پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا


رسانه و پژوهش


رسانه و پژوهش
در طول این سال ها تحقیقات در زمینه رسانه های شنیداری- دیداری از سوی كارشناسان ارتباطات مهجور مانده است، اخیرا پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات میزگردی را با حضور كارشناسان ارشد ارتباطات همچون دكتر محسنیان راد، دكتر علی مرتضوی، دكتر سمیعی، احمد میرعابدینی، دكتر رضوی زاده و سید جمال الدین اكبرزاده برگزار كرد كه در آن یافته های پژوهشی ایشان برای علاقمندان و كارشناسان این حوزه ارائه شد. خلاصه ای از نتایج این یافته های علمی را برای علاقمندان صفحه رسانه گردآوری كرده ایم كه در پی مِی آید:
دكتر مهدی محسنیان راد، استاد ارتباطات دانشگاههای تهران معتقد است، با توجه به تحولات پیش روی عرصه ارتباطات طی ۱۰ سال آینده صدا و سیما وارد عرصه جدیدی خواهد شد.این استاد دانشگاه در ادامه، پژوهش درباره صدا و سیما را مشكل دانست و افزود: تحقیقات در خصوص این رسانه به جهت رویت ناپذیری تاكنون بسیار اندك بوده است. باید زمینه انجام تحقیقات پژوهشی توسط محققین را در این خصوص فراهم كرد.
كمتر از نیم درصد
در میزگرد پژوهشی رسانه های دیداری _ شنیداری «احمد میرعابدینی» گفت: مخاطبان امروز صدا و سیما حتی آنها كه فقط در ایران زندگی می كنند نه صرفا شنوندگان و بینندگان ایرانی، بلكه شنوندگان و بینندگان جهانی هستند، برهمین اساس رادیو و تلویزیون در ایران در برابر امواج نوین «انفجار انتظارها» قرار می گیرد و در نتیجه خود را تحت این فشار فزاینده می بیند كه به شتاب دگرگونیهای خود سرعت بیشتری دهد.این پژوهشگر سپس به بیان تاریخچه فعالیت رادیو و تلویزیون پرداخت و افزود: رادیو در هفت دهه گذشته (۶۶ سال) و تلویزیون (۳۸) سال پیش، از سازمان بسیار ساده ای كه زیر مجموعه ای از سازمانهای دیگر بودند به سازمان و نهادی پیچیده و با وسعت و حجمی حیرت انگیز تبدیل شده و در این سالها نیز رشد چشمگیری داشته است.وی گفت كه برای بررسی چشم انداز رادیو و تلویزیون یك گروه ۳۰ نفره از جامعه پیامگیران صاحبنظران حوزه ارتباطات و رسانه انتخاب شده اند.
میرعابدینی با تاكید بر اینكه صدا و سیما در هشت سال اخیر به ارایه گزارشهای بسیار دقیق و شفاف پرداخته، گفت: امروزه رادیو و تلویزیون بسیار متفاوت از گذشته عمل می كند. وی از صدا و سیما به عنوان عامل قدرت یاد كرد و افزود: كه این رسانه به سبب پاسخگویی به نیازهای تولید، خبر و... به یك امر حیاتی تبدیل شده است. این پژوهشگر سپس به مقایسه جایگاه رادیو تلویزیون در گذشته و حال پرداخت و اظهار نمود: رادیو و تلویزیون در این سالها نقش های متعدد آموزشی، ارشادی، اطلاعاتی، تفریحی، سرگرمی و تربیتی را ایفا كرده است.
این پژوهشگر همچنین در ادامه یادآور شد: رسانه ها در دهه نوسازی یا سازندگی سعی كردند به خود و تولید سامان دهند و تعامل با سایر رسانه ها را نظم دادند.به گفته وی شبكه های جدید با پیدایش و رقبای بیرون از مرزها مطرح شد و بر همین اساس از سال ۷۲ به بعد شبكه های جدید فعال شدند.این پژوهشگر توجه به مخاطب را یكی از تحولات این دوران دانست و گفت: اگر اعتماد مخاطب از رسانه كاسته می شد زیانهای اساسی متوجه جامعه می گردید.وی با اشاره بر اینكه تعامل اندیشه ها به معنای برون مرزی تا حدی شكل گرفته، اظهار داشت: تا ده سال پیش چندان این اقدامات ملموس نبود اما در طی این سالها صدا و سیما مسائل را جدی تر گرفت.
