ترس در کودکان

وقتی شیری را می بینیم، نیاز به فكر كردن نداریم. وقتی از یك خیابان شلوغ عبور می كنیم، خوب است كه كمی بترسیم. این نوع ترس ها برای ادامه زندگی و حفظ حیات ما لازم است. اما برخی از ترس ها را یاد می گیریم. مثل ترس از عنكبوت. آن موجود كوچك پشمالو در گوشه اتاق هیچ خطری برای ما ندارد، اما بسیاری از افراد به محض دیدن او جیغ می كشند.
بعضی از روانشناسان معتقدند كه اكثر ترس ها در انسان به خاطر تجربه هایی است كه در سه سال اول زندگی كسب می شوند. اما در بررسی های جدید روانشناسی ثابت شده است كه در دوران كودكی اكثر ترس ها در كودكان مشترك است. در واقع بعضی ترس ها در اثر غریزه طبیعی و برای محافظت از خود در كودكان به وجود می آید، البته به غیر از فوبیا كه مبحث كاملاً جدایی در علم روانشناسی است.
بعضی ترس ها با بزرگ شدن و مستقل شدن كودك رشد می كنند. مثلاً وقتی كه كودك به راه می افتد و می فهمد كه می تواند مادرش را ترك كند، در عین حال می فهمد كه مامان هم می تواند او را ترك كند. كودكان در سنین پایین ممكن است از هر چیزی وحشت كنند: تاریكی، باد و یا حتی عروسك محبوبشان ممكن است باعث ترس در آنها بشوند. ممكن است اتفاقی ترسناك برای كودك بیفتد و او بعد از چند روز و یا چند هفته وحشت زده بشود. هر چقدر هم كه كودك شما وحشت زده باشد، ترس در كودكان چیزی نیست كه شما از آن احساس نگرانی بكنید. اینها احساسات طبیعی هستند كه به كودك كمك می كنند تا بفهمد دنیای اطراف او به چه صورت است.
بیشتر ترس ها را می شود تحت كنترل درآورد یا بر آن غلبه كرد. كنار آمدن با ترس ها بخشی از رشد را تشكیل می دهند. ترس وقتی به مشكل تبدیل می شود كه فعالیت های زندگی را مختل كند. در این صورت خبر از وجود مشكلات دیگری می دهد.
هر بچه ای فازهای گوناگون ترس را پشت سر می گذارد. یك نوزاد شروع به شناخت دنیای اطرافش می كند و از هر چیزی كه نمی شناسد، می ترسد. مثلاً از قیافه های ناآشنا. وقتی نیروی تخیل و فانتزی كودك رشد می كند، همه جا غول و روح می بیند در حالی كه یك نوجوان از اینكه دیگران درباره او و تغییرات بدنیش چگونه فكر می كنند می ترسد. ترسیدن كودك سه ساله از غول طبیعی است، ولی بچه دوازده ساله ای كه جرأت نمی كند بخوابد، حتماً مشكلی دارد. شایع ترین انواع ترس ها در سنین مختلف كودكان عبارتند از:
شش ماهگی: ترس از غریبه ها.
هشت ماهگی: جدا شدن از والدین، افتادن.
یك سالگی: جدا شدن از والدین، صدا، حیوانات، حمام كردن، دكتر.
دو سالگی: جدا شدن از والدین، آموزش توالت رفتن، حمام كردن، شب هنگام خواب، دكتر.
سه سالگی: از دست دادن والدین، آموزش توالت رفتن، شب خوابیدن، روح و دیو، هر كسی كه از نظر ظاهری با اعضای خانواده تفاوت داشته باشد، مانند: اشخاص ناتوان و معلول، ریشوها، كسانی كه رنگ پوستشان متفاوت است و غیره.
چهار سالگی: صدا، حیوانات، شب هنگام خواب، روح و دیو، كسی كه از نظر ظاهری با اعضای خانواده تفاوت دارد، از دست دادن والدین، مرگ، طلاق.
پنج سالگی: صدا، حیوانات، روح و دیو، گم شدن، رفتن به مهد كودك، از دست دادن والدین، مرگ، صدمه جسمانی، طلاق.
از جمله ترس های مهم در رابطه با والدین، ترس از جدایی است كه می بینیم از هشت ماهگی تا سه سالگی از ترس های شایع به شمار می رود. كودك نمی خواهد از شبكه امن والدینش جدا شود. او می ترسد و نامطمئن است و به جست وجوی راه های مختلف برای گریز از رفتن به تختخواب و مدرسه می پردازد. زیرا مطمئن نیست كه وقتی از خواب بیدار می شود یا از مدرسه بازمی گردد والدینش را ببیند. از آنجایی كه شما نمی توانید همیشه در كنار او باشید، بنابراین كودك باید بر این ترس غلبه كند تا بتواند از زندگی طبیعی برخوردار باشد.
شبكه امن
فرزندتان از تاریكی، بیمارستان، جدایی، تصاویر تلویزیون و... می ترسد. شما نمی توانید از پیدایش این ترس ها جلوگیری كنید، اما می توانید به كودك خود كمك كنید. چنانچه كودكی بتواند درباره ترس خود صحبت كند، احساس بهتری خواهد داشت. جدی گرفتن كودك از سوی والدین، صحبت كردن و گوش دادن به حرف های او كمك بزرگی است.
بعضی از ترس ها برای بزرگسالان خنده آورند، ولی برای بچه ها این گونه نیستند. این نكته مهمی است كه به كودك خود بگویید كه او را درك می كنید، به آنها بگویید كه شما هم وقتی كوچك بودید از چیزهای مشابهی می ترسیدید. گفت وگو و صحبت در مورد ترس های كودكیتان به فرزندتان می فهماند كه ترس و وحشت او مسأله بزرگی نیست. به علاوه توضیح شما به كودك كمك می كند كه احساس خود را در مورد ترسش بیان كند. به یاد داشته باشید كه هرچه كودك بیشتر در مورد احساسات خود صحبت كند، به همان نسبت از اهمیت مسأله ترس كاسته خواهد شد. با ایجاد یك شبكه امن، كودك می آموزد كه بر ترس خود غلبه كند. كودكی كه ترسیده است در جست وجوی افراد قوی و آرامی است كه به او احساس امنیت ببخشند و خود نترسند. بنابراین قوی بودن شما كمك بزرگی به فرزندتان است.

منبع : روزنامه ایران