شنبه, ۱ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 20 April, 2024
مجله ویستا

بیماریهای پر خطر- ایدز - وبا - هپاتیت و....


‏ در حالی كه كشورهای پیشرفته جهان در طی چند دهه اخیر مشكل بیماریهای واگیردار را تا حد زیادی حل كرده و تمامی توان و ‏امكانات خود را برای مبارزه با بیماریهای غیر واگیر منجمله بیمارهای قلبی – عروقی و سرطانها متمركز كرده بودند ، ناگهان در ‏سال ۱۹۸۱ میلادی (۱۳۶۰ شمسی ) نوعی بیماری عفونی در دنیا پیدا شد كه به سرعت درهمه نقاط جهان گسترش پیدا كرد و امید ‏به ریشه كنی بیماریهای واگیردار را حتی در كشورهای پیشرفته تبدیل به یاس نمود. این بیماری كه بصورت یك مشكل عمده ‏بهداشتی خود را نشان داد ایدز نام دارد . در این بیماری دستگاه دفاعی بدن شدیداًدچار اختلال می شود‍.
بیماری ایدز نوعی بیماری كشنده است كه، در همه كشورهای جهان، در گورههای سنی متفاوت ، نژادهای مختلف نه فقط در هم ‏جنس بازان بلكه در هر دو جنس مشاهده شده است و در واقع ایدز یك مشكل جهانی و به كشور و گروه خاصی اختصاص ندارد‎ .‎
عامل بیماری نوعی ویروس است كه مبداء اولیه آن كاملاً مشخص نیست‎ .‎ راههای عمده سرایت بیماری ایدز عبارتند از‎ :‎
تماسهای جنسی (جنس مخالف – هم جنس بازان )با افراد آلوده‎ ‎
تزریق خون و فراوردهای آلوده آن، استفاده از سرنگهای مشترك ، بخصوص در بین معتادان تزریقی و بكار بردن ابزار و وسایل ‏آلوده
انتقال از مادر آلوده به جنین
بطور كلی دو گروه سنی بیشتر گرفتار می شوند‎:‎
بالغین در سنین ۲۰تا ۴۵ سال‏
شیر خواران و نوزادان‎ ‎
مرگ و میر ناشی از ایدز در جوانان در كلیه كشورهای جهان بصورت یك مشكل خطر ناك در آمده است. حدود ۷۵تا ۹۰ درصد ‏آلوده به ویروس ایدز در گروه سنی ۲۰تا ۴۵سال كه سن تلاش و سازندگی و فعالیت اقتصادی است، اتفاق می افتد . افزایش میزان ‏مرگ و میر ناشی از آلودگی به ویروس ایدز و ابتلا به بیماری در جوانان و شیر خواران ، طول عمر بسیاری از كشورهای جهان ‏كاهش خواهد داد‎.‎
از آنجای كه ایدز یك مشكل بهداشتی نیست ،بلكه یك مشكل اجتماعی و فرهنگی است كه مسائل اقتصادی را نیز بدنبال دارد، لازم ‏است همه سازمانهای دولتی، غیر دولتی و مردم در امر كنترل و پیشگیری از بیماری با هم همكاری و مشاركت نمایند . از آنجایی كه ‏در حال حاضر واكسنی موثر و درمان اساسی برای بیماری وجود ندارد ، تنها راه مبارزه با ایدز ، پیشگیری از آلودگی است‎ .‎
‎ ‎هر چند بیماری ایدز در حال حاضر جزء مسایل حاد بهداشتی كشور ما نیست ، ولی افزایش موارد آلودگی و بیماری از سال ۱۳۶۶ ‏به بعد كه اولین مورد آن در كشور شناخته شد ، از این طرف و قرار گرفتن ایران در منطقه آسیا كه هر سال بطور فزاینده ای ‏مورد آن زیادتر می شود از طرفی دیگر ، ایجاب می نماید با بكارگیری راههای موثر پیشگیری ، از انفجار این آتش فشان خاموش ‏جلوگیری شود . خوشبختانه وجود اعتقادهای مذهبی و پای بندی خانواده های ایرانی به اصول و اخلاق اسلامی، خود یكی از راههای ‏موثر كنترل و پیشگیری از آلودگی و بیماری است‎ .‎
چون در بعضی از كشورهای جهان بواسطه نبود امكانات ، تشخیص آزمایشگاهی ایدز مقدور نیست ، وجود بعضی از علائم زیر در ‏بزرگسالان و كودكان ممكن است نشانه ای از ایدز باشد‎.‎
‎ ‎ایدز در افراد بالغ‎:‎
