دولت الکترونیکی

با گسترش نقش فناوری اطلاعات در محیط های كاری، جهان شاهد ارتباط تنگاتنگ كاربرد فناوری اطلاعات در سازمانها با بهبود عملكرد و دستیابی سریع تر به اهداف سازمانی بوده است.
قریب به ده سال است كه موضوع اتوماسیون اداری در وزارتخانه ها و سازمانهای كشور به عنوان یك موضوع جدی مطرح است، این امر موجب سرعت بخشیدن به كارها از طریق كاهش مكاتبات گردیده است. شكل تكامل یافته اتوماسیون تحت عنوان دولت الكترونیكی در تیرماه سال۸۱ به عنوان یك مصوبه توسط شورای عالی اداری كشور ابلاغ شد.
دولت الكترونیكی (ELECTRONIC GOVERNMENT به اختصار E - GOVERNMENT خوانده می شود) از چنان اهمیتی برخوردار است كه در بسیاری ازكشورهای پیشرفته ، مدیران ادارات و سازمانها برای مشاوره و مدیریت برنامه های دولت الكترونیكی خود مدیر ارشد فناوری اطلاعات به خدمت گرفته اند. در كشور ما نیز بسیاری از وزارتخانه ها پست و جایگاه مشخصی را به منظور توسعه فناوری اطلاعات درنظر گرفته اند.
تعریف دولت الكترونیكی
با مراجعه به مقالات و منابع مختلف مشاهده می شود كه دولت الكترونیكی را به صور متفاوتی تعریف می كنند. در زیر، برخی از این تعاریف آورده شده است:
دولت الكترونیكی به مجموعه فرایندهایی گفته می شود كه خدمات دولتی را به صورت الكترونیكی به كاربران (شهروندان یا ارباب رجوع) ارائه می دهد.
دولت الكترونیكی بستر و زمینه مدیریت بدون كاغذ در دولت است و بیشتر ارتباطات میان اداره ها (با هم و با مردم) را به صورت الكترونیكی انجام می دهد.
دولت الكترونیكی ارائه خدمات دولتی با بهره گیری از فناوری اطلاعات به صورت شبانه روزی است.
دولت الكترونیكی استفاده از فناوری برای ساده سازی كارهای دولت به كمك ارائه خدمات و اطلاعات كارا و مؤثر به اشخاص حقیقی و حقوقی می باشد.
دولت الكترونیكی به مجموعه ارتباطات الكترونیكی اطلاق می گردد كه از طریق شبكه اینترنت میان دولت، شركتها، شهروندان و كاركنان دولت برقرار می شود.
تعاریف فوق همگی درست می باشند، اما هر یك از آنها تنها بخشی از وجوه دولت الكترونیك را آشكار می سازد.
ضرورت ایجاد دولت الكترونیكی
دو دلیل اصلی برای ایجاد دولت الكترونیكی می توان نام برد.
نخست آنكه امروزه مردم بیشتر به حقوق خود آگاه هستند و انتظار دارند كه ارائه خدمات دولتی و نهادهای عمومی با كمترین هزینه و كوتاه ترین زمان به صورتی مطلوب در اختیار آنان قرار گیرد و پیاده سازی دولت الكترونیكی این بستر را فراهم می سازد. دولتها نیز این حقیقت را دریافته اند كه به منظور تثبیت یا افزایش مقبولیت خود باید توجه ویژه به خواسته های مردم داشته باشند.
در كشور ما نیز یكی از برنامه های اصلی «تحول در نظام اداری كشور» برنامه «طرح تكریم و جلب رضایت ارباب رجوع» می باشد. این مصوبه به كلیه وزارتخانه ها و سازمانهای دولتی ابلاغ شده است و یكی از شاخصه های اصلی برای انتخاب دستگاه نمونه در طرح شهید رجایی، بررسی تحقق همین برنامه در آن دستگاه می باشد.
دوم آنكه اداره مؤثر كشورها منوط به برنامه ریزی درست، تصمیم گیری عاقلانه و كنترل به موقع دارد و همگی این موارد در سایه تحقق دولت الكترونیكی و استفاده بهینه از فناوری اطلاعات پدید می آید. اتوماسیون اداری گامی اساسی در جهت تحقق دولت الكترونیكی می باشد، به همین دلیل یكی دیگر از شاخصه های اصلی در انتخاب دستگاه نمونه در طرح شهید رجایی، پیاده سازی اتوماسیون اداری است.
صرف نظر از مزایای متعددی كه دولت الكترونیكی دارد، تحقق دولت الكترونیكی یك ضرورت ملی و جهانی است و هیچ راه گریزی از آن نیست.
مزایای دولت الكترونیكی
یكی از محاسن دولت الكترونیكی ایجاد همكاری مؤثر میان وزارتخانه ها و سازمانهای مختلف دولتی می باشد كه از طریق به اشتراك گذاشتن داده ها و اطلاعات میان آنها انجام می پذیرد. بدین ترتیب بسیاری از امور كه به صورت موازی در وزارتخانه های مختلف انجام می گیرد حذف و به صورت واحد با دقت بیشتر و صرف هزینه كمتر انجام می گیرد.
همچنین پیاده سازی دولت الكترونیك موجب ایجاد ارتباط نزدیك بین دولت و مردم شده و مردم می توانند در تعیین سرنوشت اجتماعشان، نقش داشته باشند به بیان دیگر امكان اطلاع یافتن از عملكرد دولت - دولت پاسخگو - فراهم می گردد و امكان مشاركت مردم نیز میسر می شود.
از دیگر مزایای دولت الكترونیك می توان به موارد زیر اشاره كرد:
- كاهش اندازه دولت
- كاهش هزینه های دولت
- تقویت پایه های دموكراسی و افزایش مشاركت مردم
- بهبود كیفیت زندگی مردم به دلیل توزیع مناسب خدمات دولتی
- صرفه جویی در زمان و نیرو و خدمات یك مرحله ای به مردم
- ایجاد زیر ساختهای مناسب فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی برای مردم
- توزیع برابر و درست خدمات دولت
- كاهش تخلفات و فساد اداری

اكبر شیركوند

منبع : روزنامه ایران