پیروزی در وقت اضافه

فاز نخست طرح توسعه میدان گازی پارس جنوبی امروز به طور رسمی بهره برداری می شود. برداشت روزانه ۲۵ میلیون مترمکعب گازطبیعی و ۴۰ هزار بشکه معیانات گازی از میدان مشترک پارس جنوبی و تولید روزانه ۲۰۰ تن گوگرد، به خودی خود خبر خوش و دلگرم کننده ای است اما خوشتر و دلگرم کننده تر از آن، این است که این طرح را متخصصان، پیمانکاران و سازندگان تجهیزات داخلی اجرا و مدیریت کرده اند. گرچه این طرح با تاخیر به انجام رسید اما برای پیمانکاران ایرانی، اجرای طرحی با این عظمت، پیروزی بزرگی است که در وقت اضافه به دست آمد. میدان گازی پارس جنوبی که از اکتشاف های شرکت ملی نفت ایران و بزرگ ترین گنجینه گازی مستقل جهان است، بر روی خط مرزی مشترک ایران و قطر در خلیج فارس و به فاصله ۱۰۰ کیلومتری ساحل جنوبی ایران قرارگرفته و وسعت آن ۹۷۰۰ کیلومتر مربع است. با توجه به وسیع بودن میدان گازی پارس جنوبی، توسعه آن در فازهای مختلف درنظر گرفته شده است و اراضی نزدیک عسلویه که در ۲۷۰ کیلومتری جنوب شرقی بوشهر قرار دارد، به عنوان منطقه ساحلی برای ایجاد تاسیسات خشکی و توسعه مرحله ای انتخاب شده است. توسعه این میدان با هدف تامین تقاضای رو به رشد گاز طبیعی مورد نیاز کشور و تزریق آن به میدان های نفتی، همچنین صادرات میعانات گازی، در دستور شرکت ملی نفت ایران قرار گرفت. تاسیسات دریایی این فاز شامل ۲ سکوی حفاری چهار پایه، سکوی بهره برداری شش پایه، سکوی مسکونی شش پایه، سکوی مشعل سه پایه و یک لوله زیر دریایی ۳۲ اینچ به طول ۱۰۵ کیلومتر و یک پایانه بارگیری «اس بی ام» است. تاسیسات خشکی این فاز، پالایشگاه گازی و تاسیسات جانبی را شامل می شود. بخش های اصلی پروژه در فاز نخست طرح توسعه میدان گازی پارس جنوبی در بخش تاسیسات فراساحلی، حفر ۱۲ حلقه چاه، ساخت و نصب سکوهای سرچاهی، سکوی تولید، سکوی مسکونی، پل های رابط مشعل و خطوط لوله زیر دریا در سه اندازه در مجموع به طول ۱۱۴ کیلومتر برای انتقال گاز از دریا به پالایشگاه ساحلی فاز یک قرار گرفته اند. تاسیسات ساحلی فاز نخست این طرح نیز، شامل واحد های دریافت و جدا سازی، تثبیت میعانات گازی، شیرین سازی، نم زدایی، مرکاپتان زدایی، تنظیم نقطه شبنم و تراکم گاز برای انتقال، بازیافت و انجماد گوگرد، واحد تصفیه آب های سطحی، صنعتی و فاضلاب، سیستم های مخابرات، ساختمان ها و سایر تاسیسات پشتیبانی مانند آتش نشانی مدیریت و اجرا شده اند. هزینه ها و نحوه اجرا فاز نخست طرح توسعه میدان گازی پارس جنوبی با هزینه ای بیش از یک میلیارد دلار راه اندازی شده است از جمله در طراحی، ساخت و بهره برداری از این پروژه، بیش از۶۰ شرکت ایرانی از جمله صدرا، مهندسی ساخت و تاسیسات دریایی،آبنگار، لوله سازی اهواز ماشین سازی اراک و... حضور داشته اند که به مدیریت یک پیمانکار عمومی ایرانی (پتروپارس) این پروژه را به سرانجام رساندند. اجرای فازنخست طرح توسعه میدان گازی پارس جنوبی که به منظوربرداشت روزانه ۲۵ میلیون متر مکعب گاز طبیعی، ۴۰ هزار بشکه میعانات گازی و ۲۰۰ تن گوگرد در نظر گرفته شده؛ اگرچه یکی از پروژه هایی است که به سبب عواملی چند با تاخیر به بهره برداری رسیده است، اما ارتقای مدیریت ایرانی، افزایش درآمد ملی و استفاده از توان داخلی، خود افتخار و رکورد جدیدی در انجام پروژه های بالادستی نفت و گاز کشور است که باید به آن بالید. قرار داد این طرح، اواخر سال ۷۶ به شرکت پتروپارس واگذار و به صوررت بیع متقابل تنظیم شد وطبق برنامه زمان بندی شده، زمان شروع بهره برداری ازاین فاز سال ۸۱ تعیین شد. اما از زمان آغاز عملیات اجرایی این پروژه، عواملی مانند تامین مالی نشدن پروژه، بی تجربگی شرکت های داخلی درعملیات لوله گذاری و متوقف شدن پرداخت های مالی شرکت پتروپارس به مدت ۸ ماه به یک سال و نیم تاخیر در بهره برداری این طرح منجر شد. تاخیر، هزینه تجربه اندوزی در عوض، این گونه طرح ها، برای شرکت ها و سازندگان داخلی فرصتی ایجاد کرده است که بسیاری از تجهیزات مورد نیاز طرح ها را خودشان بسازند. به نظر می رسد پیمانکاران داخلی به سبب کمبود ظرفیت ها و عملکرد کیفی نامناسب، نمی توانند در زمان مقرر نیازهای صنعت نفت را آن طور که باید برآورده سازند. برای تجربه