان این كه نحوهء سازماندهی یك سایت را طریقی كه كاربر آن از آن استفاده می‌كنند، تعیین می‌نماید، به تشریح مشكلات فهرستنویسان در توصیف سایت‌های وب پرداخته است (۱۱):اسناد چاپی را می‌توان به مثابه یك كل یكپارچه در نظر گرفت زیرا شكل فیزیكی اثر ارتباط بین اجزای سند (مانند صفحات، بخش‌ها و غیره) راتعیین می‌كند در محیط فرامتنی كه كاربر می تواند اسناد را در بهترین توالی متناسب با نیازهایش مطالعه كند، تشخیص چیزی كه وارد می‌شود, بسیار دشوار است. روابط بین فایل‌ها به روشی كه كاربر مدرك را می‌خواند و قالب‌بندی اسناد دیجیتالی تا حد زیادی به اولویت بندی خاص او وابسته است.ما قادر نیستیم آن‌ها ]منابع اینترنتی[ را در دست بگیریم و رابطهء منظمی بین صفحات آن مشاهده كنیم, یا شمارهء صفحات را بدانیم, یا اندازهء آن را براساس سانتیمتر, آنگونه كه در مورد كتاب اتفاق می افتد، تعیین كنیم. برخلاف انتشارات چاپی، یك منبع منتشر شدهء پیوسته ممكن است‌هر روز تغییر كند . »یا نرجی« باز هم درباره عدم ثبات سایت‌های وب می‌گوید (۱۲):تعیین ویژگی‌های آثار رقومی دارای ثبات به نظر نمی‌رسد زیرا این آثار به سادگی قابل اصلاح هستند. عنوان، محتوی، محل استقرار، نویسنده، یا دیگر اطلاعات مرتبط با یك مدرك الكترونیكی ممكن است مكرراً تغییر كند. اگر فهرستنویسان بخواهند یادداشت‌ها و نقاط دستیابی مربوط به هر عنصری را كه تغییر می‌كند اضافه كنند، نتیجهء احتمالی افزایش انفجار گونهء تعداد ركوردها و/ یا تعداد ركوردهای بسیار و طولانی در پایگاه است.سایت‌های وب نه تنها غالباً تغییر می‌كنند, بلكه جابجا و حتی گاهی ناپدید می شوند. جول به مشكلات موجود در فهرستنویسی هدف‌های سیال‌ می‌پردازد (۱۳):
»كتابخانه‌ها با انتخاب، فهرستنویسی و ادغام یافته‌ها در فهرست‌های رایانه‌ای محلی, بر ارزش منابع فهرست‌های اینترنتی می افزایند. اما باز هم پرسش مربوط به بی ثباتی و گذرا بودن این منابع همچنان بی جواب می گذارد«. كدام كار بر اینترنت هست كه با پیغام »خطای ۴۰۴، فایل پیدا نشده« مواجه نشده باشد؟ این پیغام خطای تكراری علاوه بر بسیاری نكات, بیانگر این واقعیت است كه منبعی كه زمانی با یك مكان‌یاب منابع جهانی (یو.آر.ال) شناسایی شده بود, اكنون ناپدیدشده یا به موجودیت آن، خاتمه داده شده است.استفاده از فیلد ۸۵۶ در فهرست‌های رایانه‌ای، روشی جدید و حیرت انگیز برای مرتبط كردن فهرست محلی با اینترنت است اما مدیریت
مكان‌یاب‌های »یو.آر.اِل.«هایی كه دائماً در حال تغییر هستند، كار دشواری است. »جول« بیان می‌كند كه این مسئله چگونه »پروژه فهرست اینترنتی« »او.سی.ال.سی.« را تحت تاثیر قرار داده است (۱۴):یو.آر.اِل.«ها محل‌هایی را كه دارای نشانی خاص هستند نشان می‌دهند و رمزگذاری آن‌ها را در قالب ركوردهای كتابشناختی كه قرار است در یك سیستم توزیع شده قرار بگیرند, مشكل آفرین است. برخی آن را كابوس نگهداری برای فهرستنویس نامیده‌اند و البته این ویژگی چندان هم بی ربط نیست. گردآوری اطلاعات در »پروژهء فهرست اینترنتی او.سی.