بررسی شیوه‌های سنتی ازدواج در ایلات و عشایر کهگیلویه و بویراحمد

ازدواجهای ناف بری، خون بس، لویرات، سرارت، برون همسری،گل به‌گل و نذری از جمله انواع ازدواج‌ها در میان محلی‌ها و عشایر این استان بوده است. این نوع ازدواجها براساس موقعیت زمانی، شرایط خانواده، طایفه و عشیره در برخی از مناطق این استان صورت می‌گرفته و گاهی صورت می‌گیرد. ازدواج "ناف بری" برپایه نامزدی در دوران طفولیت بوده است.دربرخی موارد دختری كه متولد می‌شد، همزمان با تولد پسری از اقوام یا طایفه، ناف هر دو را قطع و باانجام اینعمل این دو از همان بدو تولد نامزد می‌شدند و هنگام بلوغ ازدواج می‌كردند. در مواردی خصومت‌ها و نگرانیهای زیادی بین خانواده‌ها بر اثر لغو چنین آیینی هنگام بلوغ بوجود می‌آمد كه نتایج ناخوشایندی هم داشته است. در روزگار گذشته، نامزدی ناف بری در سنین طفولیت در میان طبقات بالای جامعه ایلی بیشتر رایج بود كه ابزاری برای زد وبندهای ایلی و طایفه‌ای بین بزرگان قوم محسوب می‌شده است، این روش امروزه كمتر رواج دارد. ازدواج "خون بس" درمواردی كه بین دوقبیله یا طایفه اختلافی صورت گیرد و چنانچه فردی در این میان به قتل برسد برای جلوگیری از تداوم این خون ریزی درگیری و نزاعهای احتمالی،این نوع ازدواج صورت می‌گیرد و با این پیوند نوعی خویشاوندی جایگزین دشمنی خواهد شد. در باورهای ایلی "خون فقط با خون پاك می‌شود"، اما معتمدین و ریش سفیدان محلی درمواردی با برقراری ازدواج بین دو طایفه قاتل و مقتول به این خصومت پایان می‌دهند. دراین رسم،دختری از خانواده‌یا نزدیكان فرد قاتل را به عقد یكی از افراد خانواده مقتول با انتخاب "ولی دم" در می‌آورند تا پیوند زناشویی ریشه این خصومت را بخشكاند. در گذشته و حتی در مواردی امروزه، در بعضی از نقاط از شروط پایان دادن به‌یك تخاصم وسیع،عمیق و خونین اجتماعی،برگزاری چنین ازدواجهای ناخواسته‌ای است و زن باید، سخت‌ترین شرایط زندگی آن را بجان بپذیرد. ازدواج " لویرات " كه براساس این رسم، زن شوهر مرده مجبور بود در مرحله اول بابرادرشوهر و در غیر این صورت با نزدیكان و یاوابستگان خانواده همسر ازدواج مجدد كند. این سنت تقریبا منسوخ در برخی موارد در بین قبایل وایلات و عشایر هر چند مخالفتهاومقاومت‌های شدیدی هم درمقابل آن وجوددارد،بااجبار انجام می‌شود. ازدواج " سرارت " در این نوع ازدواج زمانی كه‌مرد،زن خودرااز دست می‌داد، انجام می‌شد.این ازدواج در درجه اول باخواهرزن صورت می‌گرفت و در غیر این صورت با كسی دیگر.این نوع ازدواج كه در منطقه طیبی كهگیلویه و بویراحمد بیش از سایر مناطق این استان رواج داشت كم‌كم بدست فراموشی سپرده شده است. ازدواج" برون همسری" كه در این رسم، ازدواج بیشتر با طوایف دیگری صورت می‌گیرد. درنخستین سالهای پس ازپیروزی انقلاب،این نوع‌ازدواج برای مدت كوتاهی رونق خود را از دست داد. ازدواج " گل به گل " به معنای ازدواج مبادله یا پایاپای است، كه دراین روش دختری از یك خانواده به ازدواج پسری از خانواده دیگری در می‌آید كه متقابلا خانواده پسر نیز به ازدواج دختری از خانواده خود برای پسر خانواده عروسش تن می‌دهد. این ازدواج نسبت به‌سایر گونه‌های ازدواج‌های اجباری با رغبت بیشتری انجام می شود. ازدواج " نذری " در مواردی است كه دختری بیمار می‌شود و امید به نجات وی نباشد كه در این حال، آخرین تلاش برای نجاتش توسل به عوامل معنوی است و طی آن، خانواده دختر با دعا و نذر چاره نهایی را از خدای خویش طلب می‌كند. در این مورد،خانواده نذر می‌كند كه چنانچه دختر جان سالم بدر برد وی را به عقد یكی از سادات در آورند. ازدواج نذری در گذشته رونق بیشتری داشت و امروزه این نوع ازدواج بسیار نادر است. در انواع ازدواجهایی كه برشمرده شد همه آنها توام باقواعد و مقررات خاص اجتماعی و كاربردهای مشخص و هدف دار بوده است. اما امروزه بدلیل ارتباطات اجتماعی و فرهنگی و تاثیر محیطهای آموزشی و دانشگاهی، پدیده‌ازدواجهای سنتی رنگ باخته و سنتهای گذشته كم‌كم محو شده و می شود.

منبع : خبرگزاری جمهوری اسلامی ـ ایرنا