مردم دنیا سال نو را چگونه جشن می گیرند

یك فنجان مهربانی برای همیشه!
۱۲ حبه انگوری كه اسپانیایی ها با عجله می بلعند، همراه با ۱۰۸ بار نواخته شدن ناقوس بودائیان ژاپن، چینی ها Nian را قربانی می كنند تا سالی جدید از راه برسد و انسانها تازگی را بر زندگی خود ببخشند. در این هنگام Mummerها (بازیگران نقابدار) در ایالت فیلادلفیای ایالات متحده با لباسهای مخصوص و ابتكاری خود ساخته، رژه ماردی گراس (سه روز قبل از چهارشنبه توبه كاتولیك ها) انجام می دهند و یاد پیشینیان خود را در انگلستان قرون وسطی زنده می كنند كه از خانه ای به خانه دیگر می رفتند، نمایش Mummer و موسیقی ملی آن دوره را برای مردم اجرا می كردند. بازیگران كمدی و دسته های موزیك سازهای زهی (آكاردئون، ساكسیفون، طبل، ویولن، بانجو، كمانچه های باس، سنتور و قره نی یا كلارینت) این رژه را منحصر به فرد می كند. رژه ای كه ۲۵ هزار نفر برای تهیه لباسها و نقابهایش یك سال وقت می گذارند تا مردم عادی لحظاتی را شاد باشند.
از حبه انگور تا شلیك گلوله
اما اگر پرویی ها ۱۲ حبه انگور اسپانیایی ها را در حالی كه زیرپوش زردرنگ پوشیده اند، زیر میز می بلعند تا جشن سال جدید را آغاز كرده باشند، مهاجران سوئدی و فنلاندی آمریكا با به صدا در آوردن ماهیتابه ها، دیگها و یا شلیك گلوله ، سال نو را جشن می گیرند. برزیلی های ساكن ریودوژانیرو با اعلام نیمه شب و شروع سال نو در كنار ساحل به «آیه مانجا» -الهه اقیانوس ها- گل، آب نبات، شمع، سیگار و شیره نی شكر پیشكش می كنند و سپس در آب شیرجه می زنند. نروژی ها غذای سنتی خود را كه حاوی نخود فرنگی پخته شده، گوشت نمك زده، خردل، سیب زمینی آب پز شده و لوتفیسك (نوعی ماهی دریایی كه درجوش شیرین خشك می كنند) است، می خورند. در سال ۱۹۰۴ روزنامه نیویورك تایمز اولین جشن آتش بازی را در میدان تایمز برگزار كرد. این جشن شامل آتش بازی هایی بود كه برای افتتاح ساختمان جدید روزنامه برپا شد. اولین توپ جشن، در ۳۱ دسامبر شلیك شد و تاكنون ادامه یافته است. با این حال هیچ كدام از این نشانه ها همانند ۱۰۸ بار صدایی كه از ناقوس بودائیان ژاپن به گوش می رسد نیست. آنان ناقوس معابدشان را به نیت بخشیده شدن گناهان خود می نوازند كه مطابق آیین مورد پرستش شان ۱۰۸ نوع است. ژاپنی ها در جشنهای سال نو كه همانند مسیحی ها از ابتدای ژانویه شروع می شود، اهمیت زیادی به غذا كه به صورت نمادین خورده می شود، می دهند. آنها شاه ماهی را برای حاصلخیزی زمینهای كشاورزی می خورند، لوبیای سیاه را برای سلامتی بیشتر. برای آنها خوردن شاه بلوط خشك شده موفقیت را همراه دارد و میگو زندگی شاد را به ارمغان می آورد. علاوه بر این آنها به رسوماتی همچون كاروتا (نوعی كارت بازی بچه ها در روز عید)، هانتسوكی (نوعی بازی بدمینتون مخصوص روز عید)، كیته فلایینگ (یك فعالیت سنتی مخصوص پسرها در عید)، هاتسو - مد (یك زیارت مهم سال نو كه توسط خانواده ها در معابد شینتو همراه با دعا برای سالی سرشار از سلامتی و شادی انجام می شود)، كادو - ماتسو (نوعی وسیله تزیینی ساخته شده از چوب كاج و بامبو كه در خارج از خانه ها برای جشن سال نو گذاشته می شود)، اوتوشیداما (پول عیدی بچه ها)، كاگامی مچی (كیكهای بزرگی از برنج دم كرده كه در مهمترین جای خانه تا ۱۱ ژانویه برای میهمانان به نمایش گذاشته می شود و بعد از آن خورده می شود).برای چشم بادامی های ژاپن امروزی اما آنچه جالب است، كارت پستالهایی است كه اداره پست تا لحظه تحویل سال برای هیچ كس نمی فرستد و آن هنگام همه را به در خانه ها می دهد. این كارت پستالها نانگاجو نام دارند.