ال.سی.« نشان داد كه به طور متوسط ۳ درصد از »یو.آر.اِل«های »فهرست اینترنتی« در طی هیچ یك از آزمایش‌های انجام گرفته, قابل دسترسی نبوده‌اند«. این درصد كم نسبتاً اما باز هم مشكل ساز, بدون شك به دلیل نوع منابعی است كه كتابخانه‌ها انتخاب و فهرست می‌كنند و تقریباً به یقین می‌توان گفت كه چندین برابر كم‌تر از میزان خطایی است كه در هنگام جستجو در كل اینترنت ملاحظه می شود. بخش نامشخصی از این خطاها بدلیل تغییر یو.آر.اِل. است (منبع ناپدید شده است). (علت دیگر خطا از نظام و شبكهء راه دور ناشی می‌شود و تعیین دقیق مواردی كه به دلیل خطای »یو.آر.اِل. «پیش می‌آید كار دشواری است. یعنی تمامی خطاها از »یو.آر.اِل. «سرچشمه نمی‌گیرند.) بزودی مشخص شد كه رمزگذاری »یو.آر.اِل.‌«ها در ركوردهای كتابشناختی مزایا و دردسرهایی به دنبال دارد.به این دلیل, ادارهء پژوهش »او.سی.ال.سی.«دست به ایجاد »پرل« یا مكان‌یاب دائمی منابع جهانی(۱۲) زد. در این نظام كه اسم ساختگی(۱۳) یك »پرل« برای هرسایت وی ایجاد می‌شود و با »یو.آر.اِل. « همراه. »یو.آر.اِل.« در صورت نیاز تغییر می‌كند, ولی »پرل« تغییر نمی‌كند. كاربرانی كه ثبت نام شده‌اند اقدام به ایجاد »پرل« تا رابطهء »پرل/یو.آر.اِل.« را برقرار كنند. جول مزایای نظام »پرل« را تشریح می‌كند (۱۵):مزایای این نظام روشن است:یك »پرل« به هر تعداد دفعات می‌توان ایجاد كرد مثلاً من چندین نسخه از ركوردهای كتابشناختی را در جاهای مختلف, یعنی بر روی صفحات وب، در یك مقالهء الكترونیكی، در استنادات یا كتابشناسی‌های یك سیاههء نشانه‌گذاری‌ها ایجاد می‌كنم)، باز هم اگر »یو.آر.اِل.« یك منبع ارجاع داده شده تغییر كند، آن تغییر تنها یك بار, با استفاده از سرویس‌دهنده(۱۴) »پرل« اتفاق می‌افتد.كار نگهداری فهرست (و عموماً حفظ پیوندها) به یكباره به یك روزآمدسازی صِرف خلاصه می‌شود. پرل‌‌ ‌ها به سادگی‌مشكل گم‌شدن‌یو.آر.اِل.‌ها را حل می‌كنند, اما مشكلاتی كه كتابداران در توصیف سایت‌های وب دارند همچنان باقی است. چنانكه بانرجی گفته است: تشخیص این كه یك اثر كجا و چگونه از طریق پرل و دیگر ساختارها در دسترس قرارگیرد مشكل خاصی نیست، به این دلیل ساده كه روش دسترسی به یك منبع هیچ گاه به بی نظمی موجود در توصیف یا در اطلاعات دربارهء آن نیست.در این خصوص چه كاری صورت گرفته است؟مارك، ابرداده،اس.جی.ام.ال (۱۵)
برخی می‌گویند مشكل به قواعد فهرستنویسی انگوامریكن، ویرایش ۲ برمی گردد كه برای ادواریهای الكترونیكی نوشته نشده است. برخی دیگر می‌گویند كه مارك برای این واقعیت فهرستنویسی سایت‌های وب كارآ نیست (هرچندكه در پروژه او.سی.ال.