رادیوتراپی

شواهد خوبی وجود دارد كه نشان می‌دهد كه تمام خانمهایی كه در طی عمل جراحی فقط غده و مقداری از بافت اطراف آن برداشته شده و به بقیه پستان كاری نداشته‌اند، از درمان با رادیوتراپی سود خواهند برد اما فقط یك چهارم خانمهایی كه تمام پستانشان برداشته شده است نیاز به انجام رادیوتراپی دارند.
رادیوتراپی باعث كشته شدن سلولهایی كه رشد كرده‌اند میشود. در یك پستان طبیعی، فقط تعداد كمی از سلولها در بعضی مواقع رشد می‌كنند، اما در سرطان، سلولها در تمام مواقع رشد خواهند نمود. در هنگام رادیوتراپی به طور اجتناب‌ناپذیری صدمات كمی به سایر بافتهای اطراف وارد خواهد شد و می‌تواند باعث بروز جای زخم خفیفی در پستان شود.
نحوه انجام رادیوتراپی
برای انجام رادیوتراپی، شما باید هر روز (به غیر از روزهای تعطیل) و به مدت چهار یا پنج هفته به محل رادیوتراپی بروید. در هر بار فقط چند دقیقه رادیوتراپی طول می‌كشد كه كاملاً بدون درد می‌باشد. این كار تا حدودی شبیه عكسبرداری با اشعه ایكس است و شما نباید نگران باشید كه رادیواكتیو می‌شود! قبل از اینكه برای اولین بار رادیوتراپی شما انجام شود، با یك ماده رنگی، بر روی قسمتهایی از بدنتان كه قرار است، اشعه رادیوتراپی تابانده شود، علامتهایی گذاشته میشود. با این كار، هر بار كه شما اقدام به رادیوتراپی می‌كنید مطمئن خواهید بود كه دقیقاً اشعه به همان نقاط علامت‌گذاری شده، تابانده خواهد شد. در هنگام رادیوتراپی، شما باید كاملاً بی‌حركت باشید.
بعد از چند روز كه از رادیوتراپی بگذرد، پوست شما ممكن است قرمز شده و كمی بسوزد، درست مثل وقتی كه به مدت طولانی در زیر نور آفتاب قرار گرفته‌اید. همچنان كه به روزهای پایانی درمان با رادیوتراپی نزدیك میشوید، شما همچنین دچار تاولهایی بر روی پوست خواهید شد. همانند وقتی كه شما بر روی پوست آفتاب خورده، آب می‌ریزید و باعث سوزش پوست میشوید، در اینجا نیز همین اتفاق خواهد افتاد. بعضی از متخصصین رادیوتراپی (رادیوتراپیست‌ها) ترجیح می‌دهند كه بیماران، محل اشعه خورده را خشك نگه دارند و از آب زدن آن پرهیز نمایند و فقط از كرم‌ها استفاده كنند. شما باید توصیه‌هایی كه متخصص رادیوتراپی به شما می‌كند را پی‌گیری نمایید زیرا او بهترین تصمیم را برای شما خواهد گرفت. شما همچنین باید محل مورد نظر را از تابش آفتاب حفظ نمایید. امروزه با دستگاههای جدید رادیوتراپی، امكان وقوع عوارض جانبی خیلی كم می‌باشد، برای مثال، عوارضی مثل ریزش موها و ایجاد حالت تهوع دیگر دیده نمی‌شوند اما هر چه به سمت پایان دوره درمان با رادیوتراپی نزدیك می‌شویم، كمی احساس خستگی در شما ایجاد خواهد شد. بعضی از بیمارانی كه رادیوتراپی پستان انجام می‌دهند، دچار سرفه خفیفی خواهند شد زیرا در هنگام رادیوتراپی پستان، ریه‌ها نیز كه در زیر پستان قرار دارند ممكن است كمی دچار صدمه شوند. گاهی اوقات حتی امكان بروز تنگی نفس هم وجود دارد. درمانهای خاصی برای چنین مواقعی وجود دارد و در صورتی كه شما به این مشكلات دچار شدید، حتماً به پزشك خود اطلاع دهید.
پی‌گیریهای بعدی
اگر در عمل جراحی شما، فقط غده و كمی از بافت اطراف آن برداشته شده و خود پستان سرجایش باقی است، احتمالاً لازم است كه در طی یكی دو سال اول، هر ۶ ماه اقدام به معاینات و چك آپ نمایید و سپس هر سال یكبار این چك‌آپ را انجام دهید. شما همچنین باید هر یك یا دو سال اقدام به ماموگرافی نمایید.
اگر در عمل جراحی شما، تمام پستان برداشته شده است، شما باید در سال اول، هر ۶ ماه اقدام به چك‌آپ نمایید و سپس سالی یكبار اقدام به اینكار كنید. ماموگرافی از پستان دیگرتان نیز باید هر یك یا دو سال یكبار انجام شود.
درمان دارویی سرطان پستان
یك مزیتی كه درمان دارویی نسبت به سایر درمانها، مثل جراحی و رادیوتراپی دارد این است كه داروها به تمام قسمتهای بدن خواهند رسید، یعنی می‌توانند اثر خود را بر روی سلولهای سرطانی كه به قسمتهای دیگری از بدن فرار كرده‌اند، بگذارند. بنابراین، مصرف این داروها باعث میشود كه از عود دوباره سرطان به مدت چند ماه یا چند سال بعد از
درمان جلوگیری شود. اگر سرطان قبل از
اینكه بیمار متوجه آن شود و برای اولین بار تشخیص داده شود، به سایر قسمتهای بدن گسترش یابد، داروها ممكن است تنها راه عملی درمان آنها باشد.
