پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا

کودکان تیزهوش یا پراستعداد


آموزش کودکان تیزهوش
همان‌طوری ‌که اجتماع تمایل به آموزش ویژه برای کودکان عقب‌مانده را نشان می‌دهد برای کودکان تیزهوش که احتیاج به آموزش ویژه دارند زیاد علاقه‌ای نشان نداده‌اند و بسیار مشکل و یا غیرممکن خواهد بود که بتوان مطابق احتیاج اینگونه کودکان آموزش خاصی را تربیت داده و حتی بودجه‌ای برای آموزش مخصوص این نوع کودکان در نظر گرفت. خوشبختانه در دههٔ اخیر از آنجائی‌که بر تعداد این افراد اضافه شده لذا تمام دست‌اندرکاران آموزش و پرورش تأکید زیادی در روش‌های خاص آموزش برای این دسته از کودکان را دارند. بدین جهت قوانینی دولتی برای زیادتر کردن بودجه و حمایت از آموزش این افراد حتی تشکیل نظام و سازمان‌های مخصوص تیزهوشان نشان‌دهنده اهمیت و نیاز به روش‌های خاص آموزشی برای این دسته از کودکان می‌باشد.
اگرچه هنوز برای تعیین و تهیه برنامه‌های درسی تیزهوشان صحبت و مجادله زیاد است و این بحث و اختلاف بیشتر آن موقعی به چشم می‌خورد که تیزهوشان از گروه درس‌خوان یا هنردوست باشند. نبودن تحقیقات که از آموزش ویژه این افراد حمایت کند اختلاف‌نظر را بیشتر می‌کند. اگر تیزهوشی را نتیجهٔ عوامل مشترکی از قریحهٔ ذاتی و آموزش و پرورش صحیح بدانیم سهم برنامه‌های آموزش ویژه برای این دسته از کودکان مشخص می‌شود.
اختلافات فرهنگی، محرومیت‌های اجتماعی و اقتصادی و زندگی در محیط بسته و دور دست و خالی از انگیزه‌ها سه عامل مهم گروهی از تیزهوشان هستند که در پیشرفت آنان اشکال تولید می‌کند و مسلم است از بین بردن اشکالات فوق باعث پیشرفت سریع آنان خواهد شد.
آموزش این کودکان دارای سه خصیصهٔ زیر است:
۱. طرح برنامه تحصیلی مطابق با پیشرفت و درک عالی کودک.
۲. برنامه آموزشی شامل بر روش‌های یادگیری به‌خصوص شامل برنامهٔ تحصیلی در موارد به‌خصوص که لازمهٔ اینگونه شاگردان است.
۳. برقراری و تهیه تسهیلات مناسب برای تعدادی از اینگونه شاگردان جهت آموزش‌های لازم.
روش تسریع: روش تسریع و فرستادن این شاگردان به کلاس بالاتر روش قابل قبول همگانی نیست. بعضی مشکلات جسمانی و عاطفی را که ممکن است با کودکان بزرگتر رخ دهد ناچیز شمرده و توصیه می‌کنند با مطالعاتی که دارند از این روش نتایج مثبت گرفته و یا اشکالات چندانی مواجه نشده‌اند به‌خصوص اگر کودک دارای هوشبهر خیلی بالا باشد. توصیه شده است مطالعات دروس اضافی، کلاس‌های بالاتر و حتی گذاردن کلاس‌های تقویتی تابستانی ارتباط با شاگردان بزرگتر کم‌کم باعث عادت کودک به مسائل دشوارتر می‌شود. تشویق به استفاده از کتابخانه مخصوص و مفید غیردرسی، گزارش و بازدیدهای علمی، نشان دادن فیلم‌های تلویزیونی آموزنده و با محتوا به پرورش فعالیت‌های ذهنی این کودکان کمک شایانی می‌کند.
آموزگاران این قبیل کودکان بایستی مسئله را درک کنند و قبول داشته باشند، انعطاف‌پذیری و حمایت خاص از کودک بنمایند. آموزگار باید هوشبهر و قوای ذهنی عالی و از نظر فرهنگی بالا علاقه به مجلات و مقالات داشته و با اصول و موازین خاص آموزشی سعی کند مشکلات کودک را برطرف و قدرت خلاقیت کودک را تقویت و به او احترام بگذارند و فعالیت‌ها و کیفیات ذهنی کودک را تحریک کند. آموزگار باید قدرت خلاقیت و ایجاد برنامه‌های خاص را داشته و درک کند که کودک چگونه پیشرفت می‌کند و چگونه نیاز برای پیشرفت دارد و در صورت تشخیص اقدامات تحصیلی پیش درس برای آنها ترتیب داده و مشوق پیشرفت آنها باشد.
بهتر است اینگونه کودکان را قبل از شروع دوران مدرسه تشخیص داد و با برقرار کردن برنامه‌های مخصوص یادگیری، تفریحی، علمی و بازی‌های مخصوص نیروهای خلاقهٔ آنها را تقویت کرده و کودک را علاقمند به تحصیل و یادگیری بیشتر کرد.
توجه شود این کودکان از نظر کیفیت یادگیری با دیگران فرقی ندارند ولی از نظر کمیت فرق دارند و یادگیری مانند سایر کودکان است ولی خیلی سریع انجام می‌شود. به‌طور مثال کودک چهار ساله قادر می‌شود ضرب و تقسیم انجام دهد نقشه جغرافی بکشد و نقاشی‌های خوب و ارزنده ارائه دهد. این کودکان احتیاج به تقویت اعتماد به نفس، خودشناسی، استقلال فکری، عملی و سازنده دارند. پیدا کردن دوست، اظهارنظر در کارها و حل مسائل و مشکلات تحصیلی اجتماعی و محیطی و داشتن آموزگاران با تجربه که پاسخگوی تمام نیازهای آنها باشد لازم و ضروری است تا بتواند مدارج عالی را یکی پس از دیگری طی کند.
برنامه‌های پیش درس در دوران مدرسه و راهنمائی و دبیرستان به ترتیب و یاد دادن دروس کلاس بالاتر خواهد بود. به‌طور مثال در مدرسه استفاده از دروس راهنمائی و کتاب‌های مفید و در دوران راهنمائی دروس ریاضی و فیزیک دبیرستان و بالاخره در دبیرستان دروس دانشگاهی برای اینگونه شاگردان با موفقیت روبه‌رو شده است.


همچنین مشاهده کنید