اژدها در خیابان
از ژاپن كه به سمت غرب كره خاكی بیاییم، چینی ها هم آنچنان اهمیتی به جشن های سال نو می دهند و آنچنان توجهی به زندگی و موجودات زنده دارند كه علاوه بر نامگذاری هر سال به اسم یك حیوان (موش، گاو نر، ببر، خرگوش، اژدها، مار، اسب، قوچ، میمون، خروس، سگ و خوك نام ۱۲ حیوانی است كه هر ۱۲ سال یك بار به عنوان اسم سال تكرار می شوند) را برای معادل كلمه سال می دانند. در زبان چینی Nian به معنی سال است كه آنها اعتقاد دارند نام حیوانی بوده كه در شروع سال جدید قربانی می شده است. قسمت اعظم جشن سال نو برای چینی ها كه بین ۳۰ ژانویه تا ۲۰ فوریه است، خرید هدایا، آذین بندی خانه ها، غذاهای مخصوص و لباس نوست. راه آهن های سراسر چین با مسافرانی پر می شوند كه پیش از سال نو برای بازگشتن به خانه و دیدار خانواده مرخصی گرفته اند. روزهای قبل از سال نو خانواده های چینی خانه های خود را نظافت می كنند. چینی ها اعتقاد دارند كه خانه تكانی، بدشانسی را از خانه می زداید و خانه را برای ورود شانس خوب آماده می كند. تمام جاروها و خاك اندازها در سال نو دور انداخته می شوند. بنابراین خوش شانسی هرگز نمی تواند از خانه برود. در بسیاری از خانه ها، درها و شیشه پنجره ها، با روكشی از رنگ قرمز پوشانده می شوند. خانه با كاغذهای رنگی و اشعار دو بیتی كه حاوی موضوعاتی مانند شادی، ثروت، طول عمر و ازدواج موفق همراه با بچه است، آراسته می شود. شام عید سال نو، یك ضیافت شامل همه اعضای خانواده است كه دور هم جمع شده اند. یكی از غذاهای مشهور Jiaozi (نوعی پودینگ) است. بعد از شام، همه خانواده، تمام شب را به كارت بازی یا تماشای برنامه های مخصوص سال نوی تلویزیون می پردازند. چراغ ها در سراسر شب روشن نگاه داشته می شود. در نیمه شب، آسمان با آتش بازی هایی كه نماد بیرون كردن سال قدیمی و خوش آمدگویی به سال جدید است روشن می شود. مردم با باز كردن تمام درها و پنجره ها، به سال قبل اجازه می دهند كه خانه آنها را ترك گوید.
شستن خوش شانسی
خرافات زیادی مربوط به سال نو وجود دارد كه هنوز در چین ارج نهاده می شود. خیلی از مردم در این روز گوشت نمی خورند. چرا كه معتقدند با این كار، زندگی شاد و آسوده ای در سال جدید خواهند داشت. تعدادی هم معتقدند كه شستن موی سر در این روز بد شانسی می آورد. زیرا این كار، خوش شانسی را از موها می شوید. همچنین به اعتقاد آنها گریه كردن در روز سال نو باعث می شود كه تمام سال گریان باشند. به همین دلیل، كودكان در این روز، هرچه قدر هم كه شرور و نافرمان باشند، توسط پدر و مادرشان تنبیه نمی شوند. روز دوم سال نو، روز دعا برای خدایان و نیاكان فامیل است. همچنین روز مهربانی به سگها. یك باور قدیمی چینی می گوید تمام سگها در روز دوم سال نو، به وجود آمده اند. در پنجمین روز جشن اكثر خانواده های چینی در خانه می مانند. آنها ملاقات دوستان و فامیل را در روز پنجم بد شانسی می دانند.
