پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا


سنت های عید فطر در میان مسلمانان


فرارسیدن عید فطر در سراسر ایران به شكل های مختلف جشن گرفته می شود. گرچه این جشن ها نقاط اشتراك زیادی دارند اما گاهی تفاوت هایی نیز در نحوه برگزاری آنها مشاهده می شود.
در یزد، در روز عید فطر بعد از خواندن نماز صبح، اغلب افطار نمی كنند و با طلوع آفتاب به مساجد رفته و بعد از پذیرایی، فطریه خود را می پردازند. در اكثر نقاط یزد هم بعد از خواندن نماز به قبرستان می روند و نماز عید فطر را بر مزار می خوانند و فاتحه ای قرایت می شود. كسانی هم كه نذری دارند نقل و خرما بین نمازگزاران تقسیم می كنند.
در خوزستان عید فطر، مانند عید نوروز برگزار می شود. مردم لباس های نو می پوشند به دیدن یكدیگر می روند و به كوچكترها عیدی می دهند. همچنین در روز عید فطر مردم به دیدن خانواده هایی می روند كه در یك سال قمری گذشته افرادی از خانواده شان را از دست داده اند. رسم دیگری در خوزستان اجرا می شد و مردم در دسته های چند نفری به دیدن اقوام خود می رفتند و در مسیر، افراد دیگری به آنها می پیوستند كه گاه تعدادشان به ۲۰۰ نفر هم می رسید البته این رسم اكنون فقط در روستاها اجرا می شود. ضمن آن كه در روز عید فطر معمولا با شربت زعفران و دارچین از میهمانان پذیرایی می كنند. آخرین روز ماه رمضان هم به عید در گذشتگان معروف است و مردم خیرات می دهند.
در بندر ریگ از توابع استان بوشهر نیز در شب آخر ماه رمضان وقتی برای مردم رویت هلال ماه شوال محرز می شود، در نیمه های شب و قبل از اذان صبح گروه گروه به مزار مردگان عزیمت كرده و برای آمرزش مردگان خود نیایش می كنند و نماز عید سعید فطر را همزمان با نقاط دیگر اقامه می كنند. بعد از برپایی نماز فطر، مردان گروه گروه جهت قرایت فاتحه و تسلیت گفتن به بستگان مردگان كه در حسینیه ها و مساجد مستقر هستند، مراجعه و با‌ آنان ابراز همدردی می كنند.
در بوشهر مردم به خانه های امام جماعت شهر می روند و با كشیدن كِل و هلهله و فرستادن صلوات او را به مسجد می آورند و در بین راه بر سرش نقل و نبات می ریزند. پس از خواندن نماز عید فطر باز هم امام جماعت را با شادی به منزل باز می گردانند و او نیز با شربت و شیرینی از نمازگزاران پذیرایی می كند.
در جزیره كیش مردم با شوقی وصف ناپذیر به استقبال ماه رمضان می روند و با اندوه این ماه را بدرقه می كنند. در سه شب آخر ماه مبارك رمضان، بعد از پایان مراسم قرایت قرآن در «مجلسی خانه» ندای «الوداع الوداع یا شهرالله» بلند می شود كه به صورت همخوانی و با آهنگی غم انگیز از اندوه مومنان به خاطر تمام شدن میهمانی خدا حكایت دارد. در آخرین شب ماه رمضان و با پایان یافتن این مراسم كه بومیان كیش به آن مجلس «ختم بخش» می گویند، قاریان هر «مجلسی خانه» به دیدن دیگر مومنان می روند و از سوی صاحب مجلسی خانه ها به گرمی استقبال و پذیرایی می شوند.
در روز عید فطر همچون تمام نقاط جهان اسلام، مسمانان با برپایی آیین نماز ویژه این عید یكی از پرشكوه ترین همایش های دینی مذهبی را به نمایش می گذراندند. علاوه بر شهرهای ایران در كشورهای مسلمان نیز مراسم این عید باشكوه خاصی برگزار می شود. اوج جشن و شادی مردم عراق در آخر ماه رمضان و عید سعید فطر است كه در این مناسبت دید و بازدیدهای خانوادگی افزایش می یابد و مردم به زیارت ائمه اطهار و زیارتگاه های مقدس می روند. عید فطر در عراق معمولا چهار روز به طول می كشد و در این مدت مردم به اعضای كوچك فامیل عیدی می دهند.
در پاكستان نیز بزرگ ترین عید مسلمانان، عید فطر است. اهدای صدقه زكات (فطریه) و كمك های مالی به مستمندان آرزوی همه است. چند روز قبل از شب عید انواع و اقسام البسه و زیورآلات به فروش می رسد و مراسم سنتی جشن و شادی در همه اقشار مردم به مناسبت های عید فطر برگزار می شود. سه روز به طور رسمی از طرف دولت تعطیل اعلام می شود. كودكان و نوجوانان و خردسالان به طور خاص انواع لباس ها را از قبل تهیه می كنند و برخی به خاطر شور و شعف زیادالوصف نوجوانان این روز را عید كودكان می گویند. به دلیل این ویژگی ها و اهتمام مردم به این جشن مذهبی این روز پربركت، همانند نوعی روز ملی جلوه گر می شود، حتی در سنن و آداب مردمی اولین روز را روز عید، دومین روز را «شروع» و سومین روز را «مرو» می گویند كه نشانه اهمیت این جشن مذهبی نزد مردم مسلمان این كشور است. این جشن در پاكستان با آداب و سنن مجاز محلی و ملی عجین شده است.

كیان مهر احمدی
منبع : مرکز علمی و پژوهشی فرش ایران


همچنین مشاهده کنید