پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا

تهوع


- چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟
- تهوع بیش از دو روز طول می‌کشد یا تکرار می‌شود.
- در هنگام آبستنی تهوع به قدری شدید است که مانع خوردن و آشامیدن می‌شود.
تهوع نشانهٔ چیست؟
در قسمت عقب یک اتوبوس زهوار در رفته گیر افتاده‌اید که در پیچ و خم یک جادهٔ روستائی پر دست‌انداز در حرکت است. بوی عرق تن، دود اگزوز اتوبوس، و غذاهای گوناگون هوا را پر کرده است. و شما به‌طرز وحشتناکی احساس دل به‌هم خوردگی می‌کنید.
تهوع در اثر حرکت اتوبوس یا خوردن غذای چرب چیز خوبی به‌نظر نمی‌رسد، اما در واقع، برای بدن لازم است.
تهوع راه طبیعی سرکوب کردن اشتها است. وقتی چیزی دستگاه گوارش شما را تحریک می‌کند، چه غذا باشد و چه باکتری، پیامی به ”مرکز استفراغ“ در مغز ارسال می‌شود. مغز فرمان می‌دهد تا دهان بزاق ترشح کند، معده به حرکت درآید، مجاری تنفسی تنگ شوند، و اشتها فروکش کند. تمام این چیزها به‌صورت یک چیز خود را بیان می‌کنند: تهوع، این تهوع مانع خوردن چیز دیگر و در نتیجه، تحریک بیشتر معده می‌شود.
اما تهوع همیشه ساز و کار دفاعی دستگاه گوارش نیست. مرکز تعادل بدن در گوش هم می‌تواند باعث تهوع شود. مثلاً وقتی در یک قایق در حال حرکت نشسته‌اید، مغز یک پیام گنگ دریافت می‌کند: چشمان شما روی یک کتاب یا چیز دیگری ثابت است، ولی مایع گوش درونی شما با حرکت قایق در تلاطم است. این ناهماهنگی پیام‌ها باعث ترشح هورمون‌های اضطراب می‌شود که ماهیچه‌های معده را به جنبش در ‌می‌آورد. این کار احساس ناخوشایندی را به‌وجود می‌آورد که اغلب به استفراغ منتهی می‌شود و دریاگرفتگی نام دارد.
خوشبختانه داروهائی برای رفع تهوع وجود دارد، گرچه داروهای دیگری مثل داروهای بیهوشی، شیمی درمانی، و ضد افسردگی‌های سه‌حلقه‌ای خود تهوع می‌آورند.
از علل دیگر تهوع، سردرد میگرنی، تنش هیجانی و بوهای ناخوشایند است. تغییر شدید تعادل هورمون‌های بدن، مخصوصاً در سه ماه اول آبستنی، نیز ایجاد تهوع می‌کنند.
تهوع مداوم هم ممکن است ناشی از گرفتاری‌ جدی گوارشی مثل التهاب رودهٔ بزرگ، زخم‌های گوارشی، التهاب رود و معده، یا سنگ کیسهٔ صفرا باشد. در این موارد، تهوع معمولاً با درد یا علائم دیگر همراه است. همچنین تهوع ممکن است علامتی برای حملهٔ قلبی، برخی انواع سرطان، یا بیماری‌های کلیوی یا کبدی باشد.

