وسوسه در اوپک

زمانی كه كشور های عضو اوپك برای كسب سهم بیشتر از بازار سهمیه های تولیدی شان را زیر پا گذاشتند و آنقدر تاختند تا قیمت ها به پائین تر از ۱۰ دلار نزول كند. مشاور رئیس جمهور نیجریه در امور نفت از تكرار این تجربه برای آزاد سازی سهمیه های تولیدی كشور های عضو خبر داد: «برخی از اعضای اوپك قصد دارند با مطرح نمودن بحث آزادسازی سهمیه تولید نفت این سازمان به زعم خود موجب كاهش قیمت جهانی نفت شوند.» ادموند داكورا بلافاصله موضع كشورش را در برابر این طرح اعلام می كند: «نیجریه ضمن مخالفت با این طرح به تولید نفت خود براساس سهمیه های تعیین شده از سوی اوپك ادامه می دهد.» اگرچه در قیمت های فعلی نفت همه كشور ها با حداكثر توان تولید می كنند اما برداشتن سهمیه ها می تواند بار روانی را به بازار تحمیل كند و لزوم مشاركت جمعی اوپك برای كنترل بازار را در هاله ای از ابهام فرو ببرد. وزرای اوپك در ماه سپتامبر گردهم می آیند. ادموند داكورا یك خبر دیگر هم می دهد: «بسیاری از اعضا به دنبال افزایش میزان تولید نفت سازمان هستند.» وی در تشریح دیدگاهی كه می خواهد سهمیه های اوپك را از میان بردارد گفته است: «برخی از اعضای اوپك این پیشنهاد را مطرح كرده اند كه هر كشوری تا آنجا كه می تواند نفت تولید كند ولی میزان تولید نفت اوپك از یك رقم ثابت بیشتر نشود.» اینكه ادامه پیشنهاد معطوف به در نظر گرفتن رقمی ثابت در تولید اوپك است توفیقی برای همكاری كشورهای اوپك به شمار نمی آید چه در این صورت كشور های قوی تولید كننده سهم كشور های ضعیف را خواهند خورد و آن وقت كه دوباره بحث سهمیه بندی مطرح شود زیر بار كاستن از میزان تولید خود نخواهند رفت و این همان ابهام در همكاری های آینده اوپك است. یك منبع آگاه نیز در امور اوپك ایران كه نخواست نامش فاش شود در گفت وگو با شرق ضمن تكذیب سخن ادموند داكورا اعلام كرد: موضوعی كه آقای داكورا مطرح كرده به هیچ وجه صحت ندارد و بحث برداشتن سهمیه های اوپك در جلسه سپتامبر مطرح نخواهد شد. این مقام عالی رتبه اوپكی ایران افزود: «موضوعات مربوط به دستور كار اوپك باید از طرف رئیس اوپكی كنفرانس و به طور رسمی اعلام شود. بحث مورد نظر آقای داكورا تاكنون از سوی آقای الصباح به اطلاع ایران نرسیده است.»
• ركورد تولید نفت اوپك
تولید نفت كشور های عضو سازمان صادر كنندگان نفت به بالاترین میزان خود از سال ۱۹۷۹ میلادی رسیده است. تولید نفت اوپك در جولای ۲۰۰۵ با ۲۹۰ هزار بشكه افزایش نسبت به ماه ژوئن به ۳۰ میلیون و ۲۴۰ هزار بشكه در روز رسیده است. آمار ها حاكی از آن است كه عراق با افزایش ۱۶۰ هزار بشكه ای و امارات با افزایش ۸۰ هزار بشكه ای بیشترین نقش را در افزایش تولید اوپك داشته اند. با این همه هفته گذشته بازار نفت به دلیل ادامه مشكل در دو پالایشگاه آمریكا و شوك ناشی از مرگ فهد به قیمت بی سابقه ۶۲ دلار و ۵۰ سنت رسید اما یكی دو روز بعد این قیمت اصلاح شد و بازار با ۶۱ دلار و ۵ سنت به پایان هفته كاری خود رسید.
• تقاضای جهانی نفت رو به افزایش است
كارشناسانی كه در نظر سنجی بلومبرگ شركت كرده اند جملگی به كاهش قیمت نفت طی هفته جاری رای داده اند. مدیر امور بین الملل شركت ملی نفت اما آینده بازار را چنین تحلیل می كند: «تقاضای جهانی نفت خام در سه ماهه چهارم سال جاری میلادی با ۳/۲ میلیون بشكه افزایش به ۷/۸۵ میلیون بشكه در روز می رسد.» حجت الله غنیمی فرد با این پیش بینی در رابطه با مصرف نفت در تابستان سال جاری نیز به فارس گفته است: «میانگین سطح تقاضای نفت خام در تابستان جاری ۴/۸۳ میلیون بشكه بوده است.» كارشناسان پیش بینی كرده اند كه تقاضا برای نفت امسال۷/۱ میلیون بشكه بیش از سال ۲۰۰۴ باشد: «چنانچه قیمت نفت از ۱۰۰ دلار فراتر رود فاصله نفت خام های شیرین و ترش به بیش از ۲۵ دلار می رسد.» اظهار نظر غنیمی فرد یك دلیل ساده دارد. از نفت خام های شیرین فرآورده های بیشتری استحصال می شود. هادی نژاد حسینیان، معاون بین الملل وزارت نفت ایران هم هفته گذشته در دهلی نو پیش بینی كرده بود كه قیمت هر بشكه نفت در سال جاری به ۷۰ دلار می رسد: «امكان رسیدن قیمت نفت به بشكه ای ۷۰ دلار با توجه به افزایش تقاضای جهانی نفت وجود دارد.» آژانس بین المللی انرژی در گزارشی افزایش تقاضای جهانی نفت را یك میلیون و ۵۸۰ هزار بشكه اعلام كرده بود.
