الشرق الاوسط پرتیراژترین روزنامه جهان عرب

روزنامه الشرق الاوسط را می توان دومین روزنامه فرامنطقه ای عرب دانست كه چون الحیات به طور همزمان در لندن و چند پایتخت عربی چاپ و منتشر می شود. این روزنامه كه در سال ۱۹۷۸ توسط هشام و محمدعلی حافظ تاسیس شد برای مدت ها سردبیری آن با «عبدالرحمان راشد» نویسنده صاحب نام و نكته سنج سعودی بود اما پس از آنكه سعودی ها تصمیم گرفتند در مقابل شبكه تلویزیونی «الجزیره» شبكه ای مشابه و با سرمایه خود تاسیس كنند وی به مدیریت شبكه «العربیه» انتقال یافت. با این وجود هنوز عبدالرحمان راشد یكی از نویسندگان اصلی همین روزنامه بوده و ستون ثابت او به طور مرتب به بررسی اوضاع جاری جهان عرب می پردازد. سرمایه عظیم سعودی ها و درایت و استادی عبدالرحمان راشد روزنامه الشرق الاوسط را به یك روزنامه مدرن، پرمحتوا و اثرگذار تبدیل كرد. اگر بخواهیم در جهان كنونی معجزه پول را در عرصه رسانه های مكتوب نشان دهیم، روزنامه الشرق الاوسط بهترین دلیل برای این امر خواهد بود. روزنامه ای كه همواره از آن به «پرتیراژ» ترین و «پرنفوذ» ترین روزنامه عربی یاد می شود. با این وصف روزنامه الشرق الاوسط در مقایسه با روزنامه هایی چون الاهرام، السفیر و الحیات یك روزنامه جوان محسوب می شود. هنوز شمارگان این روزنامه به عدد ۱۰ هزار نرسیده است درحالی كه روزنامه های یاد شده شمارگانی فراتر از ۴۰ و ۵۰ هزار دارند و همین قدمت و تجربه تاریخی آنها را نشان می دهد. در پایگاه اینترنتی «assharqalawsat» كه سایت مخصوص این روزنامه است می توان دو نسخه عربی و انگلیسی از آن دید. در نسخه انگلیسی تقریباً مطالب مهم به ویژه خلاصه خبرها، گزارش ها و بعضی مقالات مهم را می توان دید كه به زبان انگلیسی ترجمه همزمان شده است. علاوه بر آن در روزنامه الشرق الاوسط می توان در مواردی متعدد مقالاتی را مشاهده كرد كه برای مثال به طور همزمان در نیویورك تایمز و الشرق الاوسط چاپ می شوند. مقالات نویسندگان صاحب نامی چون جورج فریدمن یا فرید زكریا و شخصیت های مهمی چون كوفی عنان یا كالین پاول وزیر خارجه سابق آمریكا از این جمله هستند. به همین ترتیب باید گفت برخلاف الحیات در روزنامه الشرق الاوسط ترجمه جایگاه مهمی دارد. صفحه نخست الشرق الاوسط با روزنامه الحیات تفاوت چندانی ندارد. ارائه مهمترین خبرهای روز به صورت گزارش های مستقیم از دفاتر نمایندگی روزنامه در بغداد، دمشق، قاهره، ریاض و غیره در همان صفحه نخست آمده است و تتمه آنها را باید در صفحات داخلی مطالعه كرد. توجه به عكس و كیفیت آن و داشتن صفحات رنگی از امتیازات مهم این روزنامه است. رویكرد سعودی بودن در الشرق الاوسط آشكارا به چشم می خورد. خبرهای مربوط به این كشور همواره در صدر خواهد بود و علاوه بر آن دنباله روی از سیاست های خارجی سعودی از ویژگی های بارز روزنامه الشرق الاوسط است.