جهان بینی مخاطبان
دكتر سید نورالدین رضوی زاده با ارائه پژوهشی با عنوان «تأثیر مصرف رسانه ها بر سبك زندگی ساكنان تهران» تصریح كرد: براساس یك نظریه ارتباطی كه كشور ما نیز بی تأثیر از آن نیست، تلویزیون یك وسیله قدرتمند فرهنگی است كه بر تفكر بینندگان تأثیر بسیار می گذارد.
این پژوهشگر با بیان اینكه استفاده از رسانه در غرب براساس تنوع رسانه ای است، افزود: در حالی كه در یك نظام خاص رسانه ای، بیننده با تماشای زیاد و عادت گونه انواع برنامه ها با سبك ها و الگوهای مشترك به مخاطبی گریز ناپذیر تبدیل می شود.وی موضوع اصلی تحقیق خود را تأثیر رسانه بر سبك زندگی دانست و گفت: سبك زندگی رفتاری در زندگی روزمره است كه فرد را از دیگری و یا یك گروه را از گروه دیگر متمایز می كند.رضوی زاده در ادامه بحث از مصرف رسانه ای، از رسانه های مختلف به عنوان محورهای مورد توجه در پژوهش خود نام برد و یادآور شد: در ارتباط با رسانه ها همواره این پرسش اصلی مطرح بوده كه رسانه ها با مردم چه می كنند و در برخی از نظریه ها به این پرسش تبدیل شده كه مخاطبان با رسانه ها چگونه برخورد می كنند.رضوی زاده با اشاره بر تأثیر انواع رسانه (تلویزیون، ویدئو، ماهواره، رادیو، كتاب و...) بر شیوه زندگی مردم تصریح كرد: در سالهای اخیر و بدنبال پیشرفتهای ارتباطی شاهد افزایش قدرت انتخاب مخاطبان بوده ایم.
این پژوهشگر گفت كه در پژوهش خود از طریق نمونه گیری و مصاحبه در میان هزار تن از سنین ۱۵ تا ۶۵ سال مقیم در بیست و دو گانه شهر تهران تلاش كرده تا تأثیر میزان مصرف رسانه بر سبك زندگی مردم تهران را مورد بررسی قرار دهد.
رضوی زاده كه تاكنون بخش عمده پژوهش خود را انجام داده، به تشریح برخی از داده های آماری پژوهش خود پرداخت.
وی گفت: براساس این یافته ها ۲/۹۰ درصد مردم تهران به تماشای تلویزیون می پردازند و ۸/۹ درصد از تلویزیون استفاده نمی كنند.وی تصریح كرد كه ۶/۷۷ درصد از مجموع پاسخ دهندگان اعلام كردند كه ماهواره تماشا نمی كنند و تنها ۴/۲۲ از تماشای ماهواره خبر دادند.
براساس همان پژوهش ۵۲ درصد مردم ویدئو استفاده می كنند و ۴۸ درصد دیگر استفاده نمی كنند، ۸۰ درصد مردم اعلام كردند كه به سینما نمی روند و تنها ۹/۱۹ درصد از رفتن به سینما خبر دادند.از مجموع پاسخ دهندگان ۸/۶۰ درصد به رادیو گوش می دهند و ۲/۳۹ درصد از رادیو استفاده نمی كنند.
یافته های آماری نشان می دهد كه ۶۸ درصد پاسخ دهندگان از مطالعه مطبوعات در قالب مجله یا روزنامه خبر دادند و ۳۲ درصد اعلام كردند كه هیچ نشریه یا كتاب، روزنامه و یا مجله ای را مطالعه نمی كنند.
رضوی زاده با بیان اینكه ۴/۵۹ درصد پاسخگویان اعلام كردند كه كتاب مطالعه می كنند و ۶/۴۰ درصد نیز اظهار داشتند كه اهل مطالعه نیستند، افزود: ۸/۲۸ درصد از استفاده كامپیوتر خبر دادند و بقیه یعنی ۸/۶۱ درصد گفتند كه از كامپیوتر استفاده نمی كند.وی در ادامه در خصوص رابطه مصرف رسانه ای با تمایلات افراد در سبك زندگی گفت: مصرف انواع غذا، خودآرایی و مدیریت بدن در این بخش مورد توجه قرار گرفته است.رضوی زاده در ادامه تصریح كرد: سبك مصرف رسانه ای می تواند پاسخگوی این پرسش باشد كه مردم با رسانه ها چگونه برخورد می كنند.