اندوزی، هزینه هایی از این دست قابل چشم پوشی است. وضعیت پیچیده موجود در اجرای طرح ها و تعدد قراردادها نیز، مورد دیگری است که باید بر آن تاکید کرد. هم اکنون در بیشتر طرح ها و پروژه های صنعتی، فعالیت پیمانکاران و سازندگان داخلی به دشواری نظارت می شود و از سوی دیگر، نحوه هماهنگی با پیمانکاران نیز با مشکلاتی همراه است. گفتنی است اگر چه توان نیروهای داخلی یا شرکت های مهندسی برای در دست گرفتن پروژه ها هنوز محدود ارزیابی می شود، به یقین کسب تجربه و افزایش توانمندی علمی - فنی و اجرایی این شرکت ها در نهایت به نفع کشور خواهد بود. مهندس علی اکبر ترکان، معاون برنامه ریزی وزیر نفت، در این باره می گوید: اگرچه پرداخت های شرکت پتروپارس به مدت ۸ ماه از سوی دستگاه های نظارتی متوقف شد، اما پیامد های این موضوع هرگز قابل اغماض نیست. او با خرسندی می گوید: اصلی ترین کاری که در این طرح انجام شد این بود که برای اولین بار ۶۵ درصد پروژه از سوی پیمانکاران ایرانی انجام شد و این پروژه یک میلیارد دلاری باهمت و تلاش سازندگان داخلی به پایان رسید. مهندس رحیم تبریزی، مجری فاز نخست این طرح، در این باره می گوید: دراین طرح بیش از ۷۰ درصد حجم مالی، به شركت ها و پیمانكاران ایرانی واگذار شده است. او مهم ترین عامل تاخیر در راه اندازی به موقع این فازرا با وجود حضور نیروهای داخلی و میزان سرمایه گذاری زیاد، میزان تغییرات کار در زمان انجام پروژه، مشكلات ایجاد شده در یکی از واحد های این فاز و شرایط نامساعد جوی می دانند. به گفته وی، اجرای فاز نخست طرح توسعه میدان گازی پارس جنوبی، پشتوانه توان كنونی شركت های ایرانی فعال در صنعت نفت ایران است، زیرا که پیمانكاران ایرانی که تا پیش از اجرای فاز یك توان كافی را برای حضور در پروژه های نفتی نداشتند، با رفع كاستی ها، هم اكنون تنگناهای مربوط به كمبود تجهیزات و نبود تاسیسات به ویژه در بخش دریایی را جبران کرده اند. هم اکنون در مجموعه صنایع کشور، از جمله صنعت نفت قرارداد ها مستقیم و یا از طریق پیمانکاران به اجرا گذاشته شده و ازسویی واگذاری ۳۰ تا ۵۰ درصد ارزش کار از سوی پیمانکاران خارجی به پیمانکاران ایرانی نیز، از جمله تدابیری است که بازار بزرگی را برای سازندگان و پیمانکاران داخلی ایجاد کرده است. مجری پروژه فاز نخست طرح توسعه میدان گازی پارس جنوبی در این باره معتقد است: در طراحی، ساخت و بهره برداری از این طرح بیش از ۱۰۰ پیمانكار ایرانی و غیرایرانی فعالیت كرده اند. از این رو، توانمند سازی نیروهای داخلی در طرح ها به عنوان یکی از محور های کلیدی برنامه توسعه سوم دراشتغال زایی نیز نقش موثری دارد. بنابر این، می توان نتیجه گرفت که یکی از دستاورد های اجرای فاز نخست طرح توسعه میدان گازی پارس جنوبی، ایجاد کار برای سازندگان داخلی در طرح های آتی صنعت نفت کشور است؛ اگرچه عملکرد سازندگان و پیمانکاران ایرانی در اجرای پروژه ها آن طورکه باید مطلوب ارزیابی نشده، اما بی تردید اجرای فاز نخست، آزمونی بزرگ برای ارزیابی عملکرد سازندگان در فازهای دیگر طرح توسعه میدان گازی پارس جنوبی خواهد بود.هم اکنون فاز نخست طرح توسعه میدان گازی پارس جنوبی، با تمام ظرفیت به بهره برداری رسیده است. در حال حاضراز این فاز به وسیله پالایشگاه عسلویه روزانه ۲۵ میلیون متر مکعب گاز پالایش شده، ۴۰ هزار بشکه میعانات گازی و ۲۰۰ تن گوگرد نصیب کشور می شود. ارتقای سطح فعالیت های پیمانکاری و مشاوره ای ایرانی برای سهیم شدن هر چه بیشتر در سرمایه گذاری های صنعت نفت و گاز و به کار گیری ظرفیت صنایع داخلی کشور، برای ساخت تجهیزات مورد نیاز نفت و گازبه عنوان استراتژی بلند مدت بخش نفت برای رو به رو شدن با مسائل ملی و بین المللی مد نظر قرار گرفته است. از این رو، برای ارتقای توانمندی ها و جذب شرکت های داخلی، باید ضمن تدوین یک استراتژی مناسب، ازپیمانکاران و سازندگان حمایت کرد و تسهیلات ویژه ای در اختیار آنها قرار داد. تجربه نشان داده است که باحمایت ازچنین تشکل هایی، ضمن ایجاد حلقه اتصال میان صنایع داخلی و صاحبان پروژه ها، طرح های ساخت داخل و اجرای مناسب و به موقع کار نیز تضمین خواهد شد.

نویسنده : زهرا خانعلی زاده

منبع : پایگاه اطلاع رسانی عسلویه