تغذیه شیرخواران

برخی مادران به راستی نمی‌دانند چه زمان می‌توان كودك را با موادی غیر از شیر تغذیه كرد و حتی گاهی نوع مواد غذایی و مقدار مصرف آنها را بخوبی نمی‌شناسند. در این مبحث سعی شده است در مورد غذاهای كمكی در سنین معین اطلاعاتی داده شود. شروع غذای كمكی از ۶ ماه به بعد است كه با فرنی آغاز می‌شود. بعد از فرنی، تغذیه كمكی كودك حریره بادام و پوره سیب زمینی و … است. كم كم تا یك سالگی، تنوع غذایی باعث رشد قوه چشایی كودك و كشف رنگها و مزه‌ها و بوهای مختلف توسط او می‌شود. با این كار كودك قدرت انتخاب پیدا می‌كند و این مرحله از رشد، اهمیت بسیار زیادی دارد.
شیر مادر بهترین و كاملترین غذا برای شیرخواران زیر ۶ ماه می‌باشد و در این دوران شیر مادر به تنهایی به علاوه قطره مولتی ویتامین (از ۱۵ روزگی) كلیه نیازهای تغذیه‌ای شیرخوار را تامین می‌كند.
غذای كمكی برای شیرخوار باید پس از ۶ ماهگی شروع شود، زیرا بعد از ۶ ماهگی نیازهای غذایی شیرخوار به تنهایی با شیر برآورده نمی‌شود و لازم است علاوه بر شیر مادر، تغذیه كودك با غذاهای نیمه جامد نیز شروع شود. تغذیه تكمیلی علاوه بر تامین انرژی، دوران بسیار حساسی برای ایجاد عادات صحیح غذایی و استفاده از غذای سفره خانواده است. شروع تغذیه تكمیلی قبل از ۶ ماهگی به دلیل آماده نبودن دستگاه گوارش شیرخوار برای پذیرش غذاهای دیگر غیر از شیر، اقدام نادرستی است.
چون دستگاه گوارش كودك هنوز تكامل نیافته و با كوچكترین آلودگی به علت عدم رعایت بهداشت امكان ابتلا به عفونت‌ها از جمله اسهال افزایش می‌یابد و باعث كاهش یا توقف رشد شیرخوار می‌شود. از طرف دیگر شروع زودرس تغذیه تكمیلی سبب كاهش مدت زمان مكیدن پستان مادر می‌شود. بعلاوه ممكن است غذای كمكی در مقایسه با شیر مادر، انرژی و مواد مغذی كمتری به كودك برساند كه موجب اختلال رشد كودك و در نهایت سوءتغذیه او می‌شود. همچنین زود شروع كردن تغذیه تكمیلی احتمال بروز حساسیت به بعضی از مواد غذایی را در كودك افزایش می‌دهد. نتیجه‌ این كه بهترین سن شروع غذای كمكی بعد از پایان ماه ششم زندگی است.
البته‌ این به آن معنی نیست كه باید دفعات شیردهی را كم كرد، بلكه باید مادر ترغیب شود هر زمان كه كودك تمایل دارد شیر خود را به او بدهد و براساس سن كودك چند نوبت نیز غذای كمكی بعد از شیر مادر به او داده شود. اگر غذای كمكی دیر شروع شود كودك تمایل خود را به خوردن غذاهای دیگر و امتحان كردن مزه و طعم‌های جدید از دست می‌دهد. همچنین تكامل عمل جویدن به تعویق می‌افتد و كودك غذای دیگری جز شیر مادر و یا مایعات را نمی‌خورد كه‌ این خود منجر به كم غذایی، اختلال رشد و سوء تغذیه می‌شود.
اصولی كه باید در مورد تغذیه تكمیلی رعایت شوند عبارتند از:
۱ ـ مواد غذایی باید از نظر مقدار و نوع به تدریج به غذای شیرخوار اضافه شود.
۲ ـ ابتدا از یك نوع غذای ساده شروع و به تدریج مخلوطی از چند نوع غذا داده شود.
۳ ـ از مقدار كم شروع و به تدریج بر مقدار آن افزوده شود.
۴ ـ بین اضافه كردن مواد غذایی مختلف حدود ۷ـ۵ روز فاصله لازم است. زیرا شیرخوار باید به یك نوع غذا عادت كند و بعد غذای جدید اضافه شود. اضافه كردن یك به یك مواد سبب می‌شود اگر كودك ناسازگاری به یك ماده غذایی داشته باشد شناخته شود و بتوان آن را از غذا حذف كرد. همچنین دستگاه گوارش كودك فرصت پیدا كند تا به غذا عادت كند
۵ ـ ابتدا باید غذا رقیق تهیه شود به طوری كه غلظت آن كمی‌بیشتر از شیر مادر باشد. سپس به تدریج بر غلظت آن افزوده شود. سفت كردن تدریجی غذا سبب یاد گرفتن عمل جویدن می‌شود.
۶ ـ اگر در شروع غذای تكمیلی، شیرخوار به غذای خاصی بی‌میل بود، نباید در خوردن آن پافشاری كرد و می‌توان یك تا دو هفته آن غذا را حذف و سپس دوباره به او داد.