کودک ، عضو رسمی جامعه

سال های اولیه زندگی کودک از مهمترین سال های عمر او محسوب می شود زیرا کودکان در این سن تأثیرپذیرند و آنچه که در این دوران فرامی گیرند شالوده رفتارشان در آینده خواهد بود، از همین رو پرورش اجتماعی از همان ماه های تولد آغاز می شود. کودک امروز، عضوی رسمی از اجتماع فردای ماست، اگر قصد داریم که فرزندان ما در آینده برای جامعه مفید باشند ضروری است که این آمادگی را هم اکنون در آنها به وجود آوریم.
رشد اجتماعی کودکان
هر چقدر تماس های اجتماعی کودک در این دوره زیادتر و لذت بخش تر باشد کودک در ارتباطات اجتماعی خود در آینده موفق تر خواهد بود، در مقابل کودکانی که در این دوره از تعاملات اجتماعی محدود برخوردارند و وقت بیشتری را با اسباب بازی ها و به طور کلی با اشیا سپری می کنند در آینده احتمالاً روابط اجتماعی محدودتری خواهند داشت.
● رفتار اجتماعی مثبت
کودکان دارای رفتارهای مثبت یکسانی هستند که عبارتند از:
▪ تقلید: کودک در این دوره به راحتی با همسالان و بزرگسالان همانند سازی می کند.
▪ همکاری: در پایان سه سالگی بازی های گروهی که مستلزم همکاری با کودکان دیگر است، شروع می شود.
▪ رقابت: میل به برتر ی جویی و انجام بهتر کارها که از چهار سالگی شروع می شود.
▪ همدردی: احساس همدردی که شامل توجه به احساسات و عواطف دیگران است تا قبل از چهار سالگی به طور نامنظم در کودک دیده می شود.
▪ پذیرش اجتماعی: همانطور که دوره خردسالی به پایان خود نزدیک می شود برای کودک تأیید همسالان اهمیت پیدا می کند.
▪ بخشندگی: کودک به تدریج در این دوره یاد می گیرد که کودکان دیگر را در اموال خود شریک کند که غالباً این رفتار به تدریج جای خودپسندی را می گیرد.
● رفتار اجتماعی منفی
▪ نفی گرایی یا مقاومت: این رفتار بین سنین سه و چهار سالگی به اوج خود می رسد و سپس کاهش می یابد.
▪ پرخاشگری: بین سنین دو و چهار سالگی پرخاشگری در کودک افزایش پیدا می کند و سپس کاهش می یابد. حملات بدنی در این دوره به تدریج جای خود را به تهاجمات کلامی می دهد.
▪ رفتار آمرانه: کودک از سه سالگی در رفتار خود حالت آمرانه ای پیدا می کند و به دیگران دستور می دهد.
▪ خودپسندی: هر چه روابط اجتماعی کودک گسترده تر می شود، خودپسندی کودک نیز محدود شده و به عکس هر چه روابط او محدود می شود خودپسندی او بیشتر می شود. هر چه سن کودک بیشتر می شود از حالت خودمرکزی و خودپسندی بیرون می آید و بخشندگی و سخاوت و توجه به دیگران در او بیشتر می شود.
در تربیت اجتماعی به کودک چه بیاموزیم
▪ اصول اولیه آداب معاشرت و احترام به بزرگان نظیر بدرقه و استقبال
▪ پذیرش مسئولیت های کوچک
▪ نحوه حضور در جمع
▪ گوش دادن و قطع نکردن صحبت های دیگران
▪ تقویت روحیه همکاری برای تعدیل روحیه رقابت
▪ حفظ بهداشت،البته باید گفت اساس آموزش اینگونه مسائل در خانه و از طریق رفتار والدین صورت می پذیرد.
● نیازهای کودکان را جدی بگیریم
کودک در خانواده نیازمند به فردی است که مثل او رفتار کند و مانند او فکر کند و مانند او خواسته و نیاز داشته باشد، برای همین است که غالباً خانواده هایی که تک فرزند هستند بیشترین مشکل را با جامعه پذیری فرزندان خود دارند، در چنین مواردی والدین باید بکوشند که بخش بیشتری از اوقات خود را صرف فرزند کنند. با او به زبان کودک حرف بزنند، داستان بگویند و بازی کنند. کودک اغلب متکی به خیالات و رؤیاهاست و والدین گاه باید کودک شوند، ولی نه کودکی خیالباف، بلکه کودکی که به جنبه های خیالبافی فرزند آگاه است و ضمن همسانی با او سعی می کند اندیشه های سازنده را در ذهنش وارد نماید و او را به کنجکاوی و کشف وادارد.
▪ نیاز کودک به بازی
بازی از ضروریات زندگی و رشد کودک محسوب می شود که در سایه آن او با اخلاقیات جامعه و آداب معاشرت، قوانین و مقررات اجتماعی، سنت ها و آداب و رسوم آشنا می شود.
او می فهمد زندگی همیشه موفقیت و پیروزی نیست، بلکه گاهی هم شکست به همراه دارد.
با این همه، بازی نباید تمام اوقات کودک را اشغال کند و بر جسم و جان کودک غالب شود، زیرا در آن صورت طفل از کارهای اساسی و ضروری تر باز می ماند. بازی باید سازنده و تقویت کننده روح، فکر و اعضای بدن کودک باشد.
▪ نیاز کودک به تنهایی و خلوت
کودک نیازمند به داشتن یک فضای خصوصی در خانه است که در آن بتواند تنها باشد، گاه کودک مثل بزرگسالان، بی علت احساس دلتنگی می کند و نیاز به جای خلوتی دارد که در آن گریه کند و آرام بگیرد، البته این عمل نباید به صورت عادت در آید و باید در حالات خلوت او را زیر نظر داشته باشیم.
▪ نیاز به استقلال
کودکان از حدود ۱۵ ماهگی می خواهند مستقل باشند و خودشان کارهایشان را انجام دهند، تا زمانی که رعایت استقلال به ضرر آنها تمام نشود دادن استقلال به کودک حق اوست، اما نه این که او را به حال خود واگذاریم که در این صورت این مسئله جدا از صدمه رساندن می تواند موجب عصیان و طغیان کودک گردد و زمینه را برای استثمار دیگران فراهم کند.

اکرم امامی
کارشناس تعلیم و تربیت

منبع : روزنامه ایران