درمان دارویی سرطان پستان به دو گروه تقسیم‌بندی میشود:
۱) هورمون درمانی و ۲) شیمی درمانی.
هورمون درمانی
اكثر سرطانهای پستان در اثر هورمونها و بخصوص هورمون استروژن ایجاد شده‌اند. سایر هورمونهای دیگری كه بر روی سرطان پستان تاثیر می‌گذارند، پروژسترونها میباشند. در مقادیر كم این هورمونها، به نظر نمی‌رسد كه نفوذ زیادی بر روی سرطان داشته باشند، اما در مقادیر زیاد، پروژسترون‌ها می‌توانند باعث كوچك شدن سرطان شوند و اثر آنها همانند مصرف داروهای ضداستروژن می‌باشد.
می‌توان با انجام آزمایش خاصی، تعیین نمود كه آیا غده به هورمان‌ها حساس میباشد یا خیر. اكثر سرطانهای پستان به هورمون استروژن حساس هستند. با این حال، خانمهای جوانتر بیشتر به سرطانهای مقاوم به هورمون و خانمهای مسن‌تر (بعد از یائسگی) بیشتر به سرطانهای حساس به هورمون مبتلا می‌گردند.
غده‌های حساس به استروژن: حدود دو سوم خانمهایی كه پس از یائسگی به سرطان پستان مبتلا شده‌اند، غده‌های حساس به استروژن دارند اما در خانمهای جوانتر این مقدار به حدود یك سوم می‌رسد. این سلولهای سرطانی حساس به هورمون، دارای گیرنده‌هایی بر روی سطحشن می‌باشند كه به هورمون استروژن واكنش نشان می‌دهند و باعث میشوند كه سلولهای سرطانی سریع‌تر تكثیر پیدا كرده و زیاد شوند.
قرص تاموكسیفن: دارویی است كه با مسدود كردن اثرات استروژن بر روی غده سرطانی، اثر خود را اعمال می‌كند. در بعضی بیماران، اثر این قرص باعث میشود كه غده منهدم شود و در بعضی دیگر باعث جلوگیری از رشد بیشتر آن می‌گردد. هر دوی این اثرات می‌تواند باعث منافع زیادی در كنترل بیماری و از بین رفتن علایم سرطان گردد. اثر تاموكسیفین می‌تواند به مدت چندین ماه یا چندین سال در بیماران باقی بماند، گرچه پیش‌بینی این نكته كه اثر آن در هر فردی چقدر طول می‌كشد، غیرممكن می‌باشد.
تنها عارضه جانبی جدی این دارو آن است كه تاموكسیفن می‌تواند احتمال وقوع سرطان آندومتر رحم را دو برابر نماید.
اكثر شواهد بیان می‌دارند كه برای محافظت بهتر در مقابل سرطان پستان، قرصهای تاموكسیفن باید حدود ۵ سال مصرف شوند.
سایر داروها
در چند سال اخیر، گروه جدیدی از داروها به نام مهاركنندگان آروماتاز در دسترس قرار گرفته‌اند كه اثرات درمانی خوبی داشته‌اند. به طور اساسی این داروها در خانمهایی كه در سنین بعد از یائسگی قرار دارند مصرف میشوند و عمل آنها با جلوگیری از تولید استروژن می‌باشد كه در نتیجه سلولهای سرطانی از رسیدن به استروژن محروم می‌گردند و دیگر برای رشد و تكثیر، تحریك نمی‌شوند. در این روش، عمل آنها شبیه اثر تاموكسیفن می‌باشد، اما در مواقعی كه تاموكسیفن قادر به كنترل غده سرطانی نمی‌باشد، این داروها می‌توانند اثرات خوبی داشته باشند. مهاركنندگان آروماتاز بخوبی توسط بیماران تحمل می‌شوند و امروزه به آنها به عنوان جایگزینی برای تاموكسیفن در درمان اولیه بیماری نگاه می‌شود.
پروژسترون‌ها نیز برای درمان سرطان پستان در تعداد زیادی از بیماران استفاده میشوند و اغلب بعد از اینكه استفاده از تاموكسیفن یا مهاركنندگان آروماتاز با شكست مواجه می‌گردد از آنها استفاده میشود. شیوع عمل پروژسترون پیچیده می‌باشد و هنوز بخوبی شناسایی نشده است اما در طی چند سالی كه از استفاده آنها می گذرد، اثرات خیلی خوبی در درمان سرطان پستان در بیماران دیده شده است.
دلایل اصلی كه چرا از تاموكسیفن یا مهاركنندگان آروماتاز قبل از پروژسترونها استفاده می‌گردد، وجود عوارض جانبی پروژسترون‌ها میباشد. پروژسترونهای امروزه نسبت به سابق دارای عوارض كمتری هستند اما می‌توانند مشكلاتی مثل افزایش وزن، خونریزی واژینال (مهبلی) و ترومبوآمبولی ایجاد نمایند.

منبع : پایگاه الکترونیکی خدمات پزشکی ایران