آیا واقعاً شهر ما خانه ماست؟!

افزایش جمعیت شهرنشینی و طبعاً تمرکز نیازهای مرتبط با شهرنشینی در شهرها باعث خدماتی تر شدن شهرها و رشد روند مصرف گرایی در آنها شده است.
تنش های حاصل از زندگی در چنین شهرهایی، به ویژه هنگامی که دچار سیستم های ناکارآمد مدیریت شهری باشند و همچنین مدیریت واحد و نظام سلسله مراتبی مدیریت شهری فراموش شده باشد فرصت چندانی برای عموم مردم در استفاده از فضاهای تفریحی و طبیعی باقی نمی گذارد و آنگاه خانه مامن و پناهگاهی برای جذب آسایش و آرامش می شود، جدای از منظر اجتماعی- رفتاری و روانی و با دید کالبدی و فیزیکی صرف، دنیای آپارتمان نشینی یعنی روبرو شدن با انواع و اقسام مشکلات و معضلات ریز و درشت. در خانه نشسته ای ناگهان صدایی، غرشی، لرزشی از نوع صدای پرش کودکان همسایه در سقف خانه گرفته و تا انواع اصوات ناخوشایند و شکننده مانند کمپرسورهای حفاری (سازمانهای آب- برق- گاز- مخابرات- شهرداری- فاضلاب و ...) مدلهای متنوع و ویرانگر دزدگیرهای با حساسیت بالا که حتی با عبور پشه ای شروع به جیغ و فریاد می کنند و تازه دریغ از یک دزد، گیرافتاده، از صدای موتور کامیونها- تریلی ها- ماشینهای بوق قشنگ (بنزی) موتورسیکلتهای با بوق تریلی که بگذریم نوبت به انواع و اقسام بلندگوهای قوی و گوش نواز دوره گردها می رسد که این روزها بیداد می کنند؟!
عموماً بخش عمده ای از اوقات فراغت مردم در خانه سپری می شود و به فعالیت هایی نظیر مطالعه، دید و بازدید، شنیدن موسیقی و مانند اینها اختصاص می یابد. بخش دیگری از ایام فراغت با گردش در فضاهای بیرونی شهرها مانند کوهستان ها سواحل دریاها و ییلاق ها می گذرد. اما با توجه به مسئله مذکور و کمبود زمان لازم برای گذران اوقات فراغت در فضاهای طبیعی خارج از شهر، تامین فضاهای طبیعی و تفریحی در درون بافت شهری اهمیت ویژه ای دارد. تامین کلی این گونه فضاهای تفریحی برای پر کردن اوقات فراغت مردم جزء وظایف شهرداریها محسوب می شود. اما کیفیت برنامه ریزی و مدیریت، طراحی و هدف گذاری اینگونه فضاها بستگی به میزان کارآمدی و واقع نگری سیستم مدیریت شهری در شهرداریها دارد.
امروزه هدف نهایی برنامه ریزی شهری در جهان بطور خلاصه عبارت است از: ۱- رفاه عمومی ۲- افزایش کیفیت زندگی ۳- عدالت اجتماعی، بدون هرگونه رویا پردازی و آرمانگرایی کاذب، لازمه رسیدن به این اهداف تعریف راهبردها و سیاستهای مناسب و توجه به اصل تحقق پذیری از نقطه نظر منابع مالی، اداری، انسانی و ... است. امروزه دیگر دوره تصمیم گیریهای خشک و غیرقابل انعطاف و فردی در مدیریت و برنامه ریزی شهری به پایان رسیده است و برنامه ریزی ها باید فرایندی مشارکتی، کوتاه مدت و تدریجی، اصلاح پذیر و منعطف و ... باشند. مسایل و مشکلات شهری دوره معاصر با شعار، سخنرانی، سمینار، جلسه های تکراری طرحهای روی کاغذ قشنگ، عوام فریبی و ... مرتفع نخواهد شد.
و تا افزایش کیفیت زندگی حس نشود و عدالت اجتماعی و احساس تعلق خاطر و رفاه عمومی در فضای شهرها بخصوص در کشورهای جهان سوم نهادینه نشود همچنان شعار «شهر ما، خانه ما» در حد یک شعار قشنگ و دلربا باقی خواهد ماند.

حسین جعفریان

منبع : روزنامه کیهان