ایدز در شخص بالغ با وجود دست كم دو علامت اصلی ، همراه با حداقل یكی از نشانه های فرعی زیر مشخص می شود ، مشروط بر ‏اینكه برای نارسایی ایمنی و نقص دستگاه دفاعی بدن علت مشخص از قبیل سرطان ، سوء تغذیه شدید و یا سایر علل شناخته شده ‏وجود نداشته باشد‎.‎
علائم اصلی ایدز‏
كاهش وزن بیشتر از ۱۰ درصد‏
اسهال مزمن بیشتر از یك ماه
تبهای متناوب یا ثابت بیش از یك ماه
آلودگی به ویروس ایدز دلیل ابتلا به بیماری ایدز نیست،ولی سرانجام تقریباً بطور اجتناب ناپذیری به بیماری ایدز منتهی می شود. ‏مقصود از آلودگی به ویروس ایدز این است كه ویروس وارد بدن انسان شده است ولی هنوز تغییراتی كه علائم بیماری را به بار ‏می آورد ، ایجاد نكرده است‎.‎
یكی از اولین راه های شناخت یك بیماری ، شناخت علائم و مراحل مختلف سیر بیماری است . با این شناسایی میتوان از گسترش و ‏توسعه بیماری در مراحل اولیه جلوگیری نمود .علائم آلودگی بیماری ایدز بسیار پیچیده است و دارای مراحل چندی است كه ‏الزاماًهمه آنها در افراد آلوده مشاهده نمی شود. این مراحل عبارتند از‎:‎
مرحله اول
عفونت حاد‎:‎
در اغلب موارد در صورتی كه تعداد كافی ویروس ایدز وارد بدن فردی شود ، بعد از چند هفته علائمی نظیر تب ، گلودرد،بزرگی ‏غدد لنفاوی، درد مفاصل و عضلات ، سر درد، ضعف و بی حالی، بی اشتهایی ، تهوع و استفراغ، كاهش وزن، اسهال و گاهی دانه های ‏جلدی و یا تظاهرات عصبی ظاهر میگردد. این علائم اختصاصی نبوده و شباهت كاملی با نشانه های بسیاری ازبیماریهای دیگر دارد . ‏چون خود بخود ظرف یك تا دو هفته بهبودی حاصل میگردد ، كمتر اتفاق می افتد كه بیماری دراین دوره تشخیص داده شود‎.‎
‎ ‎بعلاوه از هنگام ورود ویروس ایدز تا مثبت شدن نتیجه آزمایشگاهی كه نشانگر آلودگی فرد است حدود ۲تا ۱۲ هفته و گاهی تا۱۶ ‏ماه طول می كشد. در این فاصله زمانی ، فرد، آلوده بوده و ممكن است سایرین را آلوده كند و متاسفانه به روشهای آزمایشگاهی ‏فعلی نمی توان بوجود آن پی برد‎.‎مرحله دوم
بدون علامت:پس از بهبودی خود بخودی مرحله حاد، بیمار وارد مرحله بدون علامت می شود كه بر حسب نوع ویروس آلوده ‏كننده از۱۰تا۱۷ سال طول می كشد. در این مدت شخص آلوده هیچگونه علامتی از بیماری را بروز نمی دهد و به ظاهر كاملاً سالم ‏است ولی برای دیگران آلوده كننده می باشد . این مرحله نزد كودكان كوتاهتر است و در این مرحله شخص دیگران را مبتلا می ‏كند . در این دوره آزمایش خون مثبت است. كنترل انتشار ویروس در این مرحله مشكل می باشد‎ .‎
مرحله سوم
بزرگی منتشر و پایدار غدد لنفاوی:دراین مرحله غدد لنفاوی به صورت بزرگ شده و به شكل قرینه و بدون درد در بیش از دو ‏نقطه بدن بجز ناحیه كشاله ران ظاهر می شود حداقل ۳ماه باقی می مانند‎.‎
مرحله چهارم
مرحله قبل از ایدز و حالات وابسته به ایدز:قبل از بروز علائم نهایی ایدز در بیمار ، عوارضی ظاهر می شود كه به آن علائم مربوط ‏به ایدز می گویند و عبارتند از‎ :‎
كاهش وزن بیشتر از۱۰درصد وزن سابق
اسهال به مدت بیشتر از یك ماه‎ ‎
تب به مدت بیشتر از یك ماه‎ ‎
عرق شبانه‎ ‎
خستگی، بی حالی و ضعف