- درمان تهوع
اگر تهوع شدید و مداوم دارید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. اما کارهائی برای کم کردن تهوع ملایم و معمولی می‌توان انجام داد.
چیزی بخورید. این کار را که احتمالاً آخر از همه انجام می‌دهید، در اول بکنید. خوردن چیزی نشاسته‌ای در اولین حملهٔ تهوع ممکن است حرکات نامنظم معده را کنترل کند. تکه‌ای نان برای این کار مناسب است، ولی چیزهای چرب برای معده سنگینند و تهوع را بدتر می‌کنند.
چیزی بنوشید. خوردن چای کم‌رنگ یا آب از همه بهتر است. کمی آب سیب شیرین یا نوشابهٔ بدون گاز هم خوب است، چون قند حرکات معده را منظم می‌کند. اما اینها را کم کم و در دمای اتاق بنوشید. نوشیدنی سرد یا گازدار معده را بیشتر تحریک می‌کند. شیر نخورید، چون شیر در این معدهٔ آشفته پنیری می‌شود.
دارو بخورید. خوردن داروی ضدتهوع مثل متوکلوپرامید به سرکوب کردن تهوع کمک می‌کند.
نفس عمیق بکشید. اضطراب ترشح هورمون‌هائی را تحریک می‌کند که تهوع می‌آورند. برای کاهش اضطراب، چند نفس عمیق و آهسته بکشید. نفس عمیق انقباضات معدی را هم آرام می‌کند.
داروهایتان را کنترل کنید. مصرف مقدار زیاد داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای باعث تهوع می‌شود. اگر از این داروها (یا هر داروی دیگر) مصرف می‌کنید و احساس تهوع می‌کنید، به پزشک اطلاع دهید. پزشک تهوع‌آور بودن دارو و جایگزین کردن درمان را بررسی می‌کند.
بالا بیاورید. اگر هنوز احساس تهوع می‌کنید، جلو استفراغ را نگیرید. شاید این بهترین راه برای دفع چیز ناخوشایند از معده باشد.
- درمان دریاگرفتگی
دارو را زود بخورید. داروهای ضدتهوع مخصوص دریاگرفتگی را اگر لااقل یک ساعت پیش از شروع حرکت بخورید، در کنترل دریاگرفتگی بسیار مؤثر است. همچنین پزشک می‌تواند داروهای قوی‌تری برایتان تجویز کند که تا چهار روز در خون باقی بماند. خواب‌‌آلودگی از عوارض این داروهاست.
زنجبیل بخورید. مطالعات علمی نشان داده است که زنجبیل دو برابر داروهای دریاگرفتگی مؤثر است و عوارض آنها را نیز ندارد. ۱۵ دقیقه قبل از حرکت، و هر چهار ساعت یک بار، یک کپسول ۴۰۰ میلی‌گرمی زنجبیل بخورید.
بالا بروید. فضای بسته دریاگرفتگی را تشدید می‌کند. اگر در کشتی هستید، به عرشهٔ آن بروید و سعی کنید در نزدیک مرکز آن قرار گیرید که در آنجا شیب حرکت کمتر است.
به افق نگاه کنید. در قایق چشم‌ها را به افق بدوزید. در اتومبیل دورترین فاصلهٔ روبه‌رو را نگاه کنید. این کار را به تثبیت دید شما، حتی در حرکات شدید مایع گوش درونی، کمک می‌کند.
مچتان را بفشارید. روش چینی طب فشاری دریاگرفتگی را حتی در ضعیف‌ترین ملوانان درمان کرده است. نقطهٔ مخصوص آن درست در وسط مچ دست و سه انگشت پائین‌تر از چین جدا کنندهٔ کف دست و مچ است. مچ‌بند کشسان مخصوص این کار فشار مداومی بر انی نقطه وارد می‌کند. اما ظاهراً فشار همراه با ماساژ نقطهٔ مؤثرتر است.
- بیماری صبحگاهی
بیماری صبحگاهی (که در تمام روز هم ممکن است روی دهد) معمولاً در مراحل اولیهٔ آبستنی روی می‌دهد و حملات آن اغلب بعد از ماه سوم از بین می‌رود.
فوراً چیزی بخورید. خوردن بیسکویت یا چیز سادهٔ دیگری بلافاصله بعد از بیدار شدن از تهوع صبحگاهی جلوگیری می‌کند. چند بار خوردن غذا به مقدار کم در طی روز هم به رفع آن کمک می‌کند.
چای زنجبیل بنوشید. محققان دانمارکی دریافته‌‌اند که گرد ریشهٔ زنجبیل تهوع و استفراغ را که گاعی به بستری شدن در بیمارستان منتهی می‌شود کم می‌کند. در بسیاری از زنان آبستن هم چای زنجبیل از تهوع جلوگیری می‌کند. یک قاشق چای‌خوری گرد زنجبیل را در یک فنجان آب داغ ریخته و بنوشید. در صورت لزوم هر چهار ساعت یک بار آن را تکرار کنید.
ویتامین B۶ بخورید. تحقیقات نشان داده است که زنانی که سه‌بار در روز ۲۵ میلی‌گرم ویتامین B۶ خورده‌اند، کمترد چار تهوع شدید شده‌‌اند. اما این ویتامین فقط در موارد شدید مؤثر است و تهوع‌های ملایم را درمان نمی‌کند. از پزشک خود در مورد مفید بودن مصرف آن سئوال کنید (زنان آبستن باید پیش از خوردن هر نوع دارو از پزشک خود اجازه بگیرند).
آب میوه بخورید. اگر تهوع به استفراغ منتهی می‌شود، باید مایع از دست رفته، مخصوصاً کربوهیدرات‌های موجود در آب میوه، را جبران کنید. اگر نمی‌توانید چیزی در معده نگاه دارید، فوراً نزد پزشک بروید.


همچنین مشاهده کنید