• سخنگوی اوپك: غنی سازی ایران تاثیری بر بازار نفت ندارد
در حالی كه بازار نفت تحت تاثیر مشكلات پالایش، سفر های تابستانی، بورس بازی دلالان و مشكلات امنیتی كشور هایی نظیر عراق همچنان ملتهب است پرونده هسته ای ایران هم مولفه ای شده برای بازار جهانی نفت. با این وجود سخنگوی اوپك روز گذشته اعلام كرد: «برنامه غنی سازی اورانیوم ایران تاثیر قابل توجهی بر بهای جهانی نفت نخواهد داشت.» الخراجی ابراز اطمینان كرده است: «اوپك سعی خواهد كرد در سال ۲۰۰۶ بهای نفت را بین ۵۰ تا ۵۲ دلار در هر بشكه نگه دارد.» باید منتظر ماند و دید بازاری كه به هر فاكتوری در كشورهای تولید كننده و مصرف كنندگان بزرگ واكنش نشان می دهد به روند جدید مذاكرات هسته ای ایران چه واكنشی نشان خواهد داد.
• آخرین گزارش آژانس بین المللی انرژی
آژانس بین المللی انرژی (IEA) در تازه ترین گزارش خود از بازار نفت اعلام كرد: اگرچه رشد حجم تقاضاهای نفتی در چین و كشورهای اروپایی عضو سازمان توسعه و همكاری های اقتصادی (OECD) در حال كاهش است، اما در آمریكای شمالی و كشورهای حوزه اقیانوس آرام این سازمان، شاهد افزایش حجم تقاضا هستیم. آژانس بین المللی انرژی در گزارش خود آورده است: در بسیاری از مناطق جهان امسال شاهد كاهش رشد تقاضاهای نفتی هستیم و پیش بینی می شود كه در سال ،۲۰۰۵ تقاضای جهانی نفت به طور متوسط با ۲‎/۲ درصد افزایش به ۸۴‎/۳ میلیون بشكه برسد. این در حالی است كه در سال گذشته این میزان ۳‎/۴ درصد بود. بیشترین میزان رشد سالانه تقاضای نفتی امسال از آن چین خواهد بود كه طبق ارزیابی های آژانس بین المللی انرژی امسال ۷‎/۱ درصد خواهد بود، در حالی كه در سال گذشته ۱۵‎/۴ درصد و در سال ۲۰۰۳حدود ۱۱درصد بوده است. IEA در زمینه تولید نفت خام اعلام كرد: تولید نفت كشورهای غیر عضو اوپك امسال به متوسط ۵۱ میلیون بشكه در روز خواهد رسید. در این میان تولید نفت روسیه كاهش خواهد یافت و به طور كلی تولید نفت در تمام مناطق جهان به غیر از آفریقا راكد خواهد بود. آژانس بین المللی انرژی پیش بینی كرده كه كل تولید نفت كشورهای عضو سازمان توسعه و همكاری های اقتصادی امسال روزانه ۲۱۰هزار بشكه كاهش یابد. در كشورهای حوزه اقیانوس آرام حجم تولید تغییری نمی كند، ولی در آمریكای شمالی شاهد كاهش اندك حجم تولید خواهیم بود و سرانجام تولید نفت اروپا با كاهش ۲۰۳ هزار بشكه ای مواجه خواهد شد. این در حالی است كه نروژ و مكزیك دو كشور بزرگ تولید كننده نفت غیر عضو اوپك ماه گذشته اعلام كرده اند كه با حداكثر توان و بدون برخورداری از ظرفیت مازاد در حال تولید هستند.IEA بر این باور است كه در صورت افزایش چشمگیر حجم تقاضاهای نفتی جهان حتی عربستان نیز قادر به تامین نیازها نخواهد بود. اعضای اوپك ظرفیت مازاد تولید محدودی دارند كه حدود ۱‎/۵ میلیون بشكه است و منحصراً در اختیار عربستان است. گزارش آژانس بین المللی انرژی نشان می دهد كه حجم تولید نفت اوپك در سه ماهه نخست امسال روزانه ۲۸‎/۸ میلیون بشكه و تولید گاز طبیعی مایع این سازمان نیز ۴‎/۷ میلیون بشكه بوده است و كل تولید نفت كشورهای غیر عضو اوپك ۵۰‎/۳ میلیون بشكه است. IEA در بخش دیگری از گزارش خود به تقاضاهای انرژی آمریكا اشاره كرده و آورده است: بعد از ثبت یك ركورد بی سابقه در سال ۲۰۰۴ میزان تقاضاهای انرژی آمریكا امسال به میزان محسوسی افزایش خواهد یافت. همسو با افزایش تولید ناخالص داخلی این كشور انتظار می رود مصرف انرژی آمریكا امسال ۱‎/۶ درصد افزایش یابد، این در حالی است كه در سال ۲۰۰۳ آمریكا در حدود ۲‎/۲ درصد افزایش مصرف انرژی داشت.
رضا زندی

منبع : روزنامه شرق