مصالح، منافع و آثار حج

یکی از عبادات پرارزش در دین مبین اسلا‌م، حج است که از اهمیت بسیاری برخوردار می‌باشد تا آنجا که خداوند متعال در قرآن کریم کسانی را که دعوت به حج را ندیده می‌گیرند کافر می‌شمارد.حکمت تشریع و فلسفه وجودی حج در قرآن کریم بیان شده است. بدیهی است که احکام دین تابع مصالح و مفاسد است خداوند متعال اراده کرده است که دسته‌ای از اعمال که مصلحت دارد در خارج متحقق شود، بنابراین امر به انجام آن اعمال نموده است و دسته‌ای دیگری را که مفسده دارد امر به ترک آن نموده است، لذا مردم را از انجام آن نهی فرموده است یعنی اوامر و نواهی خداوند کاشف از مصالح و مفاسد افعال می‌باشد. آنچه مصلحت دارد و امر به آن شده است را واجب و آنچه را که مفسده دارد و از انجام آن نهی شده است را حرام گویند.
حج به عنوان یکی از واجبات دین اسلا‌م یقینا باید مصالح و منافعی را دربرداشته باشد.حج رو کردن به کعبه است، حج جواب خطاب و دعوت است. هر کس که گوشش بشنود و استطاعت مالی و توانایی بدنی داشته باشد به بیت‌الله الحرام رو می‌کند تا در آن جا لبیک گوید.حج، یک سفر و تماشا و گردش نیست. از مقدماتی که در شرع برای حج از رد حقوق و مظالم و کفارات و توبه از معاصی ذکر شده است معلوم می‌شود که حج سفر به حجاز و بازگشت از آنجا برای از سر گرفتن زندگی نیست.
مناسک حج نیز دارای مقاصد فردی و اجتماعی است و مانند دیگر عبادات، دارای ابعاد گوناگون می‌باشد و از آنجا که فریضه حج، با شرکت انبوهی از مردم و اجتماع بزرگی از انسان‌ها انجام می‌گیرد انجام آن، تصفیه و پاکسازی نفوس آدمیان از آلودگی‌های گناه و زشتی است؛ چرا که حاجیان به عنوان میهمانان خدا، به خانه او وارد می‌شوند و خداوند، با آمرزش گناهانشان، از آنان پذیرایی می‌کند.پیوند ابعاد معنوی و سیاسی حج به انگیزه برگزاری کنگره عظیم حج، برخی از عبادات دارای ابعاد و جلوه‌های روشن و نمایان سیاسی واجتماعی می‌باشند و به دنبال خود آثار ارزشمندی را در جوامع اسلا‌می پدید می‌آورند.
حج باید زمینه ساز یک تحول عمیق در قلب و روح انسان باشد او را از عالم مادی به عالم معنی و کمال انسانیت رهنمون شود اگر نتیجه و حاصل حج انقلا‌ب اخلا‌قی و تقوای عملی باشد، آن حج از بعد عبادی و اخلا‌قی مقبول خداوند متعال است.جامعه بزرگ اسلا‌می می‌تواند با بهره‌برداری صحیح از منابع و ذخایر سرشار خود در موسم حج، گامی بزرگ در جهت خودکفایی بردارد وبا قطع کردن ریشه‌های وابستگی اقتصادی از وابستگی سیاسی و فرهنگی اجانب هم جلوگیری کند.
در بعد فرهنگی موسم حج، دانشمندان عالم اسلا‌م و صاحب‌نظران ممالک اسلا‌می می‌توانند دیدگاه‌های خود را درباره مسائل فرهنگی جهان اسلا‌م ارائه دهند. این قلم اعتقاد دارد، در کنفرانس فرهنگی حج، چگونگی احیای تفکرهای اصیل دینی، شناخت مضرات فرهنگ‌های بیگانه و راه‌های مقابله با نفوذ آنها در جوامع اسلا‌می، ارائه طرح‌های نوین برای شناساندن دستاوردهای حج عبارت است از: امنیت و آرامش، رسیدن به صلح و امنیت اجتماعی و بین المللی، دوری از تفرقه و فتنه، تقویت دین مردم، پایبندی به احکام الهی، جلوه و نمایش اقامه دین، باعث اتحاد و استواری و استحکام صفوف مسلمانان، موثرترین عامل تبادل اندیشه‌ها و مایه استواری فرهنگ دینی مسلمانان، بهترین پایگاه برای تبلیغ و تعلیم احکام شرع مقدس اسلا‌م، لغو امتیازات گروهی و طایفه‌ای در حج زمینه‌ساز انسجام اسلا‌می، افزایش تعاون، برائت از مشرکین به عنوان نماد انسجام اسلا‌می، نفی قدرت‌های استکباری و شکستن استبداد و... می‌باشد.

اسدالله افشار

منبع : روزنامه سیاست‌روز