آرزوهای بزرگ سرمایه های کوچک

همین لحظه، در جایی از این دنیا دارد اتفاق می افتد. در منهتن یا تهران، لس آنجلس یا تایپه، فیلمساز جوانی كه مدت های مدیدی است تقلا كرده، با همه در افتاده، كلی صرفه جویی كرده و تا توانسته سرمایه فراهم آورده همین حالا دارد اولین فیلم بلندش را می سازد. او دارد لحظاتی پرشور و سرشار از تنش و تشویش را تجربه می كند.لحظاتی كه با آرزو های بزرگ و سرمایه های كوچك گره خورده اند.معمولاً محصول این نخستین كوشش ها مایوس كننده است.منتقدان از آنها با صفات و جملاتی نظیر «تصنعی» (Contrived)، «كلیشه ای»، «بدیع نبودن»، «فاقد ابتكار و خلاقیت» یا «بدون هیچ نوآوری خاص» یاد می كنند. فیلمسازان دیگر هم بهت زده از خود می پرسند «چطور شده كه اون پخمه بی استعداد تونسته یه فیلم بلند بسازه؟» با این حال در موارد معدودی ستاره های اقبال می درخشند و اولین ساخته فیلمسازان تقریباً به تمامی استاندارد های مورد نظر دست می یابد. «فیلم های اول»، با فیلم های بعدی فیلمسازان رابطه ای غیر قابل پیش بینی پیدا می كنند. موفقیت بكر اولین اثر برخی از كارگردان های فهرست ذیل دیگر هیچ گاه تكرار نشد و خب هر كسی می تواند فهرست جداگانه ای از كارگردان های بزرگ و توانمند تاریخ سینما تنظیم كند كه فیلم های اولیه شان فاقد هرگونه جذابیت، گیرایی و تاثیر گذاری آثار بعدی شان بوده اند. با همه این حرف ها فیلمسازان جویای نام شدیداً به خودشان امیدوار شوند: در این فهرست از اولین اثر جان فورد، هاوارد هاكس، ژان رنوار، مارتین اسكورسیزی، رابرت آلتمن، یاسوجیرو اوزو، فدریكو فلینی، مایكل پاول، استنلی كوبریك و... نامی به میان نیامده است. بی شك این فهرست می تواند همچنان ادامه پیدا كند. این را فقط به عنوان یك شروع در نظر بگیرید، یكی از چندین فهرستی كه توسط منتقدان مجله مووی میكر تهیه شده است.
۱- پسر بچه (۱۹۲۱)
كارگردان: چارلی چاپلین
چاپلین وقتی كه در سال ۱۹۲۱ اولین فیلم بلندش را ساخت دیگر به عنوان ستاره ای جهانی در نقش ولگردی با شلوار های گل و گشاد، محبوب همه بود. چاپلین ولگرد در این فیلم بچه ای سرراهی (با بازی فوق العاده چكی كوگان) را پیدا و به تنهایی بزرگ می كند. او در «پسربچه» از طنز های بزن بكوب فیلم های كوتاه اولش فراتر رفته و به حال و هوای تلخ تر و بلند پروازانه تر فیلم بعد تری چون «روشنایی های شهر» و «جویندگان طلا» نزدیك می شود. «پسر بچه» چاشنی همیشگی آثار چاپلین را در خود دارد: تركیب تلخ و شیرین، غم و اندوه با كمدی سرخوشانه. چاپلین بعد ها «پسر بچه» را این گونه توصیف كرد: «فیلمی با اشك و لبخند».
۲- نانوك شمالی (۱۹۲۲)
كارگردان: رابرت فلاهرتی
مخالفان، منتقدان پروپا قرص و تحقیر كنندگان فلاهرتی به شما می گویند كه آثار این مستند ساز پیشرو، مستند صرف نیستند چرا كه او به متن سوژه هایش لباس می پوشاند و برای تاثیر گذاری دراماتیك آثارش موقعیت خلق می كرد. با تماشای فیلم های او _ به خصوص نانوك شمالی- تمام این مسائل در نظرتان در حد حرف های بی مورد تنزل پیدا می كند. بدون در نظر گرفتن این طعنه ها و اشكال تراشی های همیشگی در باب اصالت فیلم، نانوك شمالی درامی است كه با نمایش مصائب طاقت فرسای یك خانواده اسكیمو در طول یك سال، سخت بودن جمعی ما را برایمان آشكار می كند.
۳- سگ آندلسی (۱۹۲۹)
كارگردان: لوئیس بونوئل (به همراه سالوادور دالی)
آغاز تهاجمی، خشن و وحشیانه فیلم جاودانه بونوئل برآمده از منطق و اساس رویایی سوررئالیسم است و بدون هیچ نگرانی و شرمندگی خاصی می خواهد آرامش و خونسردی بورژوازی تماشاگرانش را درهم بشكند. «سگ آندلسی» ۷۵ سال پس از اولین نمایش عمومی اش همچنان ظرفیت شوك آورش را به نحو بارزی حفظ كرده است. فقط سعی كنید صحنه شكافتن حدقه چشم با تیغ را بدون جابه جا شدن در جایتان تماشا كنید تا متوجه شوید می خواهم به چه چیزی اشاره كنم.فیلم بونوئل فراتر از همان نما است، اگرچه كه هیچ كدام از آثار معاصر حتی نمی توانند به اندازه آن فیلم شما را عصبی یا تحریك كنند.
۴- همشهری كین (۱۹۴۱)
كارگردان: اورسن ولز
ولز بعد از موفقیت اجرای رادیویی «جنگ دنیاها» و با شهرتی كه نصیب اش شده بود، سرحال و قبراق در سن حساس و پرالتهاب ۲۵ سالگی «همشهری كین» را كارگردانی كرد. در آن زمان منتقدان چندان آن را تحویل نگرفتند و عملاً «همشهری كین» در زمره آثار دیده نشده قرار گرفت. نكته دیگر آنكه نمایش فیلم از سوی ویلیام راندولف هرست، غول رسانه ها، با مشكلات متعددی روبه رو شده بود. ویلیام راندولف هرست كسی بود كه قصه ها و شایعات فراوان دور و برش اساس شخصیت بزرگ و بی احساس فیلم را شكل داده بودند. آندره بازن منتقد فرانسوی، همكاری موفق گرگ تولندرا، فیلمبردار اثر با اورسن ولز به خاطر عمق میدان های واضح و نماهای طولانی فیلم (دو معیاری كه به رئالیستی شدن هر چه بیشتر اثر انجامید) ستود. نوآوری و خلاقیت های تكنیكی و زیبایی شناختی شگفت انگیز «همشهری كین» و توجه بی نظیر و فوق العاده اش به ظرافت ها و جزئیات قصه گویی باعث شدند تا اولین ساخته ولز نه تنها به یكی از برترین فیلم های اول كارگردان ها بلكه به عنوان یكی از بهترین آثار كل تاریخ سینما تبدیل شود.

شائول استرلیتز
ترجمه: حامد صرافی زاده

منبع : روزنامه شرق