عرصه سکونت در تهران تنگ شده است

هر سال از روزهای میانی بهمن تا پایان اسفند خیابان های تهران و دیگر کلانشهرها قفل می شود. مردم به دنبال خریدهای پایان سال و کاسب ها و تاجرها به دنبال سروسامان دادن کارها و دفاتر حساب و کتاب اند. شهر حسابی شلوغ می شود و گاه پلیس هم حریف این همه شلوغی نمی شود.
باز هم شلوغی شب عید
امسال هم به سان سال های قبل در محدوده مرکزی شهر و بزرگراه ها و خیابان های منتهی به این محدوده جای سوزن انداختن نیست. شهروندان و گاه غیر شهروندان از اقصی نقاط تهران وایران برای خرید شب عید به محدوده مرکزی شهر می آیند. اتوبوس ها، مترو و تاکسی ها جوابگوی خیل مسافران نیستند به ویژه وقتی تاکسی ها فقط دربستی کار کنند و اتوبوس ها یکی درمیان بیایند. وضعیت نامطلوب حمل و نقل عمومی، مردم را به سوی وسایل نقلیه شخصی سوق می دهد و وقتی بیش از ۳میلیون خودرو به خیابان ها بیاید دیگر جایی برای راه رفتن هم باقی نمی ماند چه برسد به رانندگی.
پلیس از چندی قبل محدوده های ورودی و خروجی طرح ترافیک و زوج و فرد را به شدت کنترل می کند اما آنها که نمی توانند در طول روز وارد محدوده مرکزی شهر شوند، شب ها تلافی می کنند. بهانه آنها هم وجود بازارهای ارزان تر در محدوده مرکزی شهر است. پرادو سواران و ماکسیمارانان هم در این محدوده کم نیستند شاید آنها هم به دنبال اجناس ارزان می گردند شاید هم صاحبان مغازه هایی هستند که با پول پایین شهری ها پولدار شده اند و در بالای شهر هزینه اش می کنند. دستفروش ها هم یکی از عوامل شلوغی اند چرا که آنها در این روزها به دنبال کاسبی بیشترند. برخی دست فروش ها صاحبان یا کارگران مغازه ها هستند که بخشی از اجناس خود را بر کف خیابان ها و پیاده روها می فروشند.
● جمعه های شلوغ به هم ریختگی محله ها
ما تهران نشین ها عادت کرده ایم که جمعه های خلوت را تجربه کنیم اما از نیمه های بهمن و با جدی شدن کنترل ورودی ها و خروجی های طرح ترافیک و زوج و فرد، همان یک روز خلوتی و آرامش هم از دست رفت. حالا جمعه ها شلوغ تر از روزهای دیگر است. آنها که در روزهای عادی نمی توانند وارد محدوده مرکزی شهر شوند جمعه ها را غنیمت شمرده و ارابه های آهنین خود را به سوی مرکز شهر می رانند و می آیند برای خرید یا تماشای بازارها یا هر دو.
این وسط، محله ها هم از شلوغی انبوه خودروهای غریبه بی نصیب نمانده اند و اساساً مفهوم محله به عنوان جای زندگی و آرامش در حال رنگ باختن است.
بیشتر خیابان های فرعی و باریک که باید متعلق به ساکنان محله ها باشد به خیابان های اصلی تبدیل شده است. در واقع مسئولان مدیریت شهری اعم از راهنمایی و رانندگی و شهرداری ماشین ها را به آدم ها ترجیح داده اند و هر روز در حال تنگ تر کردن دایره مفهوم محله اند. اکثر خیابان های فرعی که باید محل عبور و مرور آزادانه ساکنان محل باشد. مانند بزرگراه ها به محل عبور و مرور اصلی خودروها تبدیل شده است و این بر خلاف روند کنترل ترافیک است.
● چند پیشنهاد برای رفع ترافیک
برای رفع مشکل ترافیک در همه جای تهران به ویژه محدوده مرکزی شهر چند راهکار پیشنهاد می شود.
۱) بالابردن عوارض استفاده از خودروهای شخصی توأم با افزایش وسایل حمل و نقل عمومی. این مسئله در کوتاه مدت با ازدیاد اتوبوس ها و در بلندمدت با گسترش خطوط مترو و مونوریل قابل جبران است.
۲) جلوگیری از خرید شهروندان در مناطق دیگر شهر. در برخی کشورهای پیشرفته که مردم با استفاده از کارت های اعتباری خرید می کنند. شهروندان شمال شهر حق خرید در جنوب شهر را ندارند. رنگ کارت های خرید هر منطقه با منطقه دیگر متفاوت است و دستگاه های کارت خوان هر منطقه فقط مختص همان منطقه است. با این کار درصد زیادی از سفرهای درون شهری کاهش می یابد. این امر مستلزم ایجاد بازارهای متعدد در هر منطقه متناسب با ویژگی های اقتصادی مردم آن منطقه است.
۳) حریم محله ها از تردد وسایل نقلیه بصورت خیابان اصلی حفاظت شده و به حقوق ساکنان آن محله ها احترام گذاشته شود. گاه با تغییر جهت یک خیابان تا ۷۰درصد از بار ترافیکی آن کاسته می شود.
۴) فضای اتوبوس ها برای استفاده خانم ها و آقایان متناسب شود. در حال حاضر در اتوبوس های تندروی وارداتی تنها یک چهارم فضا متعلق به بانوان است و بقیه مختص مردان. ضمن اینکه خوب است در برخی ساعت ها اتوبوس مخصوص خانم ها اختصاص یابد.
۵) عابران پیاده به استفاده از پل ها و خطوط عابر پیاده و رعایت چراغ سبز و قرمز مخصوص عابران سوق داده شوند. متأسفانه دیده شده که والدین در حضور فرزندان خود، قوانین را به راحتی زیر پا می گذارند که علاوه بر کورکردن بیشتر گره ترافیک، آنها را به قانون شکنی عادت می دهند!
تعارف را باید کنار گذاشت. تهران دیگر جایی برای خودروهای جدید ندارد و حداقل نیمی از خودروهایش را نیز باید ببوسد و بگذارد کنار. ساکنان محله ها حق دارند آرامش داشته باشند و قربانی خودروها و بازارها نشوند. در حرکتی توأمان و نه یکطرفه حمل و نقل عمومی باید به صورت کوتاه مدت و بلند مدت گسترش یابد و از آن طرف شرایط برای خودروهای شخصی سخت و سخت تر شود.

قاسم حداد اصفهانی

منبع : روزنامه کیهان