معرفی روزنامه های عربی

روزگاری فلسطینی ها را تنها «قومی آواره» می شناختند. بعدها این تصویر كامل تر شد و آنگاه فلسطینی ها را به صورت «چریك های جسور» می دیدند كه به رغم همه محرومیت ها و رنج ها برای پس گرفتن تاریخ، فرهنگ و سرزمین خود كوشش می كنند. رفته رفته با به صدا درآمدن نویسندگان و شاعرانی چون غسان كنعانی، معین بسیسو، ادوارد سعید، محمود درویش، سمیح القاسم، ناجی العلی و... معلوم شد كه فلسطینی ها برای خود ملتی تمام هستند؛ ملتی كه هرگز نمی توان آنها را انكار كرد. یعنی كیان یا موجودیتی كه در تاریخ، فرهنگ و زبان و بالاخص جغرافیا تجسم پیدا می كند و برای تداوم حیات خود نهاد می سازد، مبارزه می كند و حتی روزنامه منتشر می كند. تا پیش از تاسیس ساختاری به نام «دولت خودگردان» در سرزمین مشخص یعنی كرانه باختری رود اردن _ غزه و بیت المقدس شرقی، گروه های فلسطینی اعم از چپ و راست، مسلمان و غیرمسلمان هر كدام در گوشه ای پراكنده به مبارزه خود ادامه می دادند و برای خود نشریاتی مجزا داشتند كه به عنوان ارگان تشكیلاتی آنان محسوب می شد و دیدگاه های خاص آنان را منعكس می ساخت. این روند كمابیش هنوز هم ادامه دارد با این تفاوت كه با ورود به جهان ارتباطات و گسترش شبكه های اطلاع رسانی، علاوه بر بعضی نشریات ادواری، هر گروه فلسطینی برای خود یك یا چندین سایت اینترنتی داشته و دیدگاه های خود را به مخاطبان انتقال می دهند. از این رو برای كسب اطلاعات دقیق تر از هر یك از گروه های فلسطینی بهترین راه مراجعه مستقیم به سایت های خبری آنان است كه به وفور در شبكه جهانی اینترنت یافت می شود. اما با تاسیس دولت خودگردان و شكل گرفتن ساختاری مشخص با نام و پرچم فلسطینی ها، كم كم نهادهای مدنی و فرهنگی و سیاسی نیز در مناطق فلسطینی نشین سامان تازه ای یافت و در همین چارچوب بعضی نهادهای فرهنگی جدید تاسیس و یا نهادهای قدیمی احیا گشتند. «مركز الفلسطین للاعلام» یكی از مراكزی است كه در اینترنت مهم ترین نهادهای فرهنگی فلسطینی ها را معرفی می كند. انتشار روزنامه های یومیه یكی از تحولات مهمی بود كه با تاسیس دولت خودگردان ضرورت پیدا كرد و با انتشار هفته نامه ها و مجلات متنوع و جدیدی تكمیل شد. در حال حاضر در فلسطین چندین روزنامه، هفته نامه و فصلنامه منتشر می شود كه اگر در كنار شبكه های اطلاع رسانی اینترنتی قرار گیرند شگفت آور خواهند بود. حتی اخیراً فلسطینی ها دست به انتشار چند روزنامه الكترونیكی زده اند كه یك نمونه از آن روزنامه الكترونیكی «دینا الوطن» یا (alwatanvoice.com) است كه در غزه و توسط عبدالله عیسی منتشر می شود و غیر از شهرهای فلسطینی در اردن و امارات نیز خبرنگار مستقل دارد.
• روزنامه های فلسطینی
روزنامه های فلسطینی عبارتند از: القدس، الایام، الحیاه الجدیده، المیثاق، الصباح، الاستقلال و الاقصی كه از بین همه آنها به سه روزنامه نخست می پردازیم و در ادامه دو هفته نامه مهم فلسطینی را مرور می كنیم.
روزنامه «القدس» معتبرترین و پرفروش ترین روزنامه فلسطینی است كه در بیت المقدس منتشر می شود و علاوه بر سرزمین های فلسطینی در اردن و سوریه و لبنان نیز به دلیل حضور گروه های فلسطینی توزیع می گردد. این روزنامه با روزنامه «القدس العربی» چاپ لندن و به سردبیری عبدالباری عطوان به كلی متفاوت است و هر یك خط مشی جداگانه ای را طی می كنند. روزنامه القدس چاپ فلسطین در سال ۱۹۵۱ و توسط خانواده «ابوالزلف» یعنی «محمود و مروان ابوالزلف» شروع به كار كرد و با همه افت و خیزهایش تاكنون به فعالیت خود ادامه می دهد. این روزنامه را می توان هر روزه در اینترنت به آدرس (alquds.com) مطالعه كرد. مهم ترین رویكرد روزنامه القدس انتشار اخبار عمومی فلسطین در كنار اخبار جهان عرب و سایر نقاط جهان است كه تا حدودی به سبك روزنامه های فرامنطقه ای آنها را در صفحات خود به چاپ می رساند. به دلیل حضور فلسطینی ها در اسرائیل (فلسطینی های ۱۹۴۸) و اردن روزنامه های فلسطینی به دو واحد پول اسرائیلی (شیكل) و اردنی (فلس) عرضه می شوند و این نكته نشان می دهد كه دولت خودگردان هنوز برای خود واحد پول مجزایی ندارد. روزنامه القدس به لحاظ خبری نسبت به سایر روزنامه های فلسطینی قوی تر است و در تحلیل ها و دیدگاه هایش رویه ای معقول را پی می گیرد و در كل بر وحدت و انسجام صفوف فلسطینی ها برای كسب حقوق از دست رفته شان تاكید می