سندرم اسجوگرن

سندرم اسجوگرن Sjogren بیماری است که در آن غدد بزاقی و غدد اشکی به طور پیشرونده تخریب شده‌اند زیرا لنفوسیت‌ها (گلبول‌های سفیدی که با عفونت می‌جنگند) و پلاسما سل‌ها (گلبول‌های سفیدی که آنتی‌بادی تولید می‌کنند) بدکار می‌کنند، به علاوه غددی که در واژن رطوبت تولید می‌کنند هم ممکن است درگیر شوند. بافت‌ها و ساختارهای پوست، دستگاه تنفسی، سیستم گوارشی معدی روده‌یی، غدد عرق، کبد، کلیه‌ها، ریه‌ها و غدد تیروئید هم ممکن است آلوده شوند. سندرم اسجوگرن بیشتر زن‌های میانسال را آلوده می‌‌کند ولی در مردها هم ممکن است دیده شود. در بچه‌ها به ندرت این سندرم را می‌بینیم. این سندرم ممکن است در آرتریت روماتوئید RA لوپوس اریتماتوسیستمی LES، پلی میوزیت یا اسکلرودرما را هم درگیر کند.
● علائم و درمان:
اگر چه معمولاً درمانی وجود ندارد ولی آرام کردن نشانه‌های بزرگ شاید میسر باشد. خشکی ‌دهان گاهی اولین نشانه‌‌ای است که ظاهر می‌شود و شخص برای جویدن، بلع، یا حرف زدن مشکل دارد. ممکن است احساس سوزش در دهان و گلو ایجاد شود. صدا ضعیف شود که انگار از ته چاه در می‌آید. ترک روی زبان و لب‌ها (و مخصوصاً در گوشه‌ی لب‌ها) ظاهر می‌شود، تورم غدد بزاقی ممکن است ظاهری شبیه اریون داشته باشد. احساس بو و طعم ممکن است کم شود، عفونت‌های قارچی و پوسیدگی دندان‌ها ممکن است به وجود بیاید. نوشیدن مایعات زیاد مخصوصاً موقع غذا خوردن شاید دهان را مرطوب نگاه دارد. استفاده از آدامس بدون شکر و آب نبات سفت ممکن است برای تحریک غدد بزاقی کمک کننده باشد. از غذاهای ترش، شیرین یا خشک و الکل و تنباکو باید اجتناب شود زیرا آنها بافت‌های دهان را تحریک یا خشک می کنند. بزاق مصنوعی که بدون نسخه تهیه می‌شود به شکل اسپری هم ممکن است مؤثر واقع شود. بهداشت دهان و مراجعه‌ی منظم به دندان پزشک ممکن است در کنترل مشکلات دندان مؤثر واقع شود.
سندرم اسجوگرن ممکن است باعث شود که چشم خشک، قرمز و دردناک شود و شخص خیال کند که جسم خارجی داخل چشم شده، چشم‌ها ممکن است خسته و حساس به نور و پلک‌ها متورم شوند. اشک تولید نمی‌شود. در محیط‌های خشک، نشانه‌ها بدتر می‌شوند و با استفاده از مرطوب‌کننده‌ها بهتر می‌شوند. باتوصیه‌ی‌ پزشک می‌توان اشک مصنوعی را به کاربرد. ایمپلانت Pellet کوچک طرف داخل پلک پایین، ممکن است ماده‌ی لزج آهسته رهایش برای چند ساعتی برقرار کند. عمل جراحی Punctal occlusion ممکن است به طور موقت یا دائمی، کانال‌های ظریف درناژ را در گوشه‌ی داخلی چشم بلوکه کند تا اشک‌های طبیعی یا مصنوعی در سطح چشم مدت طولانی‌تری بمانند. استفاده از پوشش محافظ چشم سبب می‌شود تا از بین رفتن رطوبت چشم کاهش پیدا کند.
نشانه‌های دیگری ممکن است شامل احساس خشکی در بینی و گلو باشد که با اسپری‌های مرطوب کننده برطرف می‌شوند. خشکی واژینال را می‌توان با استفاده از لیز کننده‌های استریل برطرف کرد. خستگی‌ و احساس دپرسیون ممکن است دیده شود که آنتی‌دپرسان تجویز می‌کنیم.
بیشتر افرادی که این سندرم را دارند احتمالاً در حال حاضر برای درمان عوارض بیماری‌های همراه زیر نظر پزشک هستند و بنابراین تشخیص و درمان زودرس این سندرم بسیار مهم است.

دکترعبدالپیمان علویان

منبع : هفته نامه پزشکی امروز