تغذیه ی کودکان در سنین مهد کودک و دبستان

برای كودكی كه آماده رفتن به مهد كودك و مدرسه می شود، خوردن صبحانه بسیار اساسی است و مادران عزیز باید به این وعده ی غذایی اهمیت ویژه ای دهند. مصرف صبحانه به كودكان كمك می كند تا فراگیری بهتری داشته باشند. انرژی و مواد مغذی مصرف شده می تواند توجه، میزان انرژی و تحرك كودك را تحریك كرده و باعث افزایش تحرك و حركات ورزشی و در نهایت نشاط در كودكان شود. بچه ی صبحانه نخورده در ساعت ۹ الی ۱۰ صبح به میزان قابل توجهی دچار افت قند خون می شود. استعداد یادگیری او به ویژه در درس هایی كه به تفكر و اندیشه نیاز دارند كاهش می یابد. چنین دانش آموزی ممكن است دچار افت تحصیلی و بیزاری از مدرسه نیز بشود.
بهتر است صبحانه در محیطی باصفا و آرامش بخش با حضور افراد خانواده صرف شود. باید بدانیم در دوران كودكی علاقه و بی علاقگی به غذاهای مختلف به سرعت تغییر می یابد و این دوست داشتن غذا تحت تاثیر دما، ظاهر، رنگ و طعم غذا، همچنین موقعیت مكانی و زمانی غذا خوردن است. داشتن صبحانه ی كامل و خوب مستلزم رعایت ضوابطی در منزل است. به طور مثال خانواده ها لازم است زمان خواب شبانه و خوردن شام را طوری تنظیم كنند كه بچه ها صبح، به موقع و با كمال میل صبحانه بخورند. تحرك مختصر مثل نرمش صبحگاهی، پیاده روی و یا دوش گرفتن به افزایش تمایل مصرف صبحانه كمك خواهد كرد. پنیر و گردو، كره و مربا، تخم مرغ، عدسی، فرنی، شیر برنج، حلیم، همراه نان تازه و شیر، صبحانه های مناسبی هستند. استفاده از میوه ها و سبزیجات مثل سیب، خیار،گوجه فرنگی، كاهو، سبزی خوردن به افزایش اشتها كمك می كند. می توان یك دوم لیوان آب پرتقال قبل از صبحانه به كودك داد كه هم موجب افزایش اشتهایش می شود و هم منبع سرشاری از ویتامین C است.
میان وعده
به طور كلی باید ماده ی غذایی مناسبی را برای میان وعده ی كودك انتخاب كنیم. این ماده باید ارزش غذایی كافی داشته باشد و رضایت بچه را تامین كند؛ بدآموزی نداشته باشد؛ از نظر بهداشتی ایمن باشد؛ و با بودجه ی اكثریت خانواده ها تناسب داشته باشد. نكته ی حائز اهمیت دیگر آن است كه غذای تهیه شده توسط مادر، نه تنها سالم تر است بلكه انتقال دهنده ی مهر مادری نیز هست. نان، پنیر و خیار؛ نان، پنیر و گردو، انجیر خشك، نخودچی، انواع مغزها (گردو ـ بادام ـ فندق و … )؛ میوه ها به خصوص سیب، نان شیرمال، كیك و كلوچه مواد مناسبی برای میان وعده در زنگ تفریح مدرسه و مهد كودك هستند.
از جمله عناصر و مواد نیاز كودك در این سنین كه باید به آن توجه شود، عبارت اند از:
آهن
كودكان به علت رشد سریع همراه با افزایش در هموگلوبین و میزان كل آهن بدن، در معرض خطر بیشتری از آنمی (كم خونی) ناشی از كمبود آهن قرار دارند.
توانایی یادگیری در كودكان مبتلا به كمبود آهن كاهش می یابد و كم خونی سبب كاهش توانایی این كودكان می شود چرا كه اكسیژن كم تری به سلول ها می رسد.
پیشگیری از كم خونی ناشی از كمبود آهن در كودكان باید بر مصرف كافی مواد غذایی آهن دار متمركز شود. مصرف مقداری گوشت قرمز بدون چربی راحت ترین راه رساندن مقدار بیشتر آهن به یك كودك است. متاسفانه تعدادی از بچه ها تمایلی به خوردن تكه های گوشت ندارند كه در این موارد بهتر است گوشت چرخ كرده جایگزین شود. نسبت بالای آهن هم(۱) در بسیاری از غذاهای حیوانی، آهن را بیشتر قابل جذب می كند. به علاوه باید به خاطر داشت كه مصرف منابع حاوی ویتامین C جذب آهن غیر هم را افزایش میدهد. پس خوردن لیمو ترش، پرتقال و یا گوجه فرنگی به همراه غذا به علت غنی بودن از نظر ویتامین C به جذب آهن موجود در غذا كمك می كند.
مصرف چای بعد از غذا، از میزان جذب آهن می كاهد. بهتر است چای از حدود ۵/۰ ساعت قبل از غذا تا ۲ ساعت بعد از غذا مصرف نشود.
كلسیم
كلسیم برای تشكیل مواد معدنی، مینرالیزاسیون و رشد بافت استخوانی در كودكان لازم است و باید به مقدار كافی در برنامه غذایی وجود داشته باشد. جذب كلسیم به عواملی مثل میزان پروتئین، ویتامین D و فسفات بستگی دارد. كودكان به ازای هر كیلوگرم وزن بدن، ۴ ـ ۲ بار بیشتر از بزرگسالان به كلسیم نیاز دارند. شیر و فرآورده های لبنی، منابع اصلی كلسیم هستند. برای بچه هایی كه یكی از این فرآورده ها را استفاده نمی كنند باید انواع دیگری از همان گروه را جایگزین كرد. به طور مثال اگر بچه ای شیر نخورد باید به او ماست بدهید. پنیر نیز غذای مناسبی برای افزایش هوش دانش آموزان است البته بهتر است پنیر را شب مصرف كرده، یا صیح ها به همراه گردو و بادام استفاده كنید، زیرا مصرف پنیر به تنهایی در صبح عكس العمل های عصبی را قدری كند می كند؛ این امر به دلیل تغییر نسبت كلسیم به فسفریونیزه در پنیر است.
ویتامین D

ویتامین D برای جذب كلسیم و رسوب آن در استخوان ها مورد نیاز است. چون این ماده از تاثیر آفتاب بر بافت های زیر پوستی به دست می آید، میزان مورد احتیاج رژیم غذایی بسته به موقعییت جغرافیایی خود و مدت زمانی كه در معرض آفتاب قرار می گیرند، متفاوت است.
روی
كمبود روی سبب اختلال در رشد، كم اشتهایی و كاهش حس چشایی می شود. بهترین منبع روی؛ گوشت و غذاهای دریایی هستند.
ید
كمبود ید موجب كندذهنی، كاهش آموزش پذیری و ضعف توانایی جسمی افراد می شود كه این مشكل با مصرف نمك یددار در رژیم غذایی تا حدودی برطرف می شود.
فیبر
یكی دیگر از مشكلات تغذیه ای دانش آموزان، كمبود فیبر و سبوس غلات و … است. برای رفع این مشكل لازم است از سبزی ها و میوه ها در رژیم غذایی استفاده ی بیش تری شود و بچه ها به استفاده از غلات سبوس دار تشویق شوند.

منبع : بنياد انديشه اسلامي