بی‌نظمی قلب

- چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟
- وجود ضربان‌ های اضافی، کسری ضربان، حرکات اضافی قلب یا به‌شدت زدن قلب چند بار در هفته احساس می‌شود.
- تعداد ضربان قلب در هر دقیقه بین کمتر از ۵۰ و بیشتر از ۱۰۰ نوسان می‌کند.
- اگر بدون هیچ فعالیتی ضربان قلب نامنظم و بیشتر از ۱۰۰شود، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
بی‌نظمی قلب نشانهٔ چیست؟
اگر صدای ساز یکی از اعضاء ارکستر موسیقی با بقیه ناهمانگ شود، تمام ارکستر به‌هم می‌ریزد و موسیقی خوش‌آهنگ آن خراب می‌شود.
قلب را هم می‌توان به‌صورت یک ارکستر پنج نفره فرض کرد: دو حفرهٔ بالائی قلب (دهلیزها) خون وارد شده به قلب را به دو حفرهٔ پائینی (بطن‌ها) تلمبه می‌کنند تا آنجا به شش‌ها و تمام بدن برود. و به جای ضربهٔ طبل ارکستر، یک ضربان‌ساز طبیعی به‌نام گرهٔ سینوسی وجود دارد که با ارسال تکانه‌های الکتریکی حرکات دهلیزها و بطن‌ها را هماهنگ می‌کند. اگر چیزی ارسال این تکانه‌ها را مختل کند، آهنگ کار قلب را بر هم می‌زند. اگر تعداد نبض کمتر از ۶۰ ضربان در دقیقه شود، کندنبضی و اگر بیشتر از ۱۰۰ شود، تندنبضی نام دارد.
این بی‌نظمی در کار طبیعی قلب ممکن است از هر جائی در مسیر الکتریکی درون آن از گره‌ سینوسی تا دهلیزها و بطن‌ها سرچشمه بگیرد. گاهی این اختلال کوتاه است و گاهی مستمر. بعضی از آنها زنگ اخطارند و برخی بی‌اهمیت.
بسیاری از این بی‌نظمی‌ها ناشی از عوامل خارجی، مثل سیگار، محرک‌ها، مواد مخدر و برخی داروها هستند. بعضی از آنها با یک بیماری زمینه‌ای مثل بدکار تیروئید، کم‌خونی، بیماری رگ‌های اکلیلی قلب، یا نارسائی قلب همراهند. اما بسیاری نیز فقط رویدادهای طبیعی در یک قلب سالم در هنگام خواب، ورزش، یا تنش روانی و هیجانی هستند.
وقتی طبل یکی دو ضربه نزند یا ارکستر کمی بلندتر بزند، ممکن است اهمیتی به آن ندهید. عین این حالت در قلب هم ممکن است اتفاق بیفتد و احساس کنید که قلب محکم‌تر می‌زند یا یک ضربان کمتر یا بیشتر زده است.
تپش قلب فقط یک اختلال در ارسال تکانهٔ الکتریکی و اغلب ناشی از اضطراب و تنش است. در هر کسی ممکن است دیده شود و اغلب بی‌خطر است، مگر زیاد باشد.
پزشکان بیشتر به بی‌نظمی‌هائی توجه می‌کنند که از بخش بالای قلب سرچشمه می‌گیرد. یک گره سینوسی بیمار یا بدکار ممکن است ایجاد کندنبضی، تندنبضی، یا ترکیبی از این دو بکند. دهلیز ممکن است دچار ۲۰۰ انقباض کوتاه و منظم در دقیقه شود که این حالت تندنبضی فوق بطنی حمله‌ای نام دارد. یا ممکن است دچار تار لرزش شود که ارسال تکانه بی‌نظم و سریع از نقاط مختلف بطن است. نوع شایع تندنبضی هم که از حفرات بالائی قلب منشأ می‌گیرد، بی‌نظمی فوق بطنی نامیده می‌شود.
بی‌نظمی‌های فوق‌بطنی شایع، درمان‌پذیر و معمولاً خوش‌خیم هستند. غالباً در افراد مبتلا به بیماری‌های جدی قلب دیده می‌شود و به ‌ندرت به بی‌نظمی‌های تهدیدکنندهٔ حیات منجر می‌شود. بی‌نظمی‌های خطرناک در بطن‌ها روی می‌دهند. بی‌نظمی بطنی می‌تواند تا ۲۰۰ ضربان در دقیقه بالا بروند و تقریباً همیشه نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای قلب است. اگر بطن شروع به تار لرزش کند، تکانه‌ها چنان آشفته می‌زنند که قلب تمام کارآئی خود را از دست داده و متوقف می‌شود. تار لرزشی بطنی از علل شایع مرگ‌های ناگهانی است.
- درمان بی‌نظمی قلب
یادتان باشد قلب طبیعی ۶۰ تا ۱۰۰ بار در دقیقه می‌زند. و هر وقت احساس کردید قلبتان جای راه رفتن موزون ورجه‌وورجه می‌کند، برای اطمینان از سلامت آن بهتر است نزد پزشک بروید.
سرخود را گرم کنید. زیاد به تپش قلب اهمیت ندهید و حواس خود را بر چیزهای دیگر متمرکز کنید. وقتی تنها و بیکار هستید، بیشتر به آن توجه می‌کنید و نگران می‌شوید. کسانی که در رختخواب بیدار می‌مانند بیشتر متوجه تغییرات در ضربان قلبشان می‌شوند. سرتان را با چیزی مثل تماشای تلویزیون گرم کنید.
داروهایتان را کنترل کنید. اشتباه در مقدار داروی مصرفی می‌‌تواند ضربان قلب را سریعاً بالا و پائین کند. برخی داروهای بدون نسخه مثل ضدحساسیت‌ها و دارو‌های آسم هم گاهی باعث تپش قلب شوند. اما اگر داروی قلب می‌خورید، ممکن است این تغییر نبض مطلوب باشد. دربارهٔ داروهای مصرفی و تغییرات نبض خود با پزشکتان مشورت کنید. شاید او آنها را عوض کند.
کمتر قهوه بخورید. خوردن قهوهٔ زیاد در صبح ممکن است ایجاد تپش یا تندنبضی در بعدا‌زظهر کند. خوردن نوشید‌نی‌های کافئین‌دار مثل قهوه، چای یا کوکا را کم کنید.
سیگار نکشید. کشیدن سیگار و خوردن نوشیدنی‌های الکلی ممکن است اثر واضحی بر بی‌نظمی قلب نداشته باشد، اما باعث تندنبضی می‌شوند و باید از مصرف آنها خودداری کرد. مواد مخدر هم باعث ایجاد بی‌نظمی‌های عجیبی در قلب می‌شوند.
دارو بخورید. پزشک معاینه‌کننده ممکن است مصرف داروهای ضدبی‌نظمی قلب را به شما توصیه کند. از جملهٔ این داروها کینیدین، پروکائین آمید، دیجیتالیس و مسدودکننده‌های بتا هستند.
طبل تازه بخرید. مؤثرترین راه کنترل بی‌نظمی‌های مداوم قلب جایگذاری یک ضربان‌ساز مصنوعی قلب به‌جای گره سینوسی با روش جراحی است. این دستگاه ممکن است دائمی یا موقتاً کار گذاشته شود.