پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا


فرهنگ اصطلاحات کاربردی اوپک


فرهنگ اصطلاحات کاربردی اوپک
متن زیر، راهنمایی است برای درک بهتر اصطلاحات علمی و فنی و مفاهیم معمول در فعالیت های اوپک. در این فرهنگ واژه هایی از جمله سبد نفتی، سقف تولید، کنفرانس، هیئت نمایندگی، اعضا، اجلاس های اوپک و سازکار آن، به ترتیب الفبا، تعریف و تشریح می شود.
اجلاس ها
در کنفرانس اوپک، وزیران نفت این سازمان ممکن است بیش از یک نشست رسمی داشته باشند که به طور معمول در دبیرخانه این سازمان واقع در کرانه شرقی کانال دانوب در وین تشکیل می شود. براساس قوانین اوپک، یک اجلاس کامل باید متضمن تمام کنفرانس های این سازمان باشد. وزیران نفت تلاش دارند تا در طول برگزاری این نشست ها و در طول اجلاس های دوسویه و چند سویه پیش از آغاز نشست رسمی سازمان که می تواند تنها نشست رسمی آن باشد، به توافق هایی دست یابند. اجلاس های غیر رسمی سازمان، در سه یا چهار هتل بزرگ وین، جایی که وزیران نفت و هیئت های نمایندگی آنان اقامت دارند، برگزار می شود.
اخبار اوپک
نشست های اوپک معمولاً کانون اصلی توجه رسانه های خبری است و می تواند در آن واحد به واسطه بهای کم یا زیاد نفت، توجه صدها گزارشگر را به خود جلب کند. سرویس های خبری كه لحظه به لحظه گزارش می دهند، مانند: «پلاتس»، «رویترز»، «داوجونز» و «بلومبرگ» معمولاً گزارش های زیادی در این زمینه برای پوشش دادن به کل کنفرانس ها می فرستند. (در بعضی موارد تا ۱۰ گزارش). رقابت میان این سرویس های خبری با خبرهای فوری و مهمی كه هرسرویس در میان اخبار خود پخش می كند، صورت می گیرد. ارسال لحظه ای این اخبار به دلیل تصمیم های مهم اوپك و تاثیرهای آن بر بهای نفت است. به این ترتیب، برای تیتر خبرهایی كه هر لحظه پخش می شوند و اخبار زنده اوپك را بیان می كنند، چندان هم نامعمول نیست كه تنها در چند دقیقه بهای شاخص نفت خام را ۱ تا ۲ دلار تغییر دهند. از آنجاكه اجلاس های اوپك پشت درهای بسته برگزار می شود، بیشتر اخبار ارزشمند این اجلاس ها از سخنان كوتاه و مختصر هیئت نمایندگان یا وزیران به دست می آید كه در حال ترك هتل محل اقامت خود هستند. معمولاً در پایان اجلاس اوپك، این سازمان یك كنفرانس مطبوعاتی برگزار می كند؛ هرچند كشورهای عضو، خود نیز یک کنفرانس مطبوعاتی رسمی برگزار می کنند. وزیران نفت بیشتر پس از آن که کنفرانس های رسمی پایان می یابد، یک خلاصه گزارش را که گاه به صورت مصاحبه انجام می شود، در اختیار روزنامه نگاران می گذارند. اوپک، خود یک سرویس خبری رسمی به نام «اوپکنا» دارد که وظیفه آن انتشار مقاله های خبری درباره کشورهای عضو و اخبار رسمی مربوط به اوپک است.