سی. كار می‌كند). عده‌ای دیگر می‌گویند آن‌ها خوب كار می‌كنند، اما پیچیدگی آن‌ها وقت‌گیر است. جولگفته است. (۱۷):ركورد های كتابشناختی غنی هستند و نمونه‌های بسیار خالص ابرداده به شمار می‌آیند كه ممكن است داده‌ها توصیفی، موضوع، رده بندی، مستند, و اطلاعات دسترسی را شامل شوند, كه تمامی آنها براساس قواعد و قالب‌های تثبیت شده خلق گردیده‌اند. جای تعجب نیست كه چنین محتوای قدرتمندی فقط به دلیل پیچیدگی همیشگی آن به دست می‌آید و همین پیچیدگی است كه نیازمند تلاش، مهارت و تجربهء فهرستنویس است. این گونه پیچیدگی، یك واكنش طبیعی در مقابل جهانی است كه ذاتاً پیچیده است, تعداد ركوردهای كتابشناختی را كه می‌توان در هر زمان ایجاد كرد به برونداد بالقوهء نیروی كار فهرستنویسی محدود می‌كند. جول در مقاله‌ای دیگر می‌گوید: ممكن است كتابداران آرزو كنند كه ای كاش یو.اس. مارك انعطاف‌پذیرتر بود مثلاً می‌توانست روابط سلسله مراتبی را آسان‌تر بیان كند, یاقادر بود اطلاعات را از ركوردهای مربوط اخذ كند. اما به عنوان یك قالب ارتباطی استاندارد، یو.اس. مارك هر چند ممكن است كامل نباشد, ولی قابلیت خدمت‌رسانی را دارد وهنوز هم مقبول‌ترین قالب برای برقراری ارتباط ماشین با ماشین, و تبادل اطلاعات كتابشناختی به حساب می‌آید (۱۸).اگر چه توصیف یك سایت وب با استانداردهای كنونی، پیچیده و وقت‌گیر است، اما اگر فهرستنویس, اطلاعات مورد نیاز را در همان سایتی كه فهرست می‌كند بیابد, كار اندكی آسان‌تر می‌شود. برای تهیهء استانداردهایی در خصوص این نوع اطلاعات, در سال ۱۹۹۵ او.سی.ال.سی. تدوین مجموعه كارگاه‌های آموزشی ابرداده‌ای دوبلین كور (۱۷) را آغاز كرد. توصیف عناصر دوبلین كور شامل‌اقلام زیر‌است (۱۹):
· موضوع: موضوعی كه در اثر بدان اشاره شده..
· عنوان: نام اثر.
· پدیدآورنده: شخص یا اشخاصی كه مسئولیت اصلی محتوای فكری اثر را به عهده دارند.
· ناشر: عامل یا موسسه‌ای كه مسئولیت دسترس‌پذیر كردن اثر بر عهده او است.
· عامل دیگر: شخص یا اشخاصی مانند ویراستاران و نسخه‌برداران، كه سهم چشمگیری در شكل‌گیری اثر دارند.
· شكل: جلوه ظاهری اثر مانند فایل »پساتحریر«(۱۷) یا فایل اجرایی ویندوز.
· شناسگر:(۱۸) رشته یا عددی برای شناسایی انحصاری اثر.
· رابطه: رابطه با آثار دیگر.
· مأخد: آثار چاپی یا الكترونیكی كه این اثر از آن‌ها اخذ شده (البته اگر موجود باشند).
· زبان: زبان محتوای فكری اثر.
· پوشش:(۱۹) ویژگی‌های مربوط به موقعیت‌های فضایی ] مكانی و جغرافیایی[ و حجم كنونی اثر.
»ابر برچسب‌ها« با استفاده از عناصر بالا ایجاد می‌شوند و به عنوان سر صفحه(۲۰) در اسناد وب جایگیر می‌شوند. فهرستنویس می تواند از اطلاعات موجود در این ابر برچسب‌ها برای فهرستنویسی استفاده كند و موتورهای كاوش از این اطلاعات برای توصیف دقیق‌تر یك سایت استفاده می‌كنند. احتمالا امكان ایجاد نرم‌افزارهای فهرستنویسی كه دوبلین كور به مارك ترجمه كند وجود دارد. تلاشی در این زمینه صورت گرفته كه منجر به تولید نرم‌افزار مارك ایت(۲۱) توسط »فن‌آوریهای پیشرفتهء نایكلس(۲۲) شده است، كه ابر برچسب عنوان مربوط به فیلد ۲۴۵ را اخذ می‌كند و به صورت خودكار یو.آر.اِل را در فیلد ۸۵۶ قرار می‌دهد. شاید با پیشرفت‌های دیگر شبیه به این در زمینهء نرم‌افزار شبیه این بتوان برنامه‌ای ارائه كرد كه, البته اگر ابر برچسب‌ها كامل و صحیح باشند, در وقت و هزینهء فهرستنویسی صرفه جویی كند.
