کاهش چشائی

- چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟
- کاهش قدرت چشائی را همیشه باید به پزشک اطلاع داد.

ـ کاهش چشائی نشانهٔ چیست؟
توانائی جوانه‌های چشائی روی زبان محدود است. این جوانه‌ها فقط چهار مزه شیرینی، شوری، ترشی، و تلخی را تشخیص می‌دهند. حس بویائی است که طعم‌های ظریف را درک می‌کند. (به بخش کاهش بویائی، مراجعه کنید. همان عوامل که باعث فقدان بوپائی می‌شوند اغلب باعث کاهش حس چشائی می‌گردند.)
در واقع، ۸۰ تا ۹۰ درصد کسانی که فکر می‌کنند چشائی خود را از دست داده‌اند، اشتباه می‌کنند؛ حس بویائی آنها از بین رفته است. و در ۱۰ تا ۲۰ درصد بقیه، جوانه‌های چشائی آسیب دیده‌اند که ممکن است ناشی از عفونت گوش یا عمل جراحی گوش میانی باشد؛ به این علت که عصب اصلی جوانه‌های چشائی از گوش میانی می‌گذرد. این گرفتاری‌های گوش فقدان کامل چشائی را باعث نمی‌شوند، بلکه طعم‌های عجیب در دهان ایجاد می‌کنند. (در موارد نادر ذائقه فرد به کلی از بین می‌رود؛ غالباً فقط کاهش می‌یابد یا مختل می‌شود.)
عفونت قارچی زبان (کاندیدیاز) هم چشائی را تغییر می‌دهد. عدم رعایت بهداشت دهان و عفونت دندان و پوسیدگی آن توانائی احساس مزه‌ها را مختل می‌کنند. اگر آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنید، ممکن است دچار التهاب زبان شوید.
کم بودن آهن در برنامهٔ غذائی به کم‌خونی منجر می‌شود که این کم‌خونی التهاب زبان ایجاد کرده و چشائی را خراب می‌کند. محققان دریافته‌اند که کمبود ویتامین B۱۲، فولات، و روی در بدن هم گرفتاری‌های چشائی می‌آورند.
اگر بعد از غذا سیگار می‌کشید، این اختلال چشائی دو برابر می‌شود، چون سیگار جوانه‌های چشائی را می‌سوزاند.
کسانی که برای درمان سرطان پرتودرمانی شده‌اند، و نیز آنهائی که آسیب‌های شدید به سرشان خورده است، حس چشائی خود را از دست داده‌اند. و به‌ندرت، تومورهای دهان، مغز، یا ساقهٔ مغز هم ذائقه ر آسیب می‌رسانند.

- درمان کاهش چشائی
در بیشتر موارد، کاهش چشائی هم مانند کاهش بویائی خودبه‌خود یا با کمک پزشک درمان می‌شود.
غذای تند بخورید. خوردن متعادل غذاهای ادویه‌دار و چاشنی‌هائی مثل خردل، فلفل سیاه، فلفل قرمز، و آبلیمو به برگشت چشائی کمک می‌کنند.
نزد دندان‌پزشک بروید. بهداشت دهان را کاملاً رعایت کنید و مرتباً برای کنترل وضع دندان‌هایتان به دندان‌پزشک مراجعه کنید. مسواک زدن و نخ‌ کشیدن دندان‌ها را فراموش نکنید.
سیگار نکشید. سیگار کشیدن از عوامل شایع خراب شدن ذائقه است و التهاب هم ایجاد می‌کند که خود باعث تشدید آن می‌شود. سیگار را ترک کنید تا مزه‌ها را درست درک کنید.
ویتامین بخورید. اگر دچار کمبود ویتامین و کانی‌ها، مخصوصاً آهن، در بدن هستید، خوردن روزانه یک قرص مولتی‌ویتامین و کانی‌ها مفید است.
خوردن قرص آهن و روی و تزریق آمپول ویتامین B۱۲ را فقط باید با نظر پزشک انجام دهید، چون مصرف خود سرانهٔ اینها عوارضی در پی دارد.
عفونت دهان را درمان کنید. اگر التهاب زبان در اثر عفونت یا خوردن آنتی‌بیوتیک روی دهد، شستن با آب‌نمک برای بازسازی چشائی مفید است.
یک قاشق نمک را در یک لیوان آب گرم حل کرده و دهان را بشوئید اگر این کار مؤثر واقع نشود، پزشک دهان‌شویهٔ ضد قارچ تجویز می‌کند که عفونت مخمری دهان را هم درمان می‌کند.
صبر کنید. اگر دچار عفونت گوش شده‌اید، اختلال چشائی حاصل از آن با درمان کامل عفونت رفع می‌شود. این کار زمان لازم دارد.