اعضا
در آغاز کار، اوپک ۱۳ عضو داشت، اما پس از آن که اکوادور و گابن، دو تولید کننده کوچک اوپک، به ترتیب در سال های ۱۹۹۲ و ۱۹۹۵ خروج خود را از این سازمان اعلام کردند، این تعداد به ۱۱ عضو کاهش یافته است. اعضای كنونی اوپک عبارتند از: الجزیرا، اندونزی، ایران، عراق، لیبی، کویت، نیجریه، قطر، عربستان سعودی، امارات متحد عربی و ونزوئلا. از این تعداد، عراق از هنگامی که تولید نفتش پس از پایان جنگ خلیج فارس در سال ۱۹۹۱، زیر نظارت سازمان ملل متحد درآمد، دیگر از اعضای فعال اوپک محسوب نمی شود. برکناری دولت صدام حسین، از سوی نیروهای آمریکا و انگلیس که در جنگی ناخواسته در مارس ۲۰۰۳ آغاز شد، هنوز نتوانسته است عراق را با معرفی یک دولت جدید عراقی به وضعیت پیشین بازگرداند. آمریکا با اعزام «پل برمر»، رئیس اجرایی اداره امور دولتی کشور، قصد انجام چنین کاری را داشت. در حال حاضر، پرسش هایی درباره این مسئله که آیا عراق همچنان به عنوان یک عضو اوپک خواهد ماند؟ در اذهان شکل گرفته است.
تولید
متخصصان دبیرخانه اوپک به پیروی از سهمیه بندی و سقف تولید اوپک، میزان «عرضه به بازار» را مشخص می کنند. این میزان تولید به منزله منبع و سرچشمه تولید نفت برای ذخیره سازی یا استخراج از ذخایر است. به بیان دیگر، تولید به مفهوم صادرات نفت خام به علاوه مصرف داخلی است.
دبیرخانه اوپک
مقر اصلی اوپک در وین است؛ محلی که دبیرخانه دایم اوپک قرار دارد. وظیفه این دبیرخانه، مطالعه و تحقیق درباره بازارهای نفتی، تنظیم و سازمان دهی اجلاس های اوپک و مشخص ساختن میزان تولید اعضا است. دبیرخانه و هیئت دبیران زیر نظر دبیر کل اوپک فعالیت می کنند.
دبیر کل
دبیر کل اوپک عهده دار سازمان دهی و مدیریت دبیرخانه دایمی سازمان در وین و مسئول سازمان دهی اجلاس های اوپک است. با آن كه این شغل، اجرایی است، دبیر کل، نقشی کلیدی در مذاکرات و ارایه راه حل ها دارد و انتخاب یک دبیر کل بیشتر جنبه سیاسی دارد. پیش از این، اعضا به صورت دوره ای متصدی این سمت می شدند، اما هنگامی که این روش به دلیل سیاست و سیاسی کاری از حالت اصلی خود خارج شد، تصمیم برآن شد كه این مقام براساس شایستگی افراد به آنها تعلق گیرد. هنگامی که از اصل شایسته سالاری استفاده شد، همگی به آن رای مثبت دادند.
ساز کار تنظیم بهای نفت اوپک سازكار تنظیم بهای نفت خود رادر مارس ۲۰۰۰ اعلام کرد. وزیران نفت اوپک با این سازكار که بهای قابل قبول ۲۲ تا ۲۸ دلار را برای سبد نفتی اوپک در نظر گرفته است، موفق به کاهش یا افزایش عرضه نفت به منظور تثبیت بهای نفت در این سازكار شده اند. سبد نفتی اوپک روزانه باید برای ۲۰ روز تجاری بیشتر از ۲۸ دلار در هر بشکه و یا کمتر از ۲۲ دلار در هر بشکه برای ۱۰ روز تجاری باشد تا در موقع لزوم، تولید نفت را افزایش یا به میزان ۵۰۰ هزار بشکه در روز کاهش دهد.
این سازكار تنها یک بار در اکتبر (مهر) ۲۰۰۰ ، هنگامی که کارتل های بزرگ نفتی، سپس علی رودریگز، رئیس کنفرانس اوپک از کشورهای عضو خواست تا از ۳۱ اکتبر (۹ آبان) در مجموع ۵۰۰ هزار بشکه تولید این سازمان را افزایش دهند، استفاده شد. این نخستین بار بود که با این سازكار، خارج از اجلاس رسمی وزیران نفت اوپک، افزایشی در تولید صورت می گرفت.