ورزد. دومین روزنامه معتبر فلسطینی ها، روزنامه «الایام» است كه ده سال پیش تاسیس شد و تاكنون بیش از سه هزار شماره مسلسل را پشت سر گذاشته است. الایام به ادعای خود روزنامه ای «سیاسی و مستقل» است كه هر روزه در ۳۲ صفحه منتشر می شود. اخبار مربوط به دولت فلسطین به خصوص دیدارها و اظهارات مقامات رسمی دولت خودگردان و گزارش های مربوط به آن در صدر خبرهای این روزنامه قرار دارد و می توان در كل آن را روزنامه رسمی دولت خودگردان دانست. در سومین روزنامه مهم فلسطینی «الحیاه الجدیده» است كه ده سال پیش توسط «نبیل عمرو» و «حافظ البرغوثی» تاسیس شد. نبیل عمرو _ وزیر اطلاع رسانی فلسطین _ روزنامه نگاری توانمند و شخصیتی معتدل و منتقد به حساب می آید كه چندی پیش آماج حمله گروه های افراطی قرار گرفت و گلوله ای در ساق پایش نشاندند. چند روز پیش نبیل عمرو با نوشتن آخرین سرمقاله خود از این روزنامه خداحافظی كرد و آن را به دوستان و همكاران قدیمی اش «حافظ البرغوثی» و «احمد دحبور» سپرد. الحیاه الجدیده در كل روزنامه های مدرن با رویكردی انتقادی و روشنفكرانه و تا حدودی مستقل است كه هر روزه در ۲۸ صفحه منتشر می شود. این روزنامه نیز مانند الایام، اخبار و تحولات فلسطین به ویژه دولت خودگردان را در صدر توجهات خود قرار داده و سپس به خبرهای سایر نقاط جهان می پردازد. تحلیل های سیاسی این روزنامه كه عمدتاً توسط نویسندگانی ثابت نوشته می شوند كوتاه و خواندنی است و با لحنی انتقادی مسائل درون جامعه فلسطینی را موشكافی می كند. در این سه روزنامه فلسطینی كمتر می توان خبرهای مربوط به گروه های بنیادگرای فلسطینی به ویژه جهاد و حماس را مشاهده كرد و این نشان می دهد كه رویكرد ملی گرایانه و روشنفكرانه این روزنامه ها با سایر گروه های فلسطینی متفاوت است و در عین حال یادآوری می كند هنوز همه فلسطینی ها زیر پرچم یك دولت گرد نیامده اند. نكته دیگر اینكه روزنامه های فلسطینی عمدتاً ضعیف هستند و روزنامه نگاران پرآوازه یا مقامات و روشنفكران فلسطینی ترجیح می دهند حرف ها و دیدگاه های خود را در سایر روزنامه های عرب به ویژه روزنامه های فرامنطقه ای عرب انتشار دهند تا به گوش مخاطبان خود در جهان و منطقه برسد. در پایان این نوشته باید به دو هفته نامه مهم فلسطینی اشاره كرد كه یكی از آنها «كل العرب» است. این هفته نامه باسابقه و معتبر فلسطینی در سال ۱۹۸۷ توسط موسی عبدالقادر حصادیه و همسرش تاسیس شد. گفته می شود هفته نامه كل العرب در ۴۰ هزار نسخه در ناصریه چاپ و در داخل اسرائیل و كرانه باختری و غزه توزیع می شود. در حال حاضر سردبیری این نشریه را «سمیح القاسم» شاعر نامدار فلسطینی برعهده دارد و به كمك «فایز شتیو» و با مجموعه ای از ۶۰ كارمند آن را اداره و هر هفته در ۸۰ صفحه منتشر می سازد. می گویند این هفته نامه پرفروش ترین هفته نامه فلسطینی است و در كنار انتشار خبرهای فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، هنری و به خصوص ورزشی ماهنامه ای به نام «لیدی كل العرب» ویژه زنان نیز منتشر می سازد. اما هفته نامه دیگر «المنار» است كه برخلاف نام آن هیچ ارتباطی یا تناسبی با شبكه تلویزیونی «المنار» وابسته به جنبش حزب الله لبنان ندارد. هفته نامه المنار چاپ فلسطین یك هفته نامه جنجالی و خبرساز سیاسی است كه در بیت المقدس منتشر می شود و می توان آن را هر روزه در شبكه اینترنت به آدرس (manar.com) مطالعه كرد. این هفته نامه یكی از خبرسازترین رسانه های فلسطینی است كه اخبار و شایعات متعددی را هر روزه [در سایت اینترنتی خود] و هر هفته در نشریه اش به چاپ می رساند. از مهم ترین منابع خبری این هفته نامه «منابع مطلع اسرائیلی» هستند كه كمتر روزنامه عربی به آنها دسترسی دارد.آخرین و تازه ترین خبرهای مربوط به فلسطین و اسرائیل را می توان در این هفته نامه مطالعه كرد. همچنین خبرهای مربوط به روابط سری كشورهای عرب با اسرائیل یا احیاناً گروه های اسلام گرا با آمریكا از دیگر سوژه های مورد علاقه این هفته نامه است. اما همواره باید مراقب بود كه فریب بعضی خبرسازی ها و شایعه پراكنی های غیرمستند و نادرست آن را نخورد. ظاهراً مجموعه دست اندركاران ناشناس این نشریه فعالیت گسترده ای در حوزه های اطلاع رسانی داخلی و خارجی فلسطین دارند اما متاسفانه بعضی شایعات نادرست از قدرت رسانه ای آن می كاهد.

محمدعلی عسگری

منبع : روزنامه شرق