این علائم را مقدمه استقرار كامل ایدز كه پایان طیف بیماری می باشد ، به حساب می آورند . در برخی موارد ، بی قراری، بی ‏اشتهایی، دل درد ، سردرد وجود دارد و تغییرات عصبی منجر به از دست دادن حافظه و آسیب اعصاب محیطی می شود. این علائم ‏معمولاً متناوب است ولی كاهش وزن در اكثر بیماران وجود دارد و پیشرونده هم می باشد . بسیاری از بیماران در این مرحله دچار ‏ضایعات پوستی، مخاطی و ضایعات دائم و یا عود كننده دهنی و یا ناحیه تناسلی به علت ویروسهای مختلف می شوند‎.‎
مرحله پنجم
ایدز:ایدز به مرحله نهایی آلودگی ایدز گفته میشود. در این مرحله به علت كاهش شدید قدرت دفاعی بدن، شخص، مستعد ابتلا به ‏بسیاری عفونتهای و سرطانها می شود كه علائم بسیار متنوعی دارند و د رنهایت بیمار را از پای در می آورند‎.‎
حدود ۲۵درصد افراد پس از ۵سال ،۲۵درصد پس از ۱۰سال و حدود۲۵درصد پس از ۱۵سال از ورود ویروس به بدن دچار ایدز ‏می شوند . یعنی در مجموع حدود ۷۵درصد افراد آلوده پس از ۱۵سال به مرحله ایدز می رسند‎.‎
در مورد این مساله كه بالا خره ۲۵درصد باقیمانده چه سرنوشتی دارند و چه زمانی وارد مرحله ایدز می شوند بحث وجود دارد. ‏ولی آنچه كه مسلم است فرد آلوده ، حتی اگر دیرتر هم وارد مرحله بیماری شود، همواره برای سایرین آلوده كننده باقی می ‏ماند‎.‎
ایدز بر روی تمامی دستگاههای و اندام های بدن مانند تنفس ،گوارش، عضلانی، عصبی، پوست و مخاط، گوش و حلق و بینی و …اثر ‏می گذارد.پس از رسیدن به مرحله نهایی ایدز، متوسط طول عمر در بالغین حدود ۵/۲ سال است و بیماری نهایتاً به علت یكی از عفونتهای ‏فرصت طلب و یا سرطانها از پا در می آید‎ .‎
راههای سرایت ایدز
شناخت راههای انتقال بیماری در پیشگیری از آلودگی بسیار موثر است.
ویروس مولد ایدز از چند راه عمده زیر ، از فرد آلوده به شخص سالم منتقل می شود‎:‎
‏۱- سرایت از راه تماس جنسی
شایعترین راه سرایت آلودگی، تماس جنسی است . ویروس ممكن است از فرد آلوده به شریك جنسی اش منتقل بشود(مرد به ‏مرد، مرد به زن و زن به مرد). سرایت از زن به زن هم امكان دارد آلودگی از راه تماس جنسی ۸۰ درصد كل موارد را شامل می ‏شود كه بیشتر از ۷۰ درصدآن از راه تماس با جنس مخالف و ۱۰ درصد آن از طریق همجنس بازی است‏‎.‎
وجود بیماریهای مقاربتی دیگر مانند سوزاك،سیفلیس و همچنین زخمهای دستگاه تناسلی ، خطر آلودگی را چند برابر خواهد كرد. ‏بنابر این توجه به این مهم و درمان فوری آنها باید مد نظر قرار گیرد . زنان، بیشتر در معرض خطر آلودگی بوسیله شریك جنسی ‏خود قرار دارند ، زیرا احتمال انتقال از مرد به زن بیشتر از زن به مرد می باشد‎.‎
‏۲- سرایت از راه خون و فراورده های خونی
استفاده از خون و فراورده های خونی آلوده به ویروس ایدز، یكی دیگر از راه های انتقال است . با وجود اینكه قدرت آلوده كنندگی ‏خون و فراورده های آن زیاد است، خطر سرایت از این راه ۳تا ۵ درصد می باشد ، زیرا نمونه های خون اهدایی به سازمان بدقت ‏مورد آزمایش قرار گرفته و خونهای آلوده پس از شناسایی مورد استفاده قرار نمی گیرد . به همین دلیل در اكثر كشورهایی كه ‏امكانات آزمایشگاهی برای این كار وجود دارد، انتقال بیماری از طریق خون تقریباً غیر ممكن شده است‎.‎
‏۳- استفاده از سرنگ و سوزن آلوده
استفاده از سرنگ و سوزن آلوده بطور اشتراكی در معتادین تزریقی، یكی دیگر از راههای سرایت آلودگی است كه حدود ۱۲ درصد ‏موارد موارد انتقال را شامل می شود. در واقع پس از انتقال از راه تماس جنسی ، دومین رقم شیوع بیماری از طریق استفاده از ‏سرنگ و سوزن آلوده است‎.‎