اوپک در اجلاس اضطراری خود در ۱۲ ژانویه ۲۰۰۳ ، یعنی دو روز پیش از زمان اعمال سازكارشده، با افزایش سقف تولید موافقت کرد. این افزایش، سه برابر میزان تصریح شده پیشین یعنی ۵۰۰ هزار بشکه در روز بود. پس از انجام مذاکراتی «مشورتی» در ۲۴ آوریل (۴ اردیبهشت) در وین، گفته شد: با پایان جنگ در عراق و برای رویارویی با افزایش میزان تقاضای نفت در زمستان، سقف تولید آزاد می تواند به یک شکست و افت ناگهانی در بهای نفت منجر شود. پس از آن وزیران نفت اوپک اعلام کردند، سقف تولید كنونی را کاهش می دهند، اما سهمیه رسمی اوپک را تا ۹۰۰ هزار بشکه در روز افزایش می دهند و به ۴/۲۵ میلیون بشکه در روز می رسانند. سبد نفتی اوپک هنوز هم با قیمت معقول ۲۲ تا ۲۸ دلار در هر بشکه بود. سبد نفتی اوپک شامل شش نوع نفت خام اوپک و یک نوع نفت خام غیر اوپک است. بهای روزانه این سبد نفتی را دبیرخانه اوپک مستقر در وین، یک روز پس از تاریخ به کار بردن آن، منتشر می كند.
سبد نفتی
«سبد نفتی اوپک» میزان تولید نفت روزانه و هفتگی است که دبیرخانه اوپک آن را تعیین می كند. اوپک اطلاعات مربوط به بهای متوسط نفت را در سبدی شامل هفت نوع نفت خام که عبارتند از: نفت مخلوط صحرا بلند، میناس اندونزی، بانی لایت نیجریه، فاتح عربستان سعودی، فاتح دوبی یا نفت دوبی، تیا جوانا ونزوئلا و ایستموس مکزیک (نفت غیر اوپک) جمع آوری کرده است. به نظر می رسید سبد نفتی اوپک که در اواخر دهه ۱۹۸۰ به وجود آمد، تنها برای به دست آوردن بهای متوسط نفت باشد که در آغاز ۱۸ دلار در هر بشکه بود، سپس به ۲۱ دلار در هر بشکه رسید. هرچند در مارس (اسفند) ۲۰۰۰، اوپک مورد استفاده جدیدی را برای سبد نفتی یافت که استفاده از آن، همانند اهرمی بود برای کاهش یا افزایش خودكار تولید نفت. در واقع، تصمیم گرفته شد که اگر بهای نفت به خارج از محدوده ۲۲ تا ۲۸ دلار در هر بشکه، که بهای تثبیت شده اوپک است، برسد، این اهرم به خودی خود فعال شود.
سقف تولید
میزان سهمیه تولید اعضای اوپک را «سقف تولید» آن کشور می نامند. این سقف تولید، میزان فرضی است که همه اعضای اوپک بر آن وحدت نظر دارند و موافقت می کنند که بیش از آن سقف، تولید نکنند. هرچند اوپک از آغاز تاسیس تاكنون، همواره بیش از سقف تولید اعلام شده، نفت تولید کرده است.
سهمیه
اوپک نزدیک به نیمی از عمر ۴۵ ساله خود را برای تعیین سهمیه شخصی هر یک از کشورهای عضو با یک سقف مشخص سپری كرده است. دلیل شخصی اوپک برای این سهمیه بندی ها در پی می آید:
بر اساس قوانین اوپک، این سازمان باید به منظور تامین نظر مصرف کنندگان و تولید کنندگان، در پی به وجود آوردن ثبات و هماهنگی در بازار نفت باشد. از این دیدگاه، کشورهای عضو اوپک به مسائل اساسی بازار پاسخ داده و خود را با سیاست های نفتی سازمان هماهنگ کرده اند. محدودیت در تولید، یکی از روش های ساده پاسخ گویی است. اگر با رشد تقاضا روبه رو شویم یا برخی از تولید کنندگان، نفت کمتری تولید کنند، اوپک می تواند به منظور جلوگیری از افزایش ناگهانی بهای نفت، تولید خود را افزایش دهد. اوپک همچنین می تواند در پاسخ به شرایط بازار به منظور مقابله با کاهش بهای نفت، تولید آن را کاهش دهد.
