دنیای رها از نفت ؛ رویایی دست نیافتنی

نشریه آبزرور در آخرین شماره خود با ارایه دلایلی محكم و قوی، به بحث پیرامون این مساله و چگونگی رهایی از این اعتیاد، پرداخته است.ذخایر نفتی اثبات شده کنونی در دنیا طبق اظهارات سازمان کشورهای صادر کننده نفت ( اوپک) ، در حدود یک تریلیون بشکه است. با توجه به مصرف فعلی نفت در دنیا، عمر این ذخایر 40 سال بیشتر نخواهد بود. البته این مدت برای دلالان نفتی که خرید دیوانه وار آنان بهای نفت را به رکورد بی سابقه ای رسانده ، بسیار طولانی است اما نه آنقدر طولانی که بتوان از آن غفلت کرد.عمر استفاده از ذخایر گازی قدری بیشتر از نفت است و با میزان مصرف فعلی در حدود 60 سال دوام می آورد، ولی میزان این ذخایر نیز محدود است.اندرو اوزوالد، ،پروفسوراقتصاد دانشگاه ״ وارویک״ می گوید: ״ما در برابر آیندگان مسوولیت سنگینی را بر دوش داریم. سراسر پیشینه اقتصادی ما، مملو از مصرف کنندگانی است که بدبختانه بسیار کوته بین هستند.״وابستگی کشورهای توسعه یافته به نفت خام با افزایش بهای نفت ، بخصوص در ماههای اخیر که از مرز 40 دلار هر بشکه گذشت، بیشتر آشکار شده است.با رسیدن بهای نفت به 50 دلار که ناشی از تجدید تنش ها در عراق و بلاتکلیفی در مورد آینده شرکت بزرگ روسی ״ یوکوس״ بود، بهبود اقتصاد جهانی تحت الشعاع بازار بیمار نفت قرار گرفت .بنا به اظهارات پل اشوورس، از موسسه ״ کپیتال اکونومیست״، بهای بالای نفت شبیه به مالیات عمل کرده و قدرت خرید مصرف کنندگان در سایر بخش ها و خدمات را کاهش می دهد. به ازای افزایش بهای نفت به میزان 10 دلار در هر بشکه ، میزان پولی که مصرف کنندگان در سال، صرف خرید نفت و بنزین می کنند، 50 میلیارد دلار خواهد بود. متعاقب آن از میزان هزینه ای که صرف خرید سایر خدمات و کالا ها می شود ، کاسته شده و تجار با صورت حساب های زیاد روبه رو شده و در نهایت رشد اقتصادی دچار آسیب می شود.
به گزارش آژانس بین المللی انرژی (آی ئی ای)، افزایش 10 دلار در هربشکه نفت منجر به کاهش تولید کشورهای عضو سازمان توسعه و همكاری اقتصادی (او ایی سی دی) به میزان 4/0 درصد و بیکاری 400 هزار نفر می شود.
از سوی دیگر، صندوق بین المللی پول انتطار دارد رشد اقتصاد جهانی در سال جاری 4 درصد باشد اما اقتصاد دانان نگران آنند که اقتصاد آمریکا و به ویژه کشورهای اروپایی ضربه پذیرترشود .
به اعتقاد پروفسور اوزوالد، تقریبا تمام ساختار جوامع پبشرفته تحت تاثیر بهای بالای نفت قرار می گیرد و نفت یک از موثرترین عوامل در زندگی روزمره خواهد بود.زمانی که کینگ هوبرت، زمین شناس ، هشدارداد که در دهه 1950 استخراج نفت به ناچار باید کاهش یابد، سخنانش خنده دار به نظر می رسید. اما استخراج نفت در آمریکا در اواخر دهه 1960 به اوج خود رسید و زمانی که ذخایر نفتی یه اتمام رسید، این غول اقتصادی جهان برای راه اندازی چرخ اقتصاد، کارخانه ها و اتوموبیل های خود به منطقه خاورمیانه که از نظر سیاسی از بی ثبات ترین نقاط جهان محسوب می شود، وابسته شد.هم اکنون بیشتر کشورها وابستگی خود را به نفت در مقایسه با شوک نفتی 1973 که اوپک بر اقتصاد کشورهای غربی تشنه نفت، چنگ انداخت و بهای نفت 4 برابر شد، کمتر کرده اند.اما روند صنعتی شدن در کشورهایی مثل هند و چین که رشد اقتصاد ی سرسام آوری دارند و استفاده گسترده از اتوموبیل ، به معنای آن است که سرعت رشد تقاضا در خلال 25 سال گذشته به سریعترین حد خود رسیده است.
در مورد وضعیت فعلی بازار نفت ، تحلیلگران معتقدند که بهای نفت حداقل تا اواخر سال جاری، بالای 40 دلار ثابت می ماند. پل هورسنل، رییس مرکز تحقیقات انرژی در ״ بارکلیز کپیتال״، پیش بینی کرده که متوسط بهای نفت در سال 2005 ، 38 دلار خواهد بود که این میزان نسبت به بهای نفت در خلال سال های اخیر، بیشتر است.البته بهای 20 دلار درهر بشکه برای تضمین سرمایه گذاری در بخش صنایع انرژی ، بهای مناسبی نیست.بهای 20 دلار هر بشکه، همانند دهه 1990 برای تشویق شرکت های نفتی در خصوص سرمایه گذاری در بخش زیرساختاری مناسب نیست. طبق محاسبات آژانس بین المللی انرژی، برای ارتقای شبکه انتقال و عرضه انرژی از هم اکنون تا سا ل 2025 ، به 16 تریلیون دلار سرمایه نیاز است.سرمایه گذاریهای زیاد در بخش زیرساختاری سبب می شود که آخرین قطره های نفت در میدان های نفتی نیز استخراج شود. اما این امر باز هم نمی تواند نگرانی اقتصاددانان آینده نگر را مرتفع سازد.در قالب فرضیه ، زمانی که نفت کمیاب شود و قیمت ها افزایش یابند، سرمایه گذاران انگیزه پیدا می کنند که در سایر اشکال انرژی سرمایه گذاری کنند. اما در عمل، علایق کنونی سرمایه گذاران به این جهت سوق نیافته است.به اعتقاد پروفسور اوزوالد، تمام کشورها باید با اتخاذ تدابیری هوشمندانه، زمینه را برای یک آینده بدون نفت آماده کنند. فشار کنونی وارده بر اقتصاد جهانی آنقدر نیست که بتواند به عنوان اهرمی جهت ایجاد تغییرات جدی در سیاستهای کنونی انرژی اعمال شود.وی گفت: ״ما نیازمند یک مشارکت جهانی برای مقابله با معضلات کنونی انرژی هستیم و تنها راه برای مجبور کردن مصرف کنندگان و شرکت های فعال در بخش انرژی در خصوص بکارگیری انرژی های جایگزین نفت، افزایش بیشتر بهای نفت است.شاید امید قطع وابستگی ملل ثروتمند جهان به نفت که همواره طرفداران محیط زیست و اقتصاددانان به دنبال آنند، یک رویای دست نیافتنی باشد.

منبع : نمایشگاه بین‌المللی