‎ ‎چون استفاده از مواد مخدر عملی غیر قانونی است و اكثر افراد معتاد دارای وضع مالی بسیار بدی هستند ، در نتیجه از سرنگهای ‏استفاده شده دیگران استفاده می كنند و از این طریق اگر شخصی آلوده به ویروس ایدز باشد ، به راحتی آلودگی را منتقل می كند‎ ‎‏۴- ‏‎ ‎سرایت از مادر به كودك‎ ‎
ویروس ایدز از مادر آلوده به كودك ممكن است در دوران حاملگی ، هنگام وضع حمل و یا كمی بعد از زایمان انتقال یابد‎ .‎
میزان سرایت آلودگی از مادر به كودك ۵تا ۷درصد است. آلودگی در بچه هایی كه به روش سزارین به دنیا آمده اند نیز دیده ‏شده است . شیر دادن یكی از راههای سرایت آلودگی است. ولی چون احتمال آن كم و مزایای تغذیه با شیر مادر بسیار زیاد است ، ‏اكثراً توصیه می شود كه مادر به فرزند خود شیر بدهد‎.‎
حدود۳۵-۲۵ درصد (یك سوم) نوزادانی كه از مادر آلوده به ویروس ایدز متولد می شوند ، قبل از تولد ، هنگام تولد و یا در ‏دوران تغذیه از شیر مادر آلوده می گردند. در كودكان،آلودگی به ویروس ایدز به سرعت به طرف ایجاد بیماری ایدز پیشرفت ‏می كند و شانس زنده ماندن كودك هم كم است‎ . ‎
راه های دیگر سرایت‎ ‎
پیوند اعضاء از بافت های افراد آلوده، خال كوبی و سوراخ كردن گوش توسط سوزن و وسایل آلوده ، استفاده مسواك و تیغ ریش ‏تراشی شخص بیمار و ختنه با وسایل آلوده نیز را راه های دیگر سرایت بیماری است‎ .‎
‎ ‎راه هایی كه سبب سرایت نمی شود‎ ‎
‎ ‎روی هم رفته استفاده از وسایل بهداشتی شخصی دیگران حتی افراد سالم نیز عاقلانه و بهداشتی نیست چه رسد به استفاده از ‏وسایل شخص بیمار مبتلا به ایدز. از راه های تنفسی ، گوارشی و یا از طریق تماسهای معمولی خانوادگی و یا محیط كار ، دانشگاه ، ‏مدرسه و اردوگاه های جمعی كاری و یا تفریحی ، انتقال گزارش نشده است. ویروس بیماری ایدز ، از راه های زیر قابل سرایت ‏نیست‎:‎
تماس معمولی افراد در منزل یا اجتماع با بیمار‎ ‎‏.دست دادن.استفاده از وسایل غذا خوری مشترك :بشقاب، لیوان، قاشق و چنگال و‎…‎
استفاده از استخر های عمومی و یا توالت عمومی.بغل گرفتن و یا بوسیدن صورت.‏‎ ‎عطسه و سرفه.دستگیره در، گوشی تلفن و میله ‏اتوبوس.استفاده از البسه دست دوم‎ ‎‏.آب و غذا.تماس با اشك و عرق بیمار.استفاده از وسیله نقلیه مشترك‎ ‎‏.نیش حشرات
گروه های در معرض خطر
گروه های زیر بیشتر درمعرض خطر قرار دارند‎ :‎
كسانی كه پیوند های متعدد یا دیالیزهای مكرر استفاده می كنند و رعایت احتیاطهای همه جانبه را نمی كنند‏‎ .‎
كسانی نیاز به خون وفراورده های خونی بیشتری نیاز دارند (به علت بیماریهای نظیر هموفیلی، تالاسمی و‎…)‎
معتادین تزریقی كه از سرنگ و سوزن بطور مشترك استفاده می كنند كه این مسئله در زندانی ها بیشتر مشاهده می شود‎ .‎
همسران افراد مبتلا‎.‎شركای جنسی افراد مبتلا‏‎.‎افرادی كه شركای جنسی متعدد دارند‎ .‎زنان فاسد و بدكار‎.‎هم جنس بازان و یا زن و ‏مردی كه تماسهای جنسی خارج از روابط زناشوئی دارند‎ .‎مبتلایان به هپاتیت(ورم كبد)یا مبتلایان به سل‎.‎خالكوبی های دسته جمعی‎ .‎
مبتلایان به بیماریهای آمیزشی و بخصوص افراد دارای زخمهای تناسلی‏‎ .‎ملوانان و رانندگان عبوری ا زمرزها‎.‎فرزندان مادران آلوده‎ ‎‎.‎جوانان‎ ‎
‎ ‎
منبع : سازمان آموزش و پرورش استان خراسان


همچنین مشاهده کنید