میدان های شهر و پاسخگویی به نیازهای شهروندان

در گذشته عده ای از شهروندان که پیشینه فرهنگی، تاریخی و قومی یکسانی داشتند در یک محله گرد می آمدند و معمولا درون هر محله یک فضای باز به نام میدان شکل می گرفت که شاخصه های آن علاوه بر مرکزیت، سهولت دسترسی از هر جا و به هر جا بود.
این میدان، مکانی رفتاری محسوب می شد و برای برگزاری شادی ها، جشن ها و عزاداری های ساکنان به کار می رفت.
یعنی فضای کالبدی میدان پاسخگوی نیازهای اجتماعی بود.
با ظهور پدیده ای به نام خودرو و گسترش کاربرد آن، میدان جای خود را به فلکه داد که تنظیم کننده تردد خودروهاست و در حقیقت مکانی که میعادگاه و نقطه تلاقی آداب فرهنگی، مذهبی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی بود و نیازهای مادی و دولتی ساکنان را پاسخ می گفت، به مکانی برای تردد خودروها تبدیل شد.
خودروها در میدان، انسان را به حاشیه بردند و خود میان دار شدند، در حالی که پیش از آن، انسان در متن میدان حضور داشت و مرکب در حاشیه متوقف می شد.
با این وضعیت برای احیا و هویت بخشی به میدان های شهر باید نکاتی را در نظر داشته باشیم.
اول این که میادین تا چه اندازه هویت طبیعی شان را حفظ کرده اند و چقدر از هویت فرهنگی عاری شده اند.
در گذشته هویت میادین را کالبد کنارشان می ساخت که مسجد و کاروان سرا بود و اکنون آن چه می بینیم تعویض روغنی و گاراژ است.
مصداق بارز فضاهای فرهنگی نیز باید در میادین شناسایی و با توجه به بافت بومی و بهره گیری از امکانات محلی به مقابله با آن پرداخته شود.موضوع دیگر این که همزیستی مسالمت آمیز خودرو و انسان در هیچ میدانی تصور شدنی نیست.
هویت یک میدان از پاسخگویی به نیازهای روز اهالی ناشی می شود و نصب یک مجسمه، احداث آب نما نمی تواند در این باره خیلی چاره ساز باشد.
جداره میدان می تواند شاخصه های فرهنگی و اجتماعی هویت بخشی را به آن اهدا کند و باید متناسب با بافت بومی نیازهای جمعی شکل بگیرد یا دوباره سازی شود، ناگفته پیداست این کار به برنامه های کلان و زمانی معقول نیاز دارد.

منبع : روزنامه خراسان