شهرشناسی به روایت نوشته های کوتاه

هر اقدامی یك یا چند انعكاس فضایی دارد. این مهم در كشور ما چندان كه باید جدی گرفته نشده است و فراتر آنكه، هر نوع ایدئولوژی، اندیشه و دیدگاهی نیز یك یا چند مابه ازای فضایی دارد. ما اكنون در شهرها و بناهایی زندگی می كنیم كه حاصل عكس العمل های فضایی اقدامات و نظریه های گوناگون هستند. شهرهای ما براساس عكس العمل ها شكل می گیرند و گسترش می یابند و نه براساس سازماندهی اندیشمندانه فضا.
اگر بپذیریم هر اقدامی یك یا چند انعكاس فضایی دارد، پرسش این است كه چه كسانی با فضا سر و كار دارند؟
این پرسشی است كه پاسخ آن را می توان با پرسش دیگری ارائه كرد.امروزه چه كسی با فضا سر و كار ندارد؟ همه، هم مسئولان فضا، مانند وزیر و وكیل، شهردار و مدیر كل با فضا سر و كار دارند، هم متخصصان فضا اعم از شهرساز و جغرافیدان، اقتصاددان و معمار، هم متفكران، هنرمندان و هم مردم شهر، كارمند و خانه دار، جوان و پیر، زن و مرد؛ در این میان پرسش های مهم اینها هستند: آیا مسئولان فضا از چگونگی سازمان یافتن فضا آگاهند؟ آیا متفكران و مصلحان جامعه برای شكل گیری و گسترش شهر راه حل دیگری دارند؟ آیا لزومی دارد كه مردم از اهرم های سازمان یابی فضا آگاهی داشته باشند؟
اكنون شهرنشینی به مثابه قوی ترین و تاثیرگذاران ترین جریان جابه جایی جمعیت، كنش های اجتماعی، سیاسی ، اقتصادی و فرهنگی را تحت تاثیر شدید و حجیم قرار داده و در این قلمرو كمتر پدیده و جریانی به وقوع پیوسته كه به نوعی از شهرنشینی و گسترش شهری نیم قرن اخیر كشور تاثیر نپذیرفته باشد. سیل شهرنشینی ما را دچار حواس پرتی كرده است. «ما» مردم- متخصصین، متفكرین و مسئولین به جای «اندیشه» درباره این وضع به «هوش» پناه برده ایم و به تصمیم گیری های سریع _ در این نوشته های كوتاه كوشش شده تا تعاریف موجود در قلمرو شهرنشینی معاصر ایران مجدداً مورد بازبینی قرار بگیرند و به «ما» یادآوری كنند كه از شهر غافل نشویم؛ همانگونه كه ما فضا را می سازیم فضا نیز ما را می سازد.


محمدرضا حائری

منبع : روزنامه شرق