تلویزیون تعاملی
«سیدجمال الدین اكبرزاده» در این میزگرد تخصصی، با ارائه پژوهشی با عنوان «چشم انداز تحولات رادیو و تلویزیون در ایران: تلویزیون تعاملی و شبكه های تعاملی صدا و سیما» اظهار داشت: رسانه تعاملی رسانه ای است كه با درگیر كردن بیننده به عنوان منبع ورودی برای مشخص كردن محتوا و مدت استمرار آن اجازه فردی شدن اجزای برنامه را می دهد.
این پژوهشگر با اشاره بر اینكه با بهره مندی از سیستم تلویزیون دیجیتال می توان از وجود تلویزیونی تعاملی برخوردارد شد، كیفیت و شفافیت تصویر، كیفیت و امكانات برتر صدا، افزایش تعداد كانالهای تلویزیونی، سهولت و سرعت بیشتر در ساخت و توزیع و امكان تركیب تلویزیون با رسانه های دیجیتال دیگر مانند اینترنت و برقراری كانال برگشتی را از مزایای تلویزیون دیجیتال برشمرد.
به گفته وی فضای دیجیتال در تلویزیون امكان تعدد كانالهای بیشتر را فراهم می كند و همچنین امكان تولید محتوا به لحاظ فنی را راحت تر، ارزانتر و سریعتر ممكن می كند.
این پژوهشگر در ادامه به بیان مشكلات و مسائل اجتماعی و فرهنگی فراروی ایجاد شبكه تعاملی گفت: جهانی بودن از خصیصه های تلویزیونی تعاملی است، در حالی كه تلویزیون سنتی در بسیاری از روندهای اقتصادی و اجتماعی جهانی بودن دور بوده با مشكلات زیادی در این زمینه مواجه می شود.
اكبرزاده همچنین افزود: موتور محركه توسعه شبكه های متعامل سودی است كه از طریق توجه به سلیقه مخاطب (مشترك) به دست می آید .
وی با تاكید بر اینكه مردم ما هنوز با تكنولوژی های جدید در حوزه ارتباطات انس نگرفته اند، تصریح كرد: مردم ما در سبد هزینه های خود سهم قابل توجهی را به مصرف محصولات فرهنگی اختصاص نمی دهند.
اكبرزاده با اشاره بر اینكه راه اندازی شبكه تعاملی از عهده یك سازمان صرف خارج است گفت: هیچ طرح جامع و كاملی برای این كار وجود ندارد.
این پژوهشگر معتقد است كه راه اندازی شبكه های متعامل صدا و تصویر محتاج یك طرح جامع است كه نهادهای دولتی خصوصی و عمومی باید در آن مشاركت كنند.به گفته وی صدا و سیما، با مشاركت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت آموزش و پرورش، وزارت آموزش عالی، شركتهای خصوصی، سازمانهای عمومی و غیردولتی می توان نسبت به ایجاد تلویزیون تعاملی اقدام كرد.
وی ارائه سرویس كامل تصویری به صورت ۲۴ ساعته و در طول یك هفته كامل، امكان شركت در مسابقات تلویزیونی به صورت منفرد از منزل، بازی از طریق تلویزیون، انتخاب آگهی بازرگانی تعاملی (دلخواه)، توانایی سفارش خرید، تماشای ویدئوی درخواستی، راهنمای الكترونیك برنامه، دسترسی به اینترنت و رای گیری را نمونه هایی از برنامه ها و خدمات تلویزیون تعاملی دانست.وی با اشاره بر اینكه تاریخچه تلویزیون تعاملی به سال ۱۹۵۳ میلادی برمی گردد، به مقایسه تلویزیون تعاملی با سنتی پرداخت و گفت: در حالی كه تلویزیون تعاملی بیننده فعال دارد اما بیننده تلویزیون سنتی غیرفعال است.
این پژوهشگر تصریح كرد: محتوای موجود در ارشاد و صدا سیما به صورت آنالوگ است كه برای تلویزیون تعاملی باید به دیجیتال تبدیل شوند.به گفته اكبرزاده، تولید برنامه ها و سرویسهای تعاملی محتاج نرم افزار و سخت افزارهای مخصوص به خود است كه هنوز موجود نیست.
مهدی شهری
منبع : روزنامه همشهری


همچنین مشاهده کنید