این روز Po Woo نامیده می شود(روز احترام به خدای ثروت). در روز هفتم، كشاورزان محصولات خود را به نمایش می گذارند. آنها از هفت سبزی مختلف، نوعی نوشیدنی مخصوص درست می كنند و برای طولانی شدن عمر رشته سرد می خورند. این روز، روز تولد بشریت است. سال نو برای چینی ها، زمانی ا ست برای صلح و دوستی. كینه های گذشته فراموش می شود. مردم با گرمی و دوستانه از یكدیگر استقبال می كنندو اغلب به هم هدیه می دهند. بخش مهمی از سال نو به ارج نهادن خویشاوندان سالمند و نیاكانی است كه فوت كرده اند. عید سال نو و روز سال نو، یك امر كاملاً خانوادگی است. زمانی برای ازدواج، تجدید دیدارها و سپاسگذاری ها. جشن، به طور سنتی، با یك مراسم سنتی بركت داده می شود: ادای احترام به آسمان و زمین، خدایان خانه ها، خانواده ها و نیاكان. قربانی كردن برای نیاكان، واجب ترین تشریفات مذهبی است كه موجب پیوند اعضای زنده خانواده با اموات نیاكان می شود. خویشاوندان مرده، با یك مراسم بزرگ ارج نهاده می شوند، زیرا آنها به طور غیر مستقیم، عهده دار بنیانهای اصلی برای شگون و میمنت و افتخارخانواده اند. در عید سال نو، از حضور همیشگی نیاكان، به وسیله آراستن سفره شام بر روی میز ناهار خوری برای آنان، قدردانی می شود. ارواح نیاكان، به همراه زنده ها، شروع سال نو را با همدیگر به عنوان یك اجتماع بزرگ جشن می گیرند. به این ضیافت مشترك، دور بخاری یا Weilu می گویند. این جشن نماد هم بستگی خانواده و احترام گذاشتن به زاد و ولد در گذشته و حال است.
با تمام این اوصاف آداب و رسوم عید سال نو چینی ها در چین، از استانی به استان دیگر متفاوت است. چون چین از نظر جغرافیایی و انسانی، كشور بزرگ و جمعیتی است. اما اساس و روح حاكم بر این جشن های مختلف، یكسان و تنها آرزوی صادقانه و بی ریای صلح و شادی، برای اعضای خانواده و دوستان است. با این حال جشن بهاره (سال نو) چینی ها شباهت بسیاری به جشن سال نو ایرانیان دارد.
یك فنجان مهربانی
هوگمانی نام جشن سال نو اسكاتلندی هاست كه در ۳۱ دسامبر هر سال برگزار می شود. در روز اول سال نزدیك به ۱۰۰۰ فلوت زن، مسیر قلعه ادینبورگ تا كاخ هالیرود را فلوت می زنند. شروع جشن در ابتدای بعدازظهر است و وقتی صدای ناقوسهای بیگ بن نیمه شب را اعلام می كند، مردم همدیگر را می بوسند و به همراه یكدیگر آواز «Auld Lang Syne» می خوانند. در مناطق دوردست اسكاتلند، پاگشا (First Footing) و سیلیدز (ceilidhs) یا رقص اسكاتلندی رایج است.
در هوگمانی، مردم در صفوف منظم حركت می كنند و در حالی كه مشعل در دست دارند، به تفریح و آواز خوانی می پردازند. اساس هوگمانی به كافرانی بر می گردد كه در گذشته های بسیار دور، به پرستش خورشید و آتش در نیمه زمستان عادت داشتند. آتش هوگمانی سمبل خیلی چیزهاست. نور معرفت كه از یك سال به سال بعد همیشه همراهشان خواهد بود و نور امیدواری به یك جهان بهتر كه با آتش هوگمانی به سال آینده می برند. اعتقاد به این كه حتی اگر یك غریبه بلند قد سیاه پوست، با یك تكه زغال برای آتش، یك كیك كوچك یا یك سكه به در خانه بیاید، این وظیفه آنهاست كه او را به غذا و نوشیدنی های گوارا دعوت كنند. اینگونه آنها در سال جدید كامیاب خواهند بود. هر سال، گروه هایی از دوستان و بستگان، با رفتن به خانه های هم، یكدیگر را پاگشا می كنند. هر خانواده، نوبتی، برای اعضای گروه غذا درست می كند. كودكان اسكاتلندی، از خانه ای به خانه دیگر می روند و كلوچه جمع می كنند. مهمانی های این شب، سیلیدز نامیده می شود كه همان رقص اسكاتلندی است.
در نیمه شب سال نو، غصه ها و كینه ها فراموش می شود. سال دیگری آمده است. در پناه آتش هوگمانی، در كنار نور مشعلها كه امید و شادی را به ارمغان می آورند و در میان نوای سازها، همه دست در دست یكدیگر شادی هایشان را تقسیم می كنند و یك صدا آواز «Auld Lang Syne » می خوانند: « آیا همیشه باید آشنایان را فراموش كنیم و هرگز خاطراتمان با آنها را به یاد نیاوریم؟ آیا همیشه باید آشنایان را فراموش كنیم و آن هم برای همیشه؟ عزیزم! برای همیشه، برای همیشه، ما یك فنجان مهربانی خواهیم نوشید، برای همیشه!»
مهدا جهانگ

منبع : مرکز علمی و پژوهشی فرش ایران