كمك احتمالی دیگری در این زمینه, كدگذاری مدارك با اس.جی.ام.ال –زبان نشانه گذاری استاندارد عمومی-است. پیتی در توضیح مطلب چنین می‌گوید (۲۱):زبان نشانه گذاری استاندارد عمومی (اس.جی.ام.ال.)یك تركیب نحوی و یك فرازبان(۲۳) برای تعریف و بیان ساختار منطقی مدارك ارائه می كند. من معتقدم اس.جی.ام.ال.« به عنوان یك استاندارد عمومی كه به ما امكان می دهد متنی را بسازیم و انواع بسیار مختلف اطلاعات را به هم ربط دهیم, فرصتی برای ما فراهم می‌آورد تا اینترنت را به دنیایی از اطلاعات منظم, منسجم، و مبتنی بر استاندارد تبدیل كنیم.در حالی كه زباناچ.تی.ام.ال. یك زبان قالب‌بندی است، اس.جی.ام.ال. به ساختار منطقی مدرك وب توجه دارد، بنابراین در توصیف مدرك كمك بزرگی برای فهرستنوس به حساب می‌آید. اس.جی.ام.ال. بخشی از اقدام برای رمزگذاری متن(۲۴) است كه یك پروژه تعاونی بین‌المللی به منظور ارائهء رهنمودهایی برای آماده‌سازی و تبادل متون الكترونیكی برای تحقیقات علمی است(۲۲).رده بندی و اینترنت
اختصاص شمارهء رده‌بندی به منابع اینترنت یكی دیگر از موضوعات مورد بحث است. عده‌ای می‌گویند این امر باعث اشتباه در كتابخانه‌های محلی می‌شود، زیرا منابع اینترنتی در قفسه‌های آن كتابخانه جای ندارند. اما در پیمایشی‌كه توسط‌ ریچاردز از دو‌فهرست پستی(۲۵)AutoCat و «InterCat» در آوریل سال ۱۹۹۸ به عمل آمد, بیش‌تر پاسخ دهندگان به دلایل زیر از افزودن شمارهء راهنما پشتیبانی كردند:
· سهولت مرور با استفاده از شماره راهنما.
· دسته‌بندی مواد مشابه برای استفاده در فعالیت‌های توسعهء مجموعه.
· برای مقاصد آماری.
شماره‌های راهنما در چندین پروژه مبنا قرار گرفته اند, از جمله: در پروژه اسكورپیون او.سی.ال.سی.«(۲۶) كه از رده بندی دیویی استفاده می‌كند (۲۴) و »سایبراستاكس(۲۷)، (یك كتابخانهء مجازی كه براساس طرح رده‌بندی كتابخانهء كنگره سازماندهی شده). با آن كه در ركوردهای مارك نیازی به شمارهء رده‌بندی نیست، آنها با زمینه‌ساز امكان ایجاد یك طرح سازماندهی برای كتابخانه‌های آینده هستند، و بنابراین توجیهی برای این كه شماره‌ها را درگنجاندن فهرست‌های كنونی خود و نیزكتابخانه‌های مجازی اینترنت بگنجانیم.
