سرفه‌ حاد در کودکان

یک پسر ۲۴ ماهه سابقا سالم در اواسط زمستان توسط مادرش آورده می‌شود. وی به مدت ۱۰ روز دچار سرفه تشدید‌شونده، تب و زکام (کوریزا) بوده است. پدر و مادر هر دو دچار آسم هستند و مادرش نگران است که مبادا او هم دچار آسم باشد...
‌● به چه مسایلی باید پرداخت؟
آیا علایم پسر ناشی از ناخوشی خطرناک یا خفیفی هستند؟ همراهی علایمی چون تنگی‌نفس، ویز، کاهش مصرف مایعات، دهیدراتاسیون، تب و کاهش فعالیت و تعامل اجتماعی حاکی از شدیدتر بودن ناخوشی هستند.
علت چیست؟ عنوان کردن یک تشخیص دقیق برای سرفه می‌تواند دشوار باشد ولی نشانگرهای مفید عبارتند از بخشی از راه‌های تنفسی که بیشتر درگیر است، فصل و شناسایی الگو. حداقل ۹۰ کودکان دچار سرفه، به یک عفونت مجاری تنفسی مثل سرماخوردگی، خروسک(کروپ)، برونشیت، برونشیولیت، سیاه‌سرفه (hguoc whooping) یا پنومونی مبتلا هستند. اوج بروز سرفه در اوایل و اوسط زمستان، ۸ برابر اواسط تابستان است. همه‌گیری‌های خروسک بیشتر در پاییز، برونشیولیت در زمستان و بهار و عفونت‌های ناشی از مایکوپلاسما پنومونیه در پاییز و زمستان رخ می‌دهند. خروسک با سرفه پارس مانند، گرفتگی صدا (hoarseness) و استریدور تنفسی در کودکان پیش‌دبستانی مشخص می‌گردد. سیاه‌سرفه با حملات ادامه‌دار سرفه همراه با استفراغ و در کودکان کم‌سن با حملات آپنه مشخص می‌شود. آسم ۳ کودکان را مبتلا می‌نماید و باید در کودکان بیش از ۱۲ ماهه‌ای که دچار حملات راجعه ویز یا تنگی نفس می‌شوند، مدنظر قرار گیرد. در کودکان پیش‌دبستانی پاسخ به درمان آزمایشی و در کودکان دبستانی شواهد تغییرپذیری حداکثر جریان هوا ممکن است مفید باشد.
سرفه چگونه شروع شد؟ سرفه معمولا به دنبال علایم دیگری چون زکام و تب می‌آید. حمله خفگی (choking) به نفع استنشاق جسم خارجی است.
آیا سرفه مزمن است؟ احتمال مزمن بودن سرفه پس از برونشیولیت، در کودکان زود‌رس یا در کودکان دچار مشکل تنفسی نوزادی بیشتر است. وجود علایم از زمان تولد یا همراهی علایم با وقفه رشد به نفع فیبروز سیستیک هستند.
● بپرسید آیا ایمن‌سازی کودک (از جمله برای سیاه‌سرفه) کامل بوده است؟
از مادر در مورد نگرانی‌ها و انتظاراتش بپرسید. سرفه باعث اضطراب والدین و اختلال خواب شبانه می‌گردد. بسیاری از والدین نگران مرگ در اثر خفگی با خلط یا استفراغ هستند. از مادر بپرسید آیا انتظار دارد که شما آنتی‌بیوتیک تجویز کنید یا خیر چرا که این امر می‌تواند بر نسخه‌نویسی تاثیر بگذارد.
● چه باید کرد؟
معاینه بیشتر بیماران به شدت ناخوش را شناسایی خواهد کرد. به دنبال رنگ‌پریدگی، تعریق، تب، دهیدراتاسیون، سیانوز، تاکی‌کاردی و تاکی‌پنه (جدول ۱ را ببینید) و زجرتنفسی (تقلای نای، تو کشیدگی بین دنده‌ای یا زیردنده‌ای) باشید. فقدان تاکی‌پنه مفیدترین نشانه برای رد پنومونی و هیپوکسمی است. ویز در سمع ممکن است یک واکنش به عفونت (مثل برونشیولیت) یا یک نشانه آسم باشد. در کودکان بزرگ‌تر دچار تنگی‌نفس یا ویز، حداکثر جریان هوا را با حداکثر جریان مورد انتظار برای قد مقایسه نمایید.
کودکان دچار زجر تنفسی یا سیانوز را فورا برای ارزیابی در بخش مراقبت‌های ثانویه ارجاع دهید.
توضیح شما به مادر باید شامل توصیف سرفه به عنوان یک رفلکس محافظتی، مدت زمان مورد انتظار طول کشیدن علایم، و عوارض شایع‌تر باشد. پزشکان معمولا طول مدت سرفه را که غالبا ۴-۳ هفته طول می‌کشد، کمتر از حد تخمین می‌زنند. عوارض شایع‌اند (حدود ۱۲ موارد) و عبارت‌اند از اوتیت‌میانی، اسهال، برونشیت و پنومونی. بستری در بیمارستان به ندرت لازم است (۲ - ۱ موارد). به مادر یک برگه راهنما بدهید تا توصیه‌هایتان موثرتر شود. استراحت، مصرف تب‌برها و مصرف منظم مایعات را توصیه نمایید. به مادر اطمینان بدهید که او و همسرش هر کار ممکن را دارند انجام می‌دهند.
سرفه همراه با عفونت‌ مجاری تنفسی فوقانی را لازم نیست درمان کرد. هر چند شواهد کافی برای نتیجه‌گیری قطعی وجود ندارد، آنتی‌بیوتیک‌ها احتمالا علایم را بهبود نمی‌بخشند یا از عوارض پیشگیری نمی‌کنند و احتمالا داروهای ضد سرفه بدون نسخه موثر نیستند. به مادر توصیه نمایید در صورت بدتر شدن سرفه پسرش، او را برگرداند. راهکارهای جامع قفسه‌سینه انگلیس برای پنومونی غیر بیمارستانی، آموکسی‌سیلین را به عنوان درمان خط اول برای کودکان زیر ۵ سال و یک ماکرولید (برای پوشش عفونت با مایکوپلاسما پنومونیه) را برای کودکان بالای ۵ سال توصیه می‌کنند.


ترجمه: دکتر دامون غضنفری املشی
منبع:
Hay AD, et al. Acute cough in children. BMJ May ۱,۲۰۰۴; ۳۲۸:۱۰۶۲.

منبع : هفته نامه پزشکی نوین