• نویسندگان ثابت، تریبون بعضی مخالفان
یكی دیگر از ویژگی های مهم روزنامه الشرق الاوسط داشتن نویسندگان ثابت است. نویسندگانی كه تقریباً هر روزه در آن مطلبی دارند و عمدتاً به تحلیل حوادث، رخدادهای گوناگون و ارائه نظرات خود می پردازند. احمد الربعی، انیس منصور، بلال حسن، سمیر عطاء الله، عدنان حسین، خالص چلبی، محمود فندی، امیر طاهری، ثریا شهری و غیره از جمله این افراد هستند. در كنار این نویسندگان می توان آثار قلمی افرادی چون بثینه شعبان معاون وزیر خارجه سوریه و گاه فهمی هویدی نویسنده مشهور مصری و نبیل ابوردینه از مقامات فلسطینی را هم دید. این نویسندگان ثابت كمتر در مورد اوضاع داخلی سعودی و بیشتر درباره جهان پیرامون از عراق گرفته تا تهران و دمشق و تا لندن و واشینگتن می نویسند و با عینك حرفه ای خود به موشكافی حوادث می پردازند. نویسندگان الشرق الاوسط در برخورد با حوادث تروریستی ریاض، مسئله اصلاحات در سعودی و غیره كاملاً محافظه كارند و بیشتر همان سیاست جاری عربستان را در قبال گروه های مخالف تشریح می كنند. این مسائل روی هم رفته به استقلال دیدگاه نویسندگان این روزنامه به شدت لطمه می زند. الشرق الاوسط در یك كلام هرگز چون الحیات مستقل و بی طرف نیست. نكته برجسته دیگر اینكه این روزنامه تریبونی در اختیار مخالفان _ به ویژه مخالفان جمهوری اسلامی ایران- قرار می دهد و به رغم روابط دوستانه بین ریاض و تهران این رویه همچنان ادامه دارد. غیر از علیرضا نوری زاده و امیر طاهری كه آشكارا در مخالفت با سیاست های جاری جمهوری اسلامی ایران در این روزنامه قلم می زنند، می توان ترجمه مقالاتی از شیرین عبادی و دیگران را هم در آن پیدا كرد. جالب اینكه الشرق الاوسط در برخورد با كشورهای عرب _ برای مثال سوریه- عكس این رویه را در پیش می گیرد و بیشتر سیاست های رسمی رژیم های حاكم بر آنها را توضیح می دهد از این رو هرگز الشرق الاوسط مانند الحیات تریبون روشنفكران مطرح و مبارز كشورهای عرب نبوده است.
• قدرت رسانه ای
در حال حاضر سردبیر این روزنامه «طارق الحمید» و معاون او «عثمان میرغنی» است. روزنامه الشرق الاوسط با سرمایه گذاری مستقیم سعودی ها منتشر می شود و مسئولیت چاپ و توزیع آن را شركت سعودی «پژوهش و بازاریابی ها» به مدیركلی «عزام بن محمد الدخیل» برعهده دارد. این روزنامه علاوه بر اخبار و گزارش ها صفحات ویژه ای برای ادبیات دین و فرهنگ دارد كه در كنار صفحات اقتصادی و اجتماعی قرار می گیرند. در تمام این صفحات صبغه «تبلیغی» بر ویژگی «اطلاع رسانی» می چربد اما این به معنای نفی یا كمرنگ بودن اطلاع رسانی نیست. چون به لحاظ حرفه ای كمتر خبر یا حادثه ای در جهان پهناور اتفاق می افتد كه از نگاه تیزبین این روزنامه دور افتاده باشد. الشرق الاوسط مانند یك شبكه سراسری خبر است.تریبونی كه هرچه در آن نوشته یا گفته شود در همه جای دنیا دیده می شود. قدرت رسانه ای این روزنامه فوق العاده است و بدین لحاظ شخصیت های سیاسی مهم جهان از جورج بوش گرفته تا دیگران اگر بخواهند حرفی یا نكته ای را به گوش منطقه خاورمیانه برسانند حتماً از این تریبون آن را اعلام می كنند. توجه به تكنولوژی جدید، آخرین مدل های لباس و به خصوص بزرگنمایی كردن موفقیت های اقتصادی و تجاری سعودی ها از دیگر ویژگی های این روزنامه است. رویكرد عمده سیاسی این روزنامه- چون رویكرد اغلب روزنامه های عربی پس از سقوط بغداد، رویكردی ضدآمریكایی شد اما با وقوع حوادث تروریستی در عربستان سعودی و ترمیم رابطه با آمریكا ضمن تعدیل این سیاست الشرق الاوسط لبه تیز حملات خود را به سوی گروه های بنیاد گرا نشانه رفت. افشاگری در مورد هسته های القاعده و گفت و گوهای جهت دار با روحانیون ارشد سعودی كه مخالف گروه های تروریستی هستند از توجهات مهم این روزنامه است. مصاحبه با سران تواب این گروه ها، افشا گری های مسلسل وار در چندین شماره پیرامون نحوه فعالیت، عضوگیری و سازماندهی گروه های اقماری وابسته به القاعده در همین زمره قرار دارند. این روزنامه برای نخستین بار در زندان های قاهره با رهبران تواب گروه های جهادی مصر گفت و گو كرد و همین روزنامه بود كه كتاب «خارج شو ای ملعون» آخرین اثر صدام حسین دیكتاتور سابق عراق را به صورت پاورقی منتشر ساخت. الشرق الاوسط مانند الحیات هفته نامه ای مهم و تاثیرگذار به نام «المجله» منتشر می سازد كه در آینده در بخش معرفی مجلات عربی بیشتر به آن خواهیم پرداخت.

منبع : روزنامه شرق