نتیجه گیری
صدای آهی كه چند سال پیش می‌شنیدیم و اغلب در پاسخ به اخبار مربوط به فهرستنویسی مواد درخارج از كتابخانه‌ها بود دیگر شنیده نمی‌شود. در كتابخانه‌های آینده كارهای فراوانی در انتظار كتابداران, و حتی فهرستنویسان است. مسئلهء مهمی كه باید به خاطر داشت این است كه ما نیاز داریم از هم اكنون در برنامه‌ریزی برای آینده فعال باشیم و در امور جالب و جدیدی كه برای اینترنت و برای فهرستهای رایانه‌ای محلی، چه در وب و چه در خارج از وب اتفاق افتد، مشاركت داشته باشیم. ما باید به توصیه‌های پیتی توجه كنیم (۲۶):
»من معتقدم كه كتابداران و بویژه فهرستنویسان یك الزام حرفه ای دارند به این كه با اعتماد به نفس، در خلق این دنیای اطلاعاتی اظهار وجود كنند. اگر كتابداران عقب بنشینند و منتظر باشند تا از آن‌ها دعوت شود، و نیروهای ناهمخوان و بسیار كوته‌بینی كه در حال توسعهء اینترنت هستند به این فكر نمی‌افتند كه از آنها برای برنامه‌ریزی دعوت به همكاری كنند زمانی كه دیگر دیر شده باشد.
اینترنت باعث نشده كه كتابخانه‌ها به آخر خط برسند, بلكه منابع نسبتاً جدید و جذابی را به ارمغان آورده تا به كاربران كتابخانهء خود ارائه كنیم. مهارت‌هایی كه با پذیرفتن فناوریهای جدید كسب می‌كنیم به ما كمك می كنند كه این منابع جدید را برای بهره‌گیری بهتر كاربران كتابخانه هایمان سازماندهی كنیم. مهارت‌های سازماندهی ما چنانكه فهرست‌های وبی ما توسط مردم سراسر جهان مورد استفاده قرار می‌گیرند, به دورتر از مرزهای كتابخانه‌های محلی خودمان خواهند رسید. ما با اشتراكی كردن مهارت‌هایمان و كمك به برنامه‌ریزی برای آینده می توانیم بر سازماندهی اینترنت اثرگذار باشیم. ما اكنون دیگر, صرفاً یك كتابدار یا فهرستنویس قلمداد نمی‌شویم؛ ما متخصصان اطلاع‌رسانی, و سازمان دهندگان ابرداده‌ها- هستیم. ما حرفه‌مندان اطلاع‌رسانی هستیم.
پی‌نوشت‌ها
۱-URL (Universal Resource Locator)
۲-Web sites
۳-Machine Readable Catalog (MARC)
۴-Online Computer Library Center (OCLC)
۵-Nency B.Olson
۶-Jim Holmes
۷-Usmarc
۸-InterCat پروژه فهرستنویسی منابع اینترنتی
۹-WorldCat
۱۰-Americon Standard Code For Information Interchange (ASCII)
۱۱-Hypertext Markup Language (HTML)
۱۲-Persistant Uniform Rasource Locator (PURL)
۱۳-Aliasing System-چون اسم اصلی از url گرفته شده آنرا استعاری نامیده‌اند, مترجم.
۱۴-Server
۱۵-Standandized Generalized Markup Language (SGML)
۱۶-Dublin Core Metadata Workshop Series.
۱۷-Postscript-:زبان شرح صفحه كه نظام ادوب (Adobe System) ارائه كرده است. (فرهنگ فشرده علوم كتابداری و اطلاع‌رسانی. استلاكنین, ترجمه فاطمه اسدی گرگانی, تهران, كتابدار, ۱۳۷۸.)
۱۸-Identifier
۱۹-Coverage
۲۰-Header
۲۱-Marcit
۲۲-Nichols Advance Technologies
۲۳-Meta Language-صورت اصلاحاتی كه نشان‌ دهنده مقاهیم موجود در واژگان نمایه است و ترجمه از مجموعه‌ای واژگانی را به مجموعه‌ای دیگر ممكن می‌سازد. (مترجم).
۲۴-Text Encoding intiative
۲۵-Listsevv
۲۶-OCLC`S Scorpion Project.
۲۷-Cyber Stacks (SM).

نوشته: برندا پاریس سیبلی
ترجمه: محسن حاجی زین العابدینی
كارشناس ارشد كتابداری و اطلاع‌رسانی پزشكی مركز اطلاع‌رسانی و خدمات علمی جهاد كشاورزی

منبع : مركز اطلاعات و مدارك علمی ایران