زندگی و مرگ مو

تارهای موی سر از حدود صدهزار تا ۳۵۰ هزار پیاز مو كه پوست سر را اشغال می كنند. سرچشمه می‌گیرد. با این وجود باید بدانیم كه همه پیازهای مو به مرحله تولید نمی‌رسند. در هر پیاز موی سر ما مدت طبیعی چرخه حیاتی مو تابع عوامل متعددی از جمله سن، بیماری، تغذیه، رفتارهای بهداشتی ... است . دو سه مرحله زندگی را باید طی كند مرحله اول، مرحله فعالیت است كه در طی آن رشد مو و ساخته شدن پروتئین و غلاف شاخی به طور مستمر صورت بگیرد. در افراد عادی این مرحله حدود ۵ سال طول می‌كشد، مرحله دوم یا مرحله واسطه بلافاصله پس از مرحله فعال اولیه شروع می‌شود و حدود سه هفته به طول می‌انجامد و بعد از آن آخرین مرحله در افراد عادی حدود دوازده هفته طول می‌كشد و سرانجام در اثر رشد موی جدید در زیر آن، از جای خود كنده شده و می‌افتد.
گرچه موی جدید باید از هر حیث مشابه سلف خود باشد، اما با افزایش سن شخص و در برخی بیماریها، موی جدید نسخه كاملی از موی پیشین را ارائه نمی دهد. تحت این شرایط ممكن است موی سرنازكتر و كوتاهتر شود كه در زیبایی ظاهری شخص تأثیر خواهد گذاشت. چون تغییرات یاد شده طی چند چرخه حیاتی مو به طولی می‌انجامد، ممكن است چندین سال سپری شود تا شخص به واقعیت تلخ ریزش و كم پشتی مو پی ببرد. بنا بر نحوه ریزش مو آنها را به دو گروه مشخص طبقه بندی می كنند: ۱ـ ریزش ممكن است چشم گیر و ناگهانی باشد و مثلا در حالیكه تا چند روز پیش همه چیز معمولی بود ناگهان موها دسته دسته كنده شوند، بطوری كه در ظرف چند روز به نصف مقدار اولیه برسد. این حالت غالبا از نظر روحی مصیبت بار است ولی عاقبت آن خوب است، زیرا ریزش مو بعد از چند دقیقه متوقف شده و به دنبال آن غالبا رویش مجدد كامل مو مشاهده خواهد شد.
۲ـ همچنین ریزش مو ممكن است پراكنده و خفیف باشد ولی ماهها بلكه سالها طول بكشد. اگر این ریزش مو در بهار و پاییز بیشتر از این ریزش فصول دیگر شد بدانیم كه تا آخر سال ادامه دارد و كم كم سر به همان درجه از طاسی خواهد رسید كه با ریزش حاد در ظرف یك هفته حاصل می‌شد. شكل اخیر ریزش مو با وجود ظاهر بی ضررش در ابتدا به دلیل تعامل شدید و غیر قابل اجتناب آن در انتها، علی رغم پیشگیریها و معالجات انجام شده، مصیبت بارتر از شكل اول است.
ریزش حاد مو به چند دلیل می تواند به وجود آید:
۱ـ بحران‌های افزایش حرارت بدن (تب بیش از ۳۹ درجه) كه همراه با عفونت های سخت مثل تب حصبه، مخملك و گریپ سخت است. به علت حرارت بالا، مجاری «پاپی» موها به طور موقت مسدود می‌شود و مو در اثر بی غذایی می‌میرد. با این وجود، این موهای مرده تا ۷۰ روز (۲.۵ – ۲ماه بعد از بحران) ، یعنی كلا در طول ایام نقاهت نمی‌ریزند. پس از این دوران، ریزش مو بویژه در بالا و پشت گوش شدید است. در ضمن، رویش مجدد مو در این گونه موارد به طور طبیعی و بدون هیچ گونه درمان انجام می‌شود.
۲ـ وضع حمل و توقف شیردهی كه هر دو علت اصلی ریزش مو نز زنان جوان است و پس ا گذشت حدود ۲.۵ ماه از وضع حمل و یا توقف شیردهی ، اتفاق می‌افتد. در اینجا ظاهرا نوعی تغییر ناگهانی در وضعیت عروق پاپی‌های مو، در اثر اختلالات شدید هورمونی موجب ریزش مو می‌شود و خوشبختانه بدون هرگونه تدابیر درمانی بعد از چند ماه به جای همه موهای ریخته شده، موهای جدید جایگزین می‌شود.
۳ـ اعمال جراحی بزرگ كه با بیهوشی توأم بوده است و صدمات سخت از قبیل سوختگی‌های وسیع و شكستگی های استخوانی متعدد كه مثل موارد قبل ریزش مو حدود ۲.۵ ماه بعد از حادثه شروع می‌شود و شدت آن مختلف و ممكن است زیاد طول بكشد و كلا به محض اینكه حال عمومی بیمار خوب شد رویش مجدد مو صورت می گیرد.
۴ـ تشعشات اشعه ایكس بروی پوست سر خواه به منظور معالجه(مثلا برای معالجه بعضی تومورهای مغز) یا تصادفی باشد (مثلا در مورد پرستاری كه در اثر بی توجهی سر خود را در معرض تابش اشعه قرار دهد) ریزش موی زود رس حادث می‌شود، یعنی از روز پانزدهم بعد از تشعشع شروع می‌شود و تا روز سی ام ادامه دارد.
درآمدن مجدد مو یا در نیامدن آن بستگی به مقدار اشعه دریافت شده دارد. در این جا لازم می‌بینم بخاطر بیاورم كه استفاده از اشعه ایكس برای ریختن موی بیمار مبتلا به كچلی كه در قدیم انجام می‌گرفت در حال حاضر موقوف شده و هدف قرصهای ضد قارج جدید جای آن را گرفته است.
۵ـ جذب املاح تالیوم كه در مرگ موش وجود دارد چنانچه عمدی یا سهوی توسط انسان مصرف شود تا حداكثر ۱۵ روز بعد از جذب سم ممكن است ریزش ابروها و حتی تمام موهای بدن را نیز سبب شود.
۶ـ بعضی فرآورده‌های مو كه حاوی تالیوم باشند ممكن است در اثر جذب مقدار زیاد پماد كه در سطح وسیعی از بدن به كار رفته ، منجر به مسمومیت واقعی شود.
۷ـ اختلالات هورمونی باعث نوعی ریزش موی منطقه‌ای و موضعی شبیه سكه می‌شود هر چند در كودكان شایعتر است ولی در بزرگسالان هم دیده می‌شود در این حالت غالبا اختلالات هورمونی باعث بروز آن می‌شود.

منبع : بنياد انديشه اسلامي