علل سرما خوردگی و راه‌های پیشگیری

با توجه به تغییر فصل و شیوع سرماخوردگی، رعایت نکاتی که درپی می‌آید، تا حدامکان ما را از مبتلا شدن به این بیماری که ریشهٔ پاره‌ای از بیماری‌های دیگر محسوب می‌شود، مصون خواهد داشت افرادی که از حیث سیستم بدنی ضعیف هستند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار می‌گیرند. چنانچه آدمی مستعد به ابتلاء، ناگهان از محیط گرم به محیط سرد رود و پوشش مناسب با تغییرات دما را انتخاب نکند. راه‌های ورود هوا (دهان و بینی) را با پوشش مناسب نگیرد، جریان هوای سرد عروق سوراخ‌های بینی و حلق را منقبض می‌کند، در نتیجه خون رسانی به این محل کم می‌شود و درپی آن رسیدن غذا و هورمون‌های استروئیدی و مواد ضروری دیگر به سوراخ‌های بینی و حلق مختل می‌گردد، بویژه در افرادی که شرایط ثابت محیط داخلی آنها براثر پرخوری و افراط در پروتئین خواری به هم خورده باشد شدیدتر است زیرا افت فشار خون عمومی نیز مزید بر علت می‌شود.
در نتیجه در چنین زمینهٔ آماده‌ای تعداد زیادی از ویروس‌ها که در شرایط عادی توان تولید بیماری را ندارند، رشد می‌کنند و باعث تحریک و خارش می‌شوند.
سوراخ‌های بینی و چشم در پاسخ این تحریکات با ترشح به صورت آب ریزش بینی و اشک تلاش می‌کنند تا ویروس‌ها را شسته و محیط را پاک کنند.
دفع آب از بدن به شکل آبریزش و اشک، الکترولیت‌ها به خصوص یون سدیم را با خود می‌برد و باعث کاهش غلظت سدیم در خون می‌شود.
اگر سرما خوردگی به موقع درمان نشود، زمینه برای فعالیت باکتری‌های فرصت طلب که توان بیماری‌زایی دارند فراهم می‌شود تا در این عرصه آماده، ایجاد عفونت کنند.
در نتیجه برعفونت ویروسی، عفونت باکتریایی اضافه می‌شود که نشانه آن ترشحات بینی کدر و چرک مانند است. در تبدیل عفونت ویروسی به عفونت باکتریایی پرخوری و پروتئین خواری بسیاری مؤثر است.
چنانچه سرما خوردگی، در مرحله عفونت باکتر‌یای درمان اساسی نشود ممکن است بیمار به بیماری‌های مختلف ریوی حاد یا مزمن با شدت و ضعف متفاوت دچار شود و در نهایت جان بیمار به خطر افتد.
● رفتن ناگهانی از محیط معمولی و سرد به محیط گرم
رفتن ناگهانی از محیط سرد قابل تحمل به محیط گرم نیز باعث سرما خوردگی می‌شود.
مثلاً پیاده‌ای با زمینه داخلی مساعد در روز سرد و یخبندان سوار ماشینی می‌شود که بخاری روشن دارد این فرد ممکن است به سرماخوردگی مبتلا شود چون گرمای ناگهانی باعث انبساط عروق بینی شده و هجوم بیش از حد خون و مواد غذایی شرایط پایدار محیط داخلی را در مخاط بینی و حلق به هم زده، این تغییر ناگهانی به ضرر سلول‌ها و به نفع ویروس‌هاست.
در نتیجه باعث رشد و تکثیر ویروس‌های مخاط بینی که در حالت عادی قادر به بیماری‌زایی نبودند، می‌شود.
به دلیل وقت کم، سلول‌های دفاعی بدن قادر به تجهیز و رسیدن به محل رشد ویروس‌ها نمی‌شوند و در صورت رسیدن هم، دفاع در محیطی که شرایط داخلی آن به هم خورده برای آنان مشکل است.
در نتیجه ویروس‌ها به شدت رشد و تکثیر یافته با تحریک و خارش در مخاط بینی سبب آب ریزش بینی و اشک می‌شوند پس از این مرحله سیر بیماری همانند سرما خوردگی در جابجایی از مکان گرم به مکان سرد است.
▪ نکته مهم:
بخش ویروس‌های ویژه با قدرت بیماری‌زایی زیاد در پاره‌ای نقاط جهان گاه‌گاه سبب همه گیری بیشتر می‌شود. در چنین مواردی نیز مساعد بودن زمینه داخلی و نحوه تغذیه در ابتلا و سیر بیماری و درمان نقش اساسی دارد.
● پیشگیری از سرماخوردگی
پیشگیری از سرماخوردگی براساس تغذیه خوب، فعالیت بدنی منظم و پوشش مناسب با دمای محیط استوار است.
▪ تغذیه خوب
با تغذیه خوب از یک سو ضمن حفظ شرایط پایدار محیط داخلی و درگیر نشدن سلول‌های بدن به کار اضافی و اجباری برروی غذای زیادی، توان دفاعی بدن در مقابل ویروس‌های سرماخوردگی افزایش می‌یابد.
از سوی دیگر با تغذیه خوب، غذا و مواد مورد نیاز برای رشد و تکثیر ویروس‌ها کمتر به آنها می‌رسد و در مجموع انسان به سرماخوردگی دچار نمی‌شود یا در صورت ابتلا به شکل خفیف به آسانی برطرف می‌شود. بنابراین با تغذیه خوب می‌توان از سرماخوردگی پیشگیری کرد.
▪ فعالیت بدنی
تحرک و ورزش به طور منظم در شبانه‌روز به مدت یک تا دو ساعت یکی از راه‌های مهم پیشگیری از سرما خوردگی است.
▪ پوشیدن لباس مناسب
با پوشیدن لباس مناسب با دمای محیط و تغییرات گرما و سرما در مکان‌های مختلف به خصوص به هنگام ورود ناگهانی از محیط گرم به فضای سرد و برعکس، می‌توان از بروز سرماخوردگی جلوگیری کرد.
▪ پوشاندن راه‌های ورود هوا
پوشاندن دهان و سوراخ‌های بینی به وسیلهٔ پوشش مناسب در هوای سرد خصوصاً در مواقع قرار گرفتن در معرض باد سرد از راه‌های پیشگیری از ابتلا به سرماخوردگی است.
باتوجه به نکات مطرح شده، برای پیشگیری از سرماخوردگی می‌توان از تغذیه خوب، فعالیت بدنی منظم، پوشش مناسب با دمای محیط و پوشاندن راه‌های ورود هوا در سرما و باد سرد استفاده کرد.

منبع : روزنامه اطلاعات