کنفرانس
کنفرانس اوپک، نشستی رسمی متشکل از ۱۱ عضو این سازمان است. بر اساس قوانین موجود، اوپک باید سالی دو بار نشست داشته باشد؛ البته میان این دو نشست چند نشست فوق العاده نیز برگزار می کند. در مواقع اضطراری، اوپک اجلاس های فوق العاده پیش بینی نشده ای نیز دارد. معمولاً هیئت نمایندگان اوپک برای مسائل مربوط به این سازمان و تصمیم گیری های آن، هم به کنفرانس های اوپک با عنوان «اجلاس های اوپک» و هم به کنفرانس های فوق العاده و پیش بینی نشده این سازمان با عنوان «نشست های اضطراری» رجوع می کنند. این نکته می تواند تا حدی گیج کننده باشد، زیرا وزیران نفت اوپک به طور معمول نشست های چند جانبه ای را در این کنفرانس ها برگزار می کنند. کنفرانس رسمی اوپک، اجلاسی است که از هر ۱۱ کشور عضو، یک هیئت نمایندگی در آن وجود داشته باشد.
کنفرانس فوق العاده
بر اساس قانون، اجلاسی که میان دو کنفرانس سالیانه و خارج از موارد معمول برگزار شود، کنفرانس فوق العاده نامیده می شود.
نشست اضطراری
کنفرانس های پیش بینی نشده اوپک را نشست اضطراری می نامند. وزیران اوپک و دبیر کل این سازمان، از این واژه متنفرند، زیرا این نوع نشست، معمولا" ترس را در اذهان زنده می کند.
هدف ها
در ۴۵ سال گذشته، هدف اصلی اوپک افزایش درآمدهای اعضای خود از طریق صادرات نفت بوده است. تداوم این هدف از یکی از این دو راه صورت می گیرد:
افزایش تولید به امید فروش بیشتر بشکه های نفت و یا کاهش تولید به امید دستیابی به سود بیشتر از افزایش بهای نفت. اوپک تاكنون این راهبردها را با موفقیت های محدود تغییر داده است، هرچند سهم این سازمان از تولید نفت جهان از سال ۱۹۷۰ به بعد کاهش یافته و بهای واقعی نفت در ۳۰ سال گذشته چندان تغییری نکرده است. در سال های اخیر، هدف اساسی افزایش درآمدهای نفتی تحت الشعاع هدف های راهبردی دیگری که گاه در تعارض با هدف اصلی سازمان هستند، قرار گرفته است. برای مثال، عربستان سعودی پیوسته به خواسته خود مبنی بر تثبیت بهای نفت در دراز مدت تاکید داشته است. از نظر عربستان این بها باید در حدی باشد که کشورهای صنعتی را به جست و جو و تحقیق درباره جانشین ساختن راهبردهای انرژی نیندازد. از دیگر سو، هدف های اجلاس های اوپک، بیشتر به دلیل بحث های معمولی درباره این که چه کشوری بیش از سهمیه خود تولید می کند و چه کشوری این کار را نمی کند؛ همچنین به دلیل بحث درباره سازکارهای منظم ساختن سقف تولید، در هاله ای از ابهام باقی می ماند. وزیران نفت اوپک معمولاً پیش از اعلام نتایج کنفرانس های خود در انتظار می مانند تا بازارهای معاملات نیویورک که قیمت را فی المجلس و بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می کنند، بسته شده باشند تا غرب و ملل صنعتی آسیا را از خواست اوپک مبنی بر همکاری سازنده با آنها مطمئن سازند.
هیئت نمایندگی
کشورهای عضو اوپک با رئیس هیئت نمایندگی خود در سازمان که معمولاً وزیر نفت کشور یاد شده است، معرفی می شود. این هیئت متشکل از یک، دو یا حتی ۲۰ نماینده است. هیئت نمایندگان به طور معمول شامل تحلیل گران و اقتصاد دانانی از وزارت نفت یا شرکت ملی نفت کشور مربوط هستند
منبع : پایگاه اطلاع رسانی عسلویه